Temperatura

Głównym źródłem energii cieplnej na Ziemi jest promieniowanie słoneczne.

Tylko nieznaczna ilośc ciepła pochodzi z wnętrza naszej planety. Powoduje to, że wszystkie istoty żyjące na Ziemi, są uzależnione od Słońca. Brak ciepła i światła słonecznego przyczyniają się do powstanie pustyń lodowych pozbawionych zwierząt i roślinności. Mogą również prowadzić do występowania cięzkich chorób takich jak depresja.

-sprawia, że na półkuli północnej stoki o ekspozycji północnej są chłodniejsze od stoków o ekspozycji południowej. Te ostatnie są dłużej wystawione na działanie promieni słonecznych.

• inaczej inwersja termiczna to odwrócenie temperatur powietrza. Normalnie temperatura spada wraz ze wzrostem wysokości. W przypaadku inwersji mamy do czynienie z zaburzeniem tej prawidłowości - temperatura wzrasta wraz ze wzrostem wysokości . Zjawisko to zachodzi przy braku pradów pionowych.

Temperatura powietrza

Inwersja temperatury

MWC

miejskie wyspy ciepła

na lekcji dowiesz się:

Rzeźba terenu

Czynniki wpływające na rozkład temperatury powietrza

Temperatura powietrza

• szerokośc geograficzna
• wysokośc nad poziomem morza
• rzeźba terenu
• odległośc od mórz i oceanów
• prądy morskie
• charakter podłoża

• dlaczego na Ziemi mogło rozwijać się życie
• jakie rodzaje promieniowania słonecznego docierają do powierzchni Ziemi
• jakie czynniki wpływają na temperaturę powietrza
• czym jest amplituda temperatury powietrza

Różnica między maksymalną a minimalną wartością temperatury powietrza w ciągu doby określa się mianem dobowej amplitudy temperatury powietrza.

Jest to jeden z najważniejszych elementów pogody, określający stopień nagrzania atmosfery.

Wyróżniamy:

• temperaturę aktualną- wynika z jednorazowego pomiaru w danym momencie
• średnią dobową temperaturę powietrza-średnia arytmetyczna wyliczana z wartości temperatury maksymalnej i minimalnej oraz wartości z godzin 7.00 i 19.00 (lub 8.00 i 20.00 czasu letniego)
• średnia miesięczną temperaturę powietrza- obliczana na podstawie średniej arytmetycznej dobowej temperatury powietrza wszystkich dni w miesiącu
• średnią roczną temperaturę powietrza- średnia arytmetyczna obliczana z 12 wartości miesięcznej temperatury w danym roku.

Różnica między średnią temperaturą powietrza najcieplejszego i najchłodniejszego miesiąca w roku nazywa się średnią roczną amplitudą temperatury powietrza.

PRĄDY MORSKIE

Prądy ciepłe - wzrost temperatury

Prądy zimne - spadek temperatury

ODLEGŁOŚĆ OD MÓRZ I OCEANÓW

- powodują wzrost lub obniżenie temperatury powietrza na obszarach będących w zasięgu ich oddziaływania.

Wyróżniamy prądy ciepłe i prądy zimne.

SZEROKOŚĆ GEOGRAFICZNA

Promieniowanie

CHARAKTER PODŁOŻA

- na obszarach sąsiadujących z wielkimi zbiornikami wodnymi obserwuje się mniejsze wahania temperatury powietrza niż w głębi lądu.

- np. pokrycie terenu, sprawia, że na obszarach zwartych kompleksów leśnych notuje się niższe, a na obszarach zurbanizowanych- wyższe dobowe i roczne amplitudy temperatury powietrza.

Z kolei barwa podłoża wpływa na ilość pochłanianego przez nie promieniowania.

Najwięcej promieniowania pochłaniają powierzchnie ciemne, dlatego nagrzewają się one najsilniej i oddają więcej ciepła atmosferze.

- wyznacza ogólne prawidłowości w rozkładzie temperatury powietrza na Ziemi. Ze względu na kulisty kształt Ziemi oraz wykonywane przez nią ruchy (obiegowy i obrotowy) promieniowanie słoneczne nie dociera równomiernie do każdego punktu na jej powierzchni. Natężenie promieniowania słonecznego zależy od kąta padania promieni słonecznych, zatem zmienia się w zależności od szerokoście geograficznej.

Do powierzchni kuli ziemskiej dociera promieniowanie bezpośrednie oraz promieniowanie rozproszone.

Ilość promieniowania bezpośredniego zależy m.in. od :

• kąta padania promieni słonecznych
• długości dnia
• wysokości bezwzględnej
• ekspozycji i nachylenia stoków
• pokrycia terenu
• zawartości pary wodnej i aerozoli w powietrzu

W pochmurne dni do powierzchni ziemi dociera jedynie promieniowanie rozproszone. Efektem tego rozproszenia dającym się zaobserwowac w bezchmurne dni, jest błękitna barwa nieba.

AMPLITUDA TEMPERATURY POWIETRZA

- temperatura powietrza podlega zmianom w cyklu dobowym i rocznym. W ciągu dnia temp.powietrza wzrasta, osiągając maksimum ok.1-2 godzinod momentu górowania Słońca. Później temp.powietrza powoli spada, a wartośc min. osiąga tuż przed wschodem Słońca.

WYSOKOŚĆ NAD POZIOMEM MORZA

Suma obydwu promieniowań nosi nazwę promieniowania całkowitego.

Natomiast stosunek promieniowania odbitego do promieniowania docierającego do określonej powierzchni nazywa się albedo.

-determinuje zmiany temperatury powietrza, dlatego obraz jej przestrzennego zróżnicowania na świecie jest trudny do zanalizowania. Spadek temperatury powietrza wynosi średnio 0,6*C na każde 100m. Jest to tzw gradient termiczny.

Gradient termiczny- wielkość określająca zmianę temperatury powietrza w atmosferze przypadającą na jednostkę wysokości.

praca w grupach

• podzielić sie na zespoły
• przeczytać tekst dotyczący wybranego zjawiska
• zaproponować rozwiązania problemu

Na co zwrócić uwagę

Wymiana ciepła

- rodzaje promieniowania

- czynniki wpływające na ilość docierającego promieniowania

- albedo

- bilans promieniowania

- wymiana ciepła w atmosferze

- gradient termiczny

- temperatura powietrza

- efekt cieplarniany, dziura ozonowa

• TURBULENCJE -nieuporządkowany ruch powietrza
• KONWEKCJE- uporządkowane pionowe ruchy powietrza
• ADWEKCJA- poziomy ruch mas powietrza o różnej temperaturze,
• PROCESY ADIABATYCZNE- polegają na ochładzaniu się masy powietrza, na skutek jej wznoszenia lub ogrzewaniu w wyniku jej opadania
• PRZEMIANY FAZOWE WODY- (zmiany stanu skupienia) -powodują wymianę ciepła w atmosferze, w wyniku dostarczenia ciepła dochodzi do parowania, natomiast w wyniku skraplania ciepło zostaje oddane
• RADIACJA- inaczej wypromieniowanie- jest jednym z najmniej efektownych sposobów ymiany ciepła