Ligj 2: Ndërmarrësia dhe veprimtaria njerëzore Dr.Driton Sylqa

Bazat e Ndërmarrësisë

Rreziqet dhe dështimet e ndërmarrësisë

Llojet e rreziqeve

• Tregjet
• Këto rreziqe vijnë si pasojë e performancës së biznesit;
• Ato përfshijnë konkurrencën, ndryshimet e çmimeve, ndryshimet në stil, konkurrencën nga produktet e reja në treg dhe ndryshimet nga kushtet e luhatshme ekonomike, kosto e larte e produktit, etj.
• Aksidentet
• Rreziku spekulativ ka të bëjë me pasigurinë nëse një aktivitet do të rezultojë me fitim ose me humbje. Si të tilla mund të përmendim, p.sh., ndërtimin e një fabrike që del të ketë kapacitet të gabuar
• Rreziku i pastër ka të bëjë me pasigurinë, me ngjarje të paparashikueshme, si: rënia e një zjarri, një stuhi, humbje jetësh të punonjësve, lëndime të klientëve në mjediset e biznesit etj.
• Veprimtaria
• Performanca e dobet qe shkaton perkeqesimin, falimentimin dhe shuarjen e nje biznesi.

Ligj 2: Ndërmarrësia dhe veprimtaria njerëzore

Dr.Driton Sylqa

Pengesat ne biznes

• Rreziku nuk është gjë tjetër veçse thjesht mundësia e dëmtimit, lëndimit ose humbjes;
• Ashtu si individët, edhe pronarët e bizneseve kanë nevojë për të mbrojtur veten kundër rreziqeve me të cilat ata përballen;
• Është e rëndësishme për ndërmarrësit që të njohin rreziqet potenciale me të cilat ballafaqohen dhe të përgatitin strategji efektive për t’ia dalë mbanë;
• Bukuria e sipërmarrjes është se ajo është një nga ato fusha ku rreziku dhe dështimi janë përbërës jetësorë;
• Ata krijojnë mundësi për të mësuar nga gabimet dhe për t’i korrigjuar ato.
• Nëse jeni një arkitekt dhe projektoni një ndërtesë e cila më pas shembet ose jeni një mjek i cili bën një gabim të pafalshëm në operacion, atëherë keni dështuar.

Karakteristikat personale kyçe

• Vizioni: Ndërmarrësi i suksesshëm duhet të ketë një vizion të qartë dhe të shprehur saktë lidhur me risinë e tij që do ta sjellë në treg;
• Vendosmëria: Ndërmarrësi i suksesshëm duhet të jetë plotësisht i vendosur të arrijë sukses, madje edhe përballë dyshimeve të familjes, të miqve të ngushtë dhe të kolegëve;
• Motivimi: Ndërmarrësi kapërcen të gjitha pengesat në rrugën e tij për ta bërë vizionin realitet;
• Fokusimi (përqendrimi): Ndërmarrësi duhet t’i mbajë sytë hapur gjatë gjithë kohës e mos të lejojë kurrë që koha e çmuar, energjia dhe burimet e tjera të shpërqendrohen prej projektit.
• Devotshmëria: Ndërmarrësi duhet të jetë krejtësisht besnik ndaj projektit, ta pëlqejë punën e projektit dhe të jetë thellësisht i përkushtuar ndaj ideve dhe besimeve në të cilat bazohet ky projekt.

Disa karakteristika të tjera personale

Veprimtaritë njerëzore

Aftësitë: Ndërmarrësi duhet të ketë disa aftësi të caktuara për të zhvilluar një produkt apo për të realizuar një ide;

Pasioni: Ndërmarrësi duhet ta dojë me të vërtetë atë çfarë ai/ajo është duke bërë, në mënyrë që jo vetëm të mos i duket punë e rëndë, por ta përjetojë atë si diçka që i sjell kënaqësi dhe që ai dëshiron ta bëjë;

Përshtatshmëria: Ndërmarrësi duhet të jetë në gjendje t’u lejojë njerëzve të shprehin pikëpamjet e tyre dhe t’i identifikojë problemet dhe mundësitë;

Demonstrimi i vetënjohjes: Ndërmarrësi duhet të jetë në gjendje të njohë potencialet dhe dobësitë e veta dhe të huazojë shkathtësitë, të cilat i mungojnë, përbrenda ekipit të tij;

Të menduarit krijues: Sipërmarrësi duhet të jetë në gjendje të mendojë përtej idesë inovative dhe të merret me shumë çështje që kanë të bëjnë me biznesin, si p.sh., tregu global, ndryshimet teknologjike dhe fuqia e shumëllojshme punëtore.

Aftësitë: Ndërmarrësi duhet të ketë disa aftësi të caktuara për të zhvilluar një produkt apo për të realizuar një ide;

Pasioni: Ndërmarrësi duhet ta dojë me të vërtetë atë çfarë ai/ajo është duke bërë, në mënyrë që jo vetëm të mos i duket punë e rëndë, por ta përjetojë atë si diçka që i sjell kënaqësi dhe që ai dëshiron ta bëjë;

Përshtatshmëria: Ndërmarrësi duhet të jetë në gjendje t’u lejojë njerëzve të shprehin pikëpamjet e tyre dhe t’i identifikojë problemet dhe mundësitë;

Demonstrimi i vetënjohjes: Ndërmarrësi duhet të jetë në gjendje të njohë potencialet dhe dobësitë e veta dhe të huazojë shkathtësitë, të cilat i mungojnë, përbrenda ekipit të tij;

Të menduarit krijues: Sipërmarrësi duhet të jetë në gjendje të mendojë përtej idesë inovative dhe të merret me shumë çështje që kanë të bëjnë me biznesin, si p.sh., tregu global, ndryshimet teknologjike dhe fuqia e shumëllojshme punëtore.

