BASKETBOLLI
sh.1
sh.2
sh.1
sh.2
Shembuj nga sporte te ndryshme
Qëllim i lojës është që lojtarët, të futin më shpesh topin në koshin e ekipit kundërshtar.Kur basketbollist i perplas topin ne parket atehere topi i kthehet perseri mbrapsht ne duart e tij.Ne qofte se nuk do te ishte nje force e cila do ta perplaste topin ne parket ,kercimi i tij i dyte nuk do te ishte me aq i forte. Topi humbet enegji sepse nje pjese te energjise se tij ai e jep kur perplaset ne toke.Per ta mbajtur konstante forcen e tij basketbollisti vazhdon dhe e triblon topin per te mos e humbur fuqine e tij.Por energjia nuk mbaron asnjehere,ajo vetem ndryshon.
Kercimi i nje topi permban energji kinetike dhe potenciale. Ashtu si topi ndryshon rrugen e tij duke u perplasur ne dysheme ashtu ndryshon dhe energjia ne te nga energjia kinetike tek energjia potenciale por nje pjese e energjise ndryshon forme dhe del jasht topit duke ulur nivelin e energjise qe kishte topi ne fillim. Kur topi perplaset me dyshemene ai krijon nje zhurme,e cila eshte rezultat i clirimit te energjise nga topi ne dysheme. Nje tjeter forme e energjise eshte energjia e ngrohjes. Kjo e fundit krijohet nga perplasja e topit ne dysheme nga basketbollisti. Topi duke u perplasur ne dysheme leshon energji dhe kete energji e thith dyshemeja duke krijuar nxehtesi.
FUTBOLLI
Ne ndeshjet e futbollit shpesh verejme se pasi lojtari e ka gjuajtur topin drejtimi I tij ndryshon .Pra nuk eshte me ne ate drejtim ne te cilin lojtari ka goditur topin. Dhe pikerisht ajo qe e ben te mundur kete gje eshte ferkimi me ajrin. Topi kur esht ne levizje ai ferkohet me ajerin sic do trup tjeter. Por ne qofte se gjate levizjes se tij me nje shpejtesi te caktuar ai eshte duke u rrotulluar athere ndryshimi I drejtimit te tij do te jete ne krahun e rrotullimit. Pra ne qofte se rrotullimi I topit eshte majtas dhe anasjelltas nqs rrotullohet djathtas athere drejtimi do te ndryshoje nga e djathta.
Goditja është pjesa thelbesore ne lojen e futbolli.
Për të analizuar goditjen mund të trajtohet si një përplasje joelastike në një dimension, mes top futbolli dhe këmbës. Për goditjet joelastike ekziston një ekuacion i cili është përgjegjëse për natyrën joelastike të përplasjes. Ky ekuacion tregon shpejtësitë fillestare dhe përfundimtare të trupave e përplasjes. Ekuacioni është:
Volejbolli
Ne kete prezantim do te trajtohet lidhja e fizikes me sportin duke analizuar shembuj te ndyshem e duke marre shkase nga madhesi te ndryshme fizike qe lidhen me to. Do te shtrihen krahasime midis termave te ndryshem.
Koha ajrore e volejbollit mund të reduktohet edhe më shumë me vendosjen e top-rrotullim në volejboll. Kjo shkakton topin për të përjetuar një forcë aerodinamik njohur si efekti Magnus, i cili "shtyn" topin poshtë në mënyrë që të ulet më shpejtë. Kjo e komplikon analizën fizikës. Figura më poshtë ilustron efektin Magnus.
• A) Themi se fillimi i kesaj levizjeje fillon me vrullin. Vrulli eshte ai qe e shtyn sportistin perpara ne menyre qe goditja te rezultoi e sukseshme dhe te jete sa me e forte.
• B) Hap i i dyte themi se i perket momentit te shkeputjes nga toka,ndahet ne tre faza :
• 1) Perkulja dhe thyerja e gjunjeve qe sjell me pas dhe perthyerjen e tere trupit per te marre fuqine kercyese .
• 2) Ndikimi i duarve eshte thelbesor pasi e ndihmon sportistin te kerceje me lart.Duke bere kete levizje trupi ka arritur te fitoje inerci.
• 3)Me pas keto levizje pasohen nga goditja e topit e forte dhe e drejte. Ne ilustrimin e paraqitur sportisti ka goditur topin por ne baze te ligjeve te Njutonit kemi dhe force kunderveprimi nga topi.
Ligji i ruajtjes se energjise •
Levizja drejtvizore
Nepermjet formulave qe sjellin ligjet e Njutonit njeriu ka qene I afte te llogarise forcat qe I jane dashur atij per te spostuar nje trup , dhe zbatimi konkret I tij eshte ne terheqjen e nje thesi qe kryejne lojtaret gjate nje gare sportive. Ato ushtrojne nje force te caktuar ndaj trupit qe terheqin dhe ne baze te kesaj force , I japin atij nje nxitim dhe shpejtesi ne menyre qe ta levize ate. Ne qofte se objekti (ne rastin tone thesi I terhequr) duhet te jete ne nje pozicion brenda nje periudhe te caktuar kohe atehere ne duhet te llogarisim forcen qe ti japim objektit nxitimin e duhur per te arritur shpejtesine e cila do te na coje ne destinacion brenda kohes se caktuar.
