W.V. Quine "Two Dogmas of Empiricism"
13
I. dogma
- Pozadina analitičnosti
- Definicija
- Mogućnost međusobne zamjene
- Semantička pravila
- Teorija verifikacije i redukcionizam
- Empirizam bez dogmi
II. dogma
Dvije dogme empirizma
Redukcionizam
Willard Van Orman Quine
Zaključno
Filozofski fakultet Sveučilišta u Zagrebu
Seminar logike: Willard Van Orman Quine
Nositelj kolegija: prof. dr. sc. Davor Lauc
Matea Ježić
Ožujak 2023.
Analitičnost
Sintetički sud
Analitički sud:
- istinit na osnovu značenja, a ne činjenica
- subjektu nije pripisano ništa više od onog što je u njemu već pojmovno sadržano
- I. reda: Logički istiniti
- II. reda: Potencijalno logički istiniti sinonimi
Analitičke i sintetičke istine
Prirodni i umjetni jezici?
Ni jedan neoženjen muškarac nije oženjen
- Logički istinit (načelo istovjetnosti)
- Temeljem ZNAČENJA riječi
Ni jedan neženja nije oženjen
- Počiva na SINONIMNOSTI
Na čemu se temelji njihovo opravdanje?
Pojmovi koje Quine smatra nedefiniranima:
- analitičnost (iskaza)
- sinonimnost (jezičnih oblika)
Možemo li odrediti jasnu granicu sintetičkih i analitičkih istina?
Mogu li se analitički sudovi drugog reda svesti na prvi?
Redukcionizam:
Sud je analitičan ako je sinoniman s logički istininitim sudom
Teorija značenja
Značenje i imenovanje
Teorija značenja
- glavna zadaća je proučiti pojmove
analitičnost i sinonimnost
- sinonimnost pozivanje na analitičnost
Dakle, značenje i referenca (ime)
nisu isti pojmovi.
Evening i Morning Star
- referencija na istu stvar
- 2 izraza
- različiti smisao/značenje
Kognitivna sinonimnost
Quine preuzima Leibnizov uvjet salva veritate
- načelo zamjenjivosti: nešto (dva jezična izraza) je isto ako se može zamijeniti uz očuvanje istinitosti
Quine uvodi ograničeni pojam kognitivne sinonimnosti kako bi razriješio pojam analitičnosti.
- dva izraza nisu potpuno istovjetna jer nisu motivirani istim podražajima niti izazivaju iste asocijacije
- zaključio da nije na pravom tragu
Jezični izraz možemo analizirati:
- na jezičnoj razini
- na činjeničnoj razini
Quineova analiza jezičnih izraza
Dakle, istinitost rečenice ovisi o jeziku, ali i o izvanjezičnim činjenicama
Holizam
- jezični izraz ima značenje samo u cjelini jezika
Teorija verifikacije i redukcionizam
Što su i kakve su empirijske metode potvrde ili opovrgavanja?
I o čemu ovise?
Teorija verifikacije
- teorija značenja - prema metodi empirijskog potvrđivanja ili opovrgavanja
- Analitički sud se uvijek potvrđuje (ne ovisi o metodi)
- Sud koji nije provjerljiv nema značenje.
- istinitost rečenice ovisi o provjerljivosti/verifikaciji
- putem neposrednog iskustva
- najmanja jedinica empirijskog značenja
- Locke i Hume- POJAM
- Frege- SUD
- Quine- ZNANOST u cjelini
Kako se odnose sud i iskustvo?
Holizam
- Svaki sud moguće je prevesti u sud o neposrednom iskustvu
- Specifikacija jednog jezika osjetilnih podataka, a preostalo prevesti na taj jezik sud po sud
- Carnap kasnije napustio redukcionističku teoriju
- Quine tvrdi da istinitost suda možemo provjeriti samo ako predpostavimo istinitost cijelog NIZA drugih sudova
Radikalni redukcionizam
Holizam
Trebamo li skupove prihvatiti kao entitete?
Carnap- nije činjenično pitanje, već izbor prikladnog jezičnog oblika
Quine- slaže se, ali pod uvjetom da se tako gleda i na znanstvene hipoteze
Quine i Carnap
Trebamo li predpostaviti razlikovanje analitičkog i sintetičkog?
Carnap- nužno predpostaviti za dvostruki kriterij ontoloških pitanja i znanstvene hipoteze
Quine- odbacuje razlikovanje
Zaključno
- Obje dogme su neosnovane - Quine briše granicu spekulativne metafizike i prirodnih znanosti.
- Ne postoji stroga distinkcija analitičkih i sintetičkih sudova.
- Tvrdnje o vanjskom svijetu se suočavaju sa sudom iskustva, ali ne pojedinačno nego sveukupno.
- Da bi mogli predpostaviti istinitost nekog suda, moramo pretpostaviti istinitost cijelog niza drugih sudova
- Jezični izraz značenje dobiva samo u cjelini jezika