Introducing 

Prezi AI.

Your new presentation assistant.

Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.

Loading…
Transcript

ХҮХЭР,ХҮХРИЙН ОКСИДУУД

Хүхэр гарган авах

ХҮХЭР

Хүхэр-S

-Хүхэр нь S-ээр тэмдэглэгддэг,өргөн тархалттай,амтгүй,метасс бус химийн элемент юм.Байгальд дээр дангаар 'шар өнгөтэй талст байдлаар' тохиолдохоос гадна 'сульфид,сульфатын эрдэс' байдлаар тааралдана.

Хэрэглээ

Байгальд оршиж байгаа дан хүхэр бусад хольц бодисуудыг агуулсан байх ба хольцоос нь халаах замаар салгадаг. Энд хүхрийн амархан хайлдаг чанарыг ашигладаг байна. Тийм хүхэр олон янзын хольц агуулсан байдаг учир тусгай төхөөрөмжинд хүхрийг нь нэрж цэврээр гарган авна. Уулын чулуулгаас хүхрийг нь хайлуулж, тухайлбал хүхрийн колчеданаас хүхрийг хайлуулж өндөр температур хүртэл халаахад дараах байдлаар задарна

Хүхэр нь амьд организмын салшгүй,чухал хэсэг болно.Хүхрийг бордоо болгон хэрэглэхээс гадна сумны дарь,шүдэнз,шавьжны хор зэрэгт өргөнөөр ашиглана

Манай дэлхийн хүхрийн үйлдвэрлэлийн 50% орчмыг хүхрийн хүчил гаргахад,10-15%-ийг хөдөө аж ахуйн хортон шавьж устгахад,үлдэх хувийг резин үйлдвэрлэл,хиймэл торго,тэсрэх бодис,органик нийлэгжүүлэлтэд хэрэглэдэг

Хүхэр нь

Нийт 18 изитоптойгоос 4 нь тогтвортой изитоп:32S (95.02%),33S (0.75%),34S (4.21%),36S (0.02%) тархалттай байна бусад изитопиуд тогтворгүй нь тогтворгүй болно.

FeS2 = FeS + S

Хими Шинж Чанар

Физик шинж чанар

Хүхэрийн дан бодис гэдгийг А. Лавуазье тогтоосон юм. Хэдий- гээр XIX зууны эхэн гэхэд хүхрийг биеэ даасан элемент гэж тооцож байсан боловч байгалийн цэвэр хүхрийн найр- лагыг тогтоох гэж оролдсоор л байжээ.1808 онд Г. Дэви хүхэр нь энгийн байдалдаа бага хэмжээний устөрөгч, хүчилтөрөгчтэй нэгдсэн их хэмжээний хүхэр бүхий нэгдэл байх гэж үзэж байсан юм. Энэ нь хүхрийн мөн чанарыг тогтоох явдалд эргэлзээ төрүүлж байсан боловч 1809 он гэхэд Ж. Гей-Люссак түүнийг дан бодис маргаангүй гэдгийг тогтоожээ. 1810 онд Г. Дэви хүхэрт хүчилтөрөгч агуулагдаж байдаг нь байгалийн хүхэрт түүний исэл холилдож байгаатай холбоотой гэж үзжээ. Дээжийг нь авсан орд газраас шалтгаалж хүхэр дэх хүчилтөрөгчийн хэмжээ ч өөрчлөгдөж байжээ. Орчин цагийн химийн ойлголтоор авч үзвэл хүхэр дэх Г. Дэвийн олсон хүчилтөрөгч нь түүний ислийнх биш, харин хүхэрт байнга байдаг янз бүрийн металлуудын сульфидийн оксидийн хүчилтөрөгч байжээ гэж хэлж болох юм.

Бодисын төлөв:Хатуу

Нягт:2,070г/см3

Хайлах T:115.21 C 388.36 K

Буцлах T:444.6 C 717.8 K

Хайлахын хувийн дулаан:1.727кЖ/моль

Ууршихын хувийн дулаан:45кЖ/моль

Дулаан багтаамж:25 C

22.75 кЖ/моль*К

Металлтай урвалд орно

Металл+Хүхэр=Металлын Сульфид Fe+S=FeS

Төмөр+Хүхэр=Төмрийн сульфид Cu+S=CuS

Зэс+Хүхэр=Зэсийн Сульфид

Zn+S=ZnS

Цайр+Хүхэр=Цайрын сульфид

Металл биштэй

Br2+S=Br2S

H2+S=H2S

Хүчилтөрөгчтэй уралд орж оксид үүснэ

S+O2->SO2/^ Хүхрийн оксид

Хүхэр үүссэн түүх

Бэлтгэсэн

Б.Төрмөнх

М.Эрдэнэтамир

Хүхрийг хүмүүс өнө эртнээс мэднэ. Аль эрт Гомерийн үед эртний грекчүүд хүхрийг шатаахад үүссэн хүхэрлэг хийн онцгой шинж чанарыг ашиглан түүнийг орон сууц ариутгахдаа хэрэглэж байжээ.Цэвэр хүхрийн ордыг хүмүүс бас л эрт дээр үеэс мэддэг байлаа. Жишээ нь л Плиний Ахмад хүхрийн ордыг Итали, Сицилийн нутагт байдаг гэж бичсэн байдаг. Тэр үед хүхрийг будаг гapгax, сүлжмэл эдлэлийг боловсруулах зэрэгт хэрэглэж байжээ.Хүхрийг нүүрсний адилаар эрт дээр үеэс тэслэх техникт хэрэгсэл болгон ашиглаж байжээ.Барагцаалбал V зуунд Византийд анх зохиосон грекийн гал гэж алдаршсан энэ галыг бэлтгэхэд нунтаг хүхэр (нэг жингийн хэсэг), нүүрс (хоёр жингийн хэсэг), шүү (зургаан жингийн хэсэг)-ийн ордог байжээ. Хүхрийг хамгийн ер бишийн шинж чанартайгаар бичдэг байжээ. Гэхдээ алхимич нар түүний өнөөгийн жинхэнэ шинж чанарыг нарийн тодорхойлж чадсан байдаг. Хүхэрийн дан бодис гэдгийг А. Лавуазье тогтоосон юм.

Learn more about creating dynamic, engaging presentations with Prezi