Natyra, qëllimi dhe modelet e veprimtarive

Burimet e korrupsionit

• Veprimtaritë njerëzore që ndërmerren për të siguruar jetesën e njeriut dhe për krijimin e pasurisë quhen veprimtari ekonomike;
• profesioni,
• punësimi dhe
• biznesi.
• Veprimtaritë e njeriut të cilat ndërmerren jo për ndonjë shpërblim material apo për të fituar, por për lumturinë, kënaqësinë apo përmbushjen shpirtërore të dikujt, gjëra këto që nuk mund të maten me para, quhen pra veprimtari joekonomike, si:
• shërim social,
• bamirësi,
• nacionalizëm, etj

Të gjitha veprimtaritë njerëzore ndahen në dy kategori të gjera:

• (i) veprimtari ekonomike dhe
• (ii) veprimtari joekonomike.

Themeluesit & struktura gjinore

Çështjet për t’u trajtuar:

Ndryshimet midis veprimtarive

Nje themelues: 81%

Dy themelues 11%

Tre e me shume 8%

Ne nje lokacion 78%

Dy apo me shume lokacione 20%

Jashte Kosoves 2%

Struktura gjinore e themeluesve:

Meshkuj 95 %

Femra 5%

Pagat e ulta 43%

Moszbatimi i ligjit 26%

Mungesa e mekanizmave institucional 21%

Mungesa e etikes 10%

Struktura e bizneseve në Kosovë

• Aftësitë ndërmarrëse
• Lidhja midis qëllimeve të ndërmarrësisë dhe veprimtarive njerëzore
• Natyra, qëllimi dhe modelet e veprimtarive njerëzore
• Rreziqet dhe dështimet e ndërmarrjes

Bizneset mikro 98.5 %

Bizneset e vogla 1.3 %

Bizneset e mesme 0.2 %

Struktura sektoriale e bizneseve:

Prodhimi 16%

Sherbimet 33%

Tregtia 51%

Aftësitë e ndërmarrësisë

Barrierat/pengesat per hyrje ne biznes (Modeli i Porterit)

Ndërmarrja dhe veprimtaritë njerëzore

Objektivat:

Burimet e investimeve te biznesit te vogel dhe te mesem ne Kosove

Aftësi të tjera specifike të ndërmarrësisë

• aftësi menaxhuese / aftësia për të menaxhuar kohën dhe njerëzit;
• aftësi komunikimi;
• aftësi për të shitur ide dhe për të bindur të tjerët;
• aftësi për të punuar në ekip dhe në mënyrë të pavarur;
• aftësi për të planifikuar, koordinuar dhe organizuar në mënyrë efektive;
• aftësi bazë në financë;
• aftësi për të bërë kërkime të efektshme (p.sh, për tregjet në dispozicion, furnizuesit, klientët dhe konkurrencën);
• aftësi për të qenë i vetëmotivuar dhe i disiplinuar;
• aftësi për t’u përshtatur;
• aftësi shpikëse dhe mendim krijues;
• aftësi për të marrë përsipër shumë detyra;
• aftësi konkurruese dhe këmbëngulje;

• Të renditni aftësitë kryesore të një ndërmarrësi.
• Të shpjegoni lidhjen midis ndërmarrësisë dhe veprimtarisë njerëzore në aspektin ekonomik dhe joekonomik.
• Të tregoni me shembuj konkretë modele të veprimtarive njerëzore.
• Të analizoni shkaqet e dështimeve të ndërmarrjes.

• Me mjete vetanake 67%
• Me kredi bankare të vendit 21%
• Me kredi nga banka të jashtme 1.1%
• Mjete pa kthim nga donatorët e jashtëm 0.8%
• Hua nga familja ose miqtë 9.6%
• Përmes investimeve të jashtme direkte 0.5

• aftësinë për të hartuar një plan biznesi për një sipërmarrje të re;
• aftësinë për të hedhur në treg dhe për të shitur një produkt të ri apo ide;
• aftësitë financiare, si mbajtja e ditarit në kontabilitet dhe llogaritja e taksave;
• aftësitë njohëse dhe zbatuese të legjislacionit përkatës;
• aftësi për të marrë përgjegjësi dhe për të marrë vendime;
• aftësi për të punuar nën presion;
• gatishmëria për të marrë rreziqe;
• aftësi për t’u lidhur dhe për të krijuar kontakte me të tjerë.

Tipat kryesore të ndërmarrjes

• Veprimtari njerëzore quhen ato veprimtari që ndodhin në mjediset natyrore nën ndikimin e njeriut.
• Schumpeter dha një model të kombinimeve bazë:

1. Prodhimi dhe hedhja në treg e një produkti të ri;

2. Futja e një metode të re prodhimi;

3. Hapja e një tregu të ri;

4. Pushtimi i një burimi të ri oferte;

5. Kryerja e një organizate të re të industrisë.

Kombinimi i parë inicon mirëqenien ekonomike

Kombinimet e tjera ulin koston e prodhimit

• Ndërmarrjet e biznesit të vogël;
• Ndërmarrjet e nisjes së përshkallëzuar;
• Ndërmarrjet e kompanive të mëdha;
• Ndërmarrjet sociale;

Disa lloje të aktiviteteve njerëzore përfshijnë industrinë, bujqësinë, minierat, transportin, ndërtimin, artin, edukimin, banimin, etj:

Pavarësisht tipave të ndërmarrjeve, qëllimi kryesor i tyre është plotësimi i nevojave dhe kërkesave të shoqërisë;

Energjia dhe këmbëngulja e ndërmarrësve duhet të fokusohen në mirëqenien publike dhe jo në fitimin personal

Ju faleminderit për vëmendjen!!!