Το ζήτημα της εξάρτησης από ψυχοτρόπες ουσίες - Η οπτική των

Το ζήτημα της εξάρτησης από ψυχοτρόπες ουσίες Η οπτική των προγραμμάτων απεξάρτησης

Η Προσέγγιση της Υποκατάστασης

Γκιουζέπας Στέλιος

Επιστημονικά Υπεύθυνος Π.Ε.Θ.Ε.Α "ΑΡΓΩ"

Υποκατάσταση φαρμακευτικών ουσιών:

Από το όπιο στις αρχές 19ου αιώνα, μέχρι την

αναζήτηση υποκατάστασης κοκαΐνης σήμερα

Η εξάρτηση είναι ασθένεια, νόσος

Ο εξαρτημένος έχει την ανάγκη μιας ουσίας

για την αντιμετώπιση του προβλήματός του

Dole & Nyswander, 1967

Το ΠΕΘΕΑ "ΑΡΓΩ"

σε σχέση με την Προσέγγιση της Υποκατάστασης

Δε συμφωνεί με τη λογική της υποκατάστασης

Δεν επιλέγει κάποια από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα αυτής της προσέγγισης

Η εξάρτηση ΔΕΝ είναι ασθένεια, νόσος

Ελεύθερο ουσιών πρόγραμμα, δηλαδή δε χορηγεί καμία ουσία, σε καμία από τις φάσεις του

Προγράμματα Υποκατάστασης ΟΚΑΝΑ

Προγράμματα Μείωσης της Βλάβης

Διαχείριση του προβλήματος

Αποσαφήνιση όρων

ορισμών

Ιατροκεντρική

Προσέγγιση

Κοινωνική

Προσέγγιση

Η εξάρτηση είναι χρόνια υποτροπιάζουσα νόσος/ασθένεια του εγκεφάλου (APA 1994)

Η χρήση ψυχοδραστικών ουσιών μπορεί να ειδωθεί ως αποτέλεσμα μιας δυσλειτουργικής κοινωνίας. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τα ναρκωτικά για να ξεφύγουν από την πίεση που ασκεί πάνω τους η κοινωνία ή ως διαμαρτυρία απέναντι στις νόρμες αυτής (Kooyman 1993)

Εξάρτηση είναι η συνάντηση ενός προσώπου, με μια ουσία, μια δεδομένη χρονική στιγμή

Claude Olivenstain 1987

Το κίνημα

της Αυτοβοήθειας

United Nations General Assembly Special Session

on the World Drug Problem UNGASS 2016

We recognize drug dependence as a complex, multifactorial health disorder

characterized by a chronic and relapsing nature with social causes and consequences

that can be prevented and treated through, inter alia, effective scientific evidence-based

drug treatment, care and rehabilitation programmes, including community-based

programmes, and strengthen capacity for aftercare for and the rehabilitation, recovery

and social reintegration of individuals with substance use disorders, including, as

appropriate, through assistance for effective reintegration into the labour market and

other support services

Η ενεργοποίηση των πολιτών με στόχο την αντιμετώπιση των κοινών προβλημάτων τους, μέσα σε ένα πλαίσιο συλλογικότητας και αλληλεγγύης

Irwin Yalow - αλτρουισμός

Το ΠΕΘΕΑ "ΑΡΓΩ"

σε σχέση με το Κίνημα της Αυτοβοήθειας

• Υιοθετεί την έννοια - αρχή της αυτοβοήθειας

• Επιδιώκει την ανάληψη της προσωπικής ευθύνης

• Ενισχύει την εμπειρική γνώση - βίωμα με τη θεωρητική - επιστημονική γνώση

• Δίνει έμφαση στην προσωπική, αλλά και την κοινωνική αλλαγή

Βασικά Χαρακτηριστικά:

• Η ύπαρξη ενός κοινού προβλήματος
• Η αυτενέργεια και η ανάληψη της προσωπικής ευθύνης
• Ο προσανατολισμός στην εμπειρική γνώση
• Η ύπαρξη συστήματος αξιών
• Η έμφαση στην προσωπική και κοινωνική αλλαγή
• Η απουσία επαγγελματιών

