Asit-Baz Tepkimelerinin Gündelik Yaşam Açısından Önemi

Asit-Baz Tepkimelerinin Gündelik Yaşam Açısından Önemi

Aktif metallerin aksine altın , platin , paladyum gibi bazı metaller asitlerle etkileşime girmez.Asitlerle etkileşime girmeyen bu tür metaller soy metal olarak sınıflandırılır.

Gümüş , bakır , cıva gibi bazı metaller HCl , HF gibi asitlerle tepkimeye girmezken HNO ³ gibi asitle tepkimeye girer.Havanın oksijeninden etkilenen ve sadece oksijenli asitlerle tepkimeye girerek H² , CO² , SO², SO³ , NO² gibi gazlar açığa çıkaran metallere ise yarı soy metal denir.

Yarı soy metallerin bazı tepkimelerine ait bazı örnekler;

*Cu (k) + 2HNO³ (aq) ----> 2NO² (g) + H²O (s) + CuO (k)

*Cu (k) + 4HCl (aq) ----> Tepkime vermez

Asit-Baz Tepkimelerinin Gündelik Yaşam Açısından Önemi

Günlük yaşamda karşılaştığımız birçok asit-baz tepkimesi vardır.Bunlardan belki de en önemlisi , asitlerin metallerle olan etkileşimleridir.Bu etkileşim örneklerinden bazıları aşağıda verilmiştir.Örnekleri inceleyiniz.

* Mg (k) + 2HCl (aq) ----> MgCl² (aq) + H² (g)

* Zn (k) + 2HNO³(aq) ----> Zn(NO³)² (aq) + H² (g)

* Li (k) + HCl (aq) ----> LiCl (aq) + ½ H² (g)

Yukarıdaki tepkimeler incelenirse hepsindeki ortak ürünün H² gazı olduğu görülür.İşte asitlerle ya da suyla etkileşerek bu şekilde H² gazı çıkaran metallere aktif metal denir.

Gümüş gibi günlük yaşamımızda sıkça kullandığımız metallerin bazı asitlerle tepkimeye girdiği , bazılarıyla tepkimeye girmediği görülür.Mutfak malzemelerinin üretiminde kullanılan bu metallerin hangi asitlerle tepkime verdiğinin , hangileriyle vermediğinin bilinmesi önemlidir . Çünkü doğru bilgiye sahip olunmazsa mutfak malzemesi zarar görebilir. Örneğin gümüşten yapılmış bir kaşık ve çatal takımını düşünelim . Eğer bu takım kezzap olarak bilinen temizlik malzemesi kullanılarak yıkanırsa yüzeyi aşınır ve zamanla kararır . Dolayısıyla gümüş çatal ve kaşık takımı kullanılmaz duruma gelir.

Asitlerin ve bazların tepkimelerinin daima çevreye zarar verdiği düşüncesi belirebilir. Ancak bu genelleme geçerli değildir. Asit ve baz tepkimelerinin günlük yaşam açısından birçok yararlı yönü vardır. Örneğin kireçlenme nedeniyle tıkanmış atık su borularının açılmasında tuz ruhu , kezzap gibi asitler kullanılır.

Sonuç olarak günlük yaşamımızda asitlerin ve bazların tepkimeleri önemli bir yer tutmaktadır. Bu nedenle gerek evlerimizde , gerekse sanayide kullanılan asitleri ve bazları tanımal önemlidir.

Mutfak eşyalarında kullanılan diğer bir malzeme , camdır. Cam ; HCl , HNO³ gibi asitlerle ve bazlarla tepkimeye girmeyen bir malzemedir. Dolayısıyla bu maddeler çoğunlukla camdan üretilmiş kaplarda saklanabilir. Ancak HF , camla tepkimeye girer. Dolayısıyla HF'ün camı aşındırma özelliği vardır.Mutfak eşyalarının üretiminde kullanılan diğer bir malzeme de porselendir. Porselenin ham maddesi killi topraktır ve parlak görünmesi için ürünlerin dış kısmı sırça ile kaplanır.Sırça, bir nevi camdır. Dolayısıyla HF , porselen kapları da aşındırır.

Asitlerin metalleri , camı ve porselenleri aşındırmaktan başka birçok tehlikesi vardır. Örneğin saf haldeki sülfürik asit , fosforik asit ve asetik asidin nem çekme ve çözünürken ısı açığa çıkarma özellikleri vardır. Bu özellikleri nedeniyle asitler bazı tehlikelere yol açabilir. Örneğin bu asitlerin sulu çözeltileri hazırlanırken aşırı ısınma nedeniyle kap eriyebilir ya da parçalanabilir. Eğer asit üzerine su ilave edilirse etrafa asit sıçrayıp zarar verebilir. Bu nedenle çözelti hazırlanırken asla asit üzerine su ilave edilmemeli , su üzerine asit konulmamalıdır.