1)Levizje drejtvizore te njetrajtshme- Ne kete levizje shpejtesia eshte konstante , pra ajo nuk ndryshon me kalimin e kohes. Elementi qe ndryshon eshte zhvendosja , e cila ndryshon sipas formule : s = v . t *
2) Levizje drejtvizore te pershpejtuar- Ne kete levizje shtohet dhe madhesia fizike e nxitimit e cila eshte konstante dhe pozitive. Formulat perkatese jane : s=vot+at2/2 , v=v0+at *
3) Levizje drejtvizore e ngadalesuar- Ne kete levizje gjithashtu ekziston madhesia fizike dhe konstante e nxitimit por me vlere negative . Formulat perkatese jane : s=v0t-at2/2 , v=v0-at
FIZIKA DHE SPORTI
LIGJET E ISAK NJUTONIT
C’ESHTE DINAMIKA?
A ka ndonjë lidhje mes fizikes dhe sportit?
Dinamika është fushë e fizikes e cila merret me shkaqet qe e shkaktojne nje levizje , duke studiuar levizjen me karakteristikat e saj dhe duke perjashtuar shkaqet qe e krijojne. Shkencetari I cili punoi me shume ne kete fushe ishte Isak Njutoni I cili pikerisht u be I famshem per tre ligjet e tij te dinamikes , te cilat dhe sot jo vetem jane ne funksion por perbejne bazen e dinamikes ne jeten tone te perditshme duke perfshire levizjen e trupave, gje qe e lidh ate me temen qe ne po trajtojme.
•Ligji i I i Njutonit shpreh : Nen veprimin e nje force , cdo trup fiton nje shpejtesi konstante duke u zhvendosur nga pozicioni prehjes
• Ligji i II i Njutonit shpreh : Nxitimi shprehet si raport ndermjet forces se ushtruar dhe mases se trupit mbi te cilin vepron ajo force. F = m . a
• Ligji i III i Njutonit shpreh : Nqs nje trup ushtron force mb inje trup te dyte atehere dhe ky trup kunder pergjigjet me nje force me vlere te njejte por me kahe te kundert me ate fillestar.
PUNA
A ka ndonjë lidhje mes të dyjave? Çfarë teorie mund të përdoret në marrëdhëniet e tyre? • Sigurisht ata janë të lidhur, sepse sporti eshte fizike. Sporti ka te beje me objekte në lëvizje, forca, energjia, puna, fuqia, shpejtësia etj. Të gjitha këto janë fizika. Çdo gjë që ekziston në hapësirë dhe kohë është fizika. Psh; forcat në një makinë gare duke shkuar rreth një kthesë, ngjeshmerise dhe elasticiteti i kockave, kur një praktikues i karatesë thyen një derrase.
Ne Fizike , puna njihet si energjia qe transmeton nje force F per te zhvendosur nje trup ne nej largesi x. Ajo mund te shenohe me A por dhe ne gjuhen angleze me simbolin W (work). Ashtu si energjia dhe puna eshte nje madhesi skalare. Nje formule e rendesishme per punen eshte barazia e saj me ndryshimin e energjise se sistemit qe kryen pune , sepse normalisht nje sistem me nje energji E1 humbet nje pjese te saj qe te kryeje pune dhe mbetet me nje energji E2
NOTI
BEJSBOLLI
PUNUAN:
RONI MUSTAFA
NDRICIM RRAHMANI
DRITON SHERIFI
DRILON SADRIU
GRANIT KRYEZIU
GENTIAN DRAGOBUZHDA
XI-8
Noti është një aktivitet popullor, si për rekreacion dhe konkurrencës. Fizika e notit përfshin një bashkëveprim të forcave në mes të ujit dhe notar. Ajo është e këto forca që vë në lëvizje një notar nëpër ujë. Në mënyrë që të notosh, një notar duhet të "shtyjë" kundër ujit duke përdorur një varietet të teknikave. Ka katër teknika të mëdha, ose stilet, të përdorura për not.
Fizika e bejzbollit, në përgjithësi, është një temë shumë interesante, dhe fizika e goditur një baseball, në veçanti, është një zonë shumë e përfshirë e studimit që thërret një sasi të madhe të fizikës dhe inxhinierisë, sidomos kur është fjala për hartimin e shkopit , dhe materiali i përdorur për të bërë shkopin (e cila është zakonisht druri ose alumini).
Sportisti I cili godet topin me shkopin e bejsbollit. Edhe ketu mbizoteron pothuajse e njejta teori: Topi ushtron force te shkopi dhe shkopi kundervepron te topi, por kunderveprimi esht shume me I madh pasi I jep force sportitsti dhe kjo ben qe topi te marre shpejtesi te madhe.