Α.Α. Bill W., Dr. Bob, 1935

N.A. στο Lexington Kentucky, 1947

Αποσαφήνιση όρων ορισμών

Αποσαφήνιση όρων

ορισμών

Διάγνωση

Βασική κατηγοριοποίηση ουσιών

Χρήση - Κατάχρηση - Εξάρτηση

Η έννοια της λειτουργικότητας

EuropASI

Κλινική συνέντευξη με στόχο τη διάγνωση, αλλά και το θεραπευτικό σχεδιασμό

Το κίνημα των

Θεραπευτικών Κοινοτήτων

Δίνει έμφαση σε 7 πιθανούς τομείς προβλημάτων του χρήστη:

1. Κατάσταση σωματικής υγείας

2. Επαγγελματική/οικονομική κατάσταση

3. Χρήση Αλκοόλ

4. Χρήση Ναρκωτικών

5. Νομική/Δικαστική κατάσταση

6. Οικογενειακές/Κοινωνικές Σχέσεις

7. Ψυχική Κατάσταση

Η διερεύνηση της εξάρτησης από ναρκωτικές ουσίες διερευνάται με 2 ερωτήσεις:

1. Χρήση 3 τουλάχιστον μέρες τη βδομάδα (ανεξαρτήτου δόσης)

2."Βουλιμική κατανάλωση", για 2 τουλάχιστον συνεχόμενες μέρες τη βδομάδα σε σημείο που παρεμποδίζει καθημερινές δραστηριότητες

Θεραπευτικές προσεγγίσεις

απεξάρτησης

European Addiction Severity Index

Ευρωπαϊκός Δείκτης Σοβαρότητας της Εξάρτησης

Πιστοποίηση

Διάγνωση της Εξάρτησης

Δεν μπορεί και δεν πρέπει να αποτιμάται μόνο από εργαστηριακές εξετάσεις (πχ. ούρων, αιματολογικές, τρίχας)

(αδυναμία ανίχνευσης ναρκωτικών ουσιών σε εργαστηριακές εξετάσεις)

Δεν είναι μια διαδικασία αυτοαναφοράς

(δεν δηλώνω εξαρτημένος λόγω κοινωνικών, οικογενειακών και επαγγελματικών προκαταλήψεων)

αλλά οφείλει να αποτελεί αντικείμενο

συστηματικής κλινικής διερεύνησης

• Εισάγεται η έννοια της κοινότητας

• Αυστηρή - κάθετη ιεραρχία για τα μέλη και το προσωπικό

• Εσωτερικής παραμονής - "κλειστές" κοινότητες

• Αντιπαραθετική ομάδα - συμεριφορικού τύπου τεχνικές

Το ΠΕΘΕΑ "ΑΡΓΩ"

σε σχέση με το Κίνημα των Θεραπευτικών Κοινοτήτων

• Υιοθετεί την έννοια της Κοινότητας, μιας κοινότητας προσώπων

• Αντί μιας κοινότητας με αυστηρή ιεραρχία, επιδιώκει μια κοινότητα με οριζόντια οργάνωση

• Αντί μιας Κλειστής Κοινότητας, προκρίνει μια Ανοικτή Κοινότητα

• Κοινότητα που αποτελεί έναν χώρο μαθητείας σχέσεων ελευθερίας

1958 Synanon, στη Santa Monica, California C. Dederich

1963 Daytop New York, D.Deitch

1983 Θ.Κ.ΙΘΑΚΗ, 1987 ΚΕ.Θ.Ε.Α. Φ. Ζαφειρίδης

Βασική

Κατηγοριοποίηση ουσιών

Οπιούχα - Οπιοειδή

φυσικά αλκαλοειδή εκχυλίσματα

παρόμοια συνθετική χημική δομή και δράση

όπιο, μορφίνη, κωδείνη,

ηρωίνη,

φαιντανύλη, πεθιδίνη, μεθαδόνη, βουπρενορφίνη

Αναλγητικό του σωματικού και ψυχικού πόνου

Διεγερτικά

Το φαινόμενο της ανοχής

κοκαίνη, εφεδρίνη, αμφεταμίνη, μεθαμφεταμίνη, έκσταση

Σωματική και ψυχική εξάρτηση

Στερητικό σύνδρομο

Αυξάνουν προσωρινά τα επίπεδα εγρήγορσης και ενέργειας

Η προσέγγιση

της Ψυχοθεραπείας

Υπερβολική δόση

ψυχική εξάρτηση

"Ο κόσμος μέσα μου"

όχι σωματική εξάρτηση

το φαινόμενο του craving/ακατάσχετη επιθυμία, λαχτάρα

"Εγώ είμαι ο κόσμος"

Κάνναβη

Παραισθησιογόνα - Ψευδαισθησιογόνα

Μαριχουάνα, ινδική κάνναβη, χασίς

LSD (Lysergic Acid Diethylamide) Peyote (μεσκαλίνη) Μαγικά μανιτάρια (Psilocybin) P.C.P. (αγγελόσκονη)

ψυχική εξάρτηση

Πανελλήνια έρευνα στο σχολικό πληθυσμό για τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών (Έρευνα ESPAD)

2015

• Αυξάνεται διαχρονικά το ποσοστό των εφήβων που θεωρούν «ακίνδυνη» τη χρήση κάνναβης

• Σχεδόν 1 στους 9 δεκαεξάχρονους μαθητές (10,6%) αναφέρει χρήση κάποιας παράνομης ουσίας έστω και μία φορά σε όλη τη ζωή (κυρίως κάνναβης)

• Αυξάνεται κατά την τελευταία 8ετία η χρήση κάνναβης στη χώρα μας, ενώ διατηρείται σταθερή συνολικά στην Ευρώπη

όχι σωματική εξάρτηση

Έντονες διαστρεβλώσεις της αντίληψης του ατόμου για την πραγματικότητα

χημική ουσία THC - τετραϋδροκανναβινόλη

όχι σωματική εξάρτηση

Ενοχοποίηση για εμφάνιση ή/και ενεργοποίηση ψυχολογικών διαταραχών

Βλέπω εικόνες, ακούω ήχους και βιώνω αισθήσεις που στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν

συνθετικά κανναβονιειδή πολύ πιο δραστικά (και τοξικά) από την THC

Όχι μια ξεκάθαρη κλινική εικόνα

Διαφορετικές επιδράσεις σε διαφορετικά άτομα ή σε διαφορετικές χρονικές στιγμές

φυτικά µείγµατα / “ποτπουρί” ή «νόµιµα ψυχότροπα» (legal highs)

Διχασμός στην επιστημονική κοινότητα

«απρόβλεπτη» φύση - ιδιαίτερα επικίνδυνα

• Δημοκρατικού τύπου θεραπευτική κοινότητα για ψυχικά πάσχοντες - Maxwell Jones

• Έμφαση στην ψυχοθεραπεία

• Έλλειψη ιεραρχίας

• Εισάγεται η έννοια του προσώπου

Maria and Juana

Δημιουργώ τον δικό μου φανταστικό κόσμο

Αλκοόλ - Βαρβιτουρικά

Αλκοόλ, Βενζοδιαζεπίνες, (Ζανάξ, Βάλιουμ, Στεντόν)

Κατασταλτικά του νευρικού συστήματος

αγχολυτικά και για την πρόκληση ύπνου ή αναισθησίας

Το φαινόμενο της ανοχής

Σωματική και ψυχική εξάρτηση

Το ΠΕΘΕΑ "ΑΡΓΩ"

σε σχέση με την προσέγγιση της Ψυχοθεραπείας

• Υιοθετεί μια αναστοχαστική - κριτική στάση σε σχέση με την έννοια της ψυχοθεραπείας

• Θεραπευτική είναι η βίωση και η εμπειρία μιας κοινότητας προσώπων με έμφαση στη σχέση και στην επικοινωνία

• Ανθρωπιστική θεώρηση: Έννοια του προσώπου, της προσωπικής ανάπτυξης, Παρεμβαίνουσα Μη Κατευθυντική εμψύχωση και συντονισμός ομάδων

• Συστημική Θεώρηση: Έννοια της επικοινωνίας και της σχέσης

Στερητικό σύνδρομο από αλκοόλ μπορεί να αποβεί θανατηφόρο (Delirium Tremens - τρομώδες παραλήρημα )

Υπερβολική δόση

Νόμιμες και κοινωνικά αποδεκτές ουσίες

ΨΝΑ - Μονάδα Απεξάρτησης 18ΑΝΩ

www.argothes.gr

argo@psychothes.gr