1. Rdz

Natchnienie – 3 koncepcje:

1. Bóg dyktował słowo w słowo autorowi natchnionemu

2. Autor natchniony pisał tekst mając świadomość swojego natchnienia

3. Autor natchniony pisał tekst nie mając świadomości swojego natchnienia – to zostało odczytane dopiero później

Kto jest Autorem Pisma Świętego???

Podział Pisma Świętego

Biblia – od gr. biblion – zwój;

gr. biblia - zwoje

Biblia to prawdziwa biblioteka

Każda księga to osobna książka

Dlatego nie ma jednego klucza

do interpretacji ksiąg

Podział Pisma Świętego

BIBLIA HEBRAJSKA

Tora – Prawo – Pięcioksiąg

Rdz, Wj, Kpł, Lb, Pwt

Nabiim – Prorocy

Wcześniejsi – Joz, Sdz, 1 Sm, 2 Sm, 1 Krl, 2 Krl

Więksi – Iż, Ez, Jr

Mniejsi – Oz, Jl, Am, Ab, Jon, Mi, Na, Ha, So, Ag, Za, Ml

Katubim - Pisma

Ps, Hi, Prz, Rt, Pnp, Koh, Lm, Est, Pn, Ezd, Na, 1 Krn, 2 Krn

Podział Pisma Świętego

LXX

PIĘCIOKSIĄG

Rdz - Pwt

KS. HISTORYCZNE

Joz-2Mch

KS. MĄDROŚCIOWE

Hi-Syr

KS. PROROCKIE

wszyscy prorocy

Podział Pisma Świętego

NOWY TESTAMENT

EWANGELIE - trzon

DZIEJE AP. – dzieło historyczne

LISTY AP. – dzieła mądrościowe

APOKALIPSA – dzieło prorockie

1 Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię. 2 Ziemia zaś była bezładem i pustkowiem: ciemność była nad powierzchnią bezmiaru wód, a Duch Boży unosił się nad wodami.

3 Wtedy Bóg rzekł: «Niechaj się stanie światłość!» I stała się światłość. 4 Bóg widząc, że światłość jest dobra, oddzielił ją od ciemności. 5 I nazwał Bóg światłość dniem, a ciemność nazwał nocą.

I tak upłynął wieczór i poranek - dzień pierwszy.

6 A potem Bóg rzekł: «Niechaj powstanie sklepienie w środku wód i niechaj ono oddzieli jedne wody od drugich!» 7 Uczyniwszy to sklepienie, Bóg oddzielił wody pod sklepieniem od wód ponad sklepieniem; a gdy tak się stało, 8 Bóg nazwał to sklepienie niebem.

I tak upłynął wieczór i poranek - dzień drugi.

9 A potem Bóg rzekł: «Niechaj zbiorą się wody spod nieba w jedno miejsce i niech się ukaże powierzchnia sucha!» A gdy tak się stało, 10 Bóg nazwał tę suchą powierzchnię ziemią, a zbiorowisko wód nazwał morzem. Bóg widząc, że były dobre, 11 rzekł: «Niechaj ziemia wyda rośliny zielone: trawy dające nasiona, drzewa owocowe rodzące na ziemi według swego gatunku owoce, w których są nasiona». I stało się tak. 12 Ziemia wydała rośliny zielone: trawę dającą nasienie według swego gatunku i drzewa rodzące owoce, w których było nasienie według ich gatunków. A Bóg widział, że były dobre.

13 I tak upłynął wieczór i poranek - dzień trzeci.

14 A potem Bóg rzekł: «Niechaj powstaną ciała niebieskie, świecące na sklepieniu nieba, aby oddzielały dzień od nocy, aby wyznaczały pory roku, dni i lata; 15 aby były ciałami jaśniejącymi na sklepieniu nieba i aby świeciły nad ziemią». I stało się tak. 16 Bóg uczynił dwa duże ciała jaśniejące: większe, aby rządziło dniem, i mniejsze, aby rządziło nocą, oraz gwiazdy. 17 I umieścił je Bóg na sklepieniu nieba, aby świeciły nad ziemią; 18 aby rządziły dniem i nocą i oddzielały światłość od ciemności. A widział Bóg, że były dobre.

19 I tak upłynął wieczór i poranek - dzień czwarty.

20 Potem Bóg rzekł: «Niechaj się zaroją wody od roju istot żywych, a ptactwo niechaj lata nad ziemią, pod sklepieniem nieba!» 21 Tak stworzył Bóg wielkie potwory morskie i wszelkiego rodzaju pływające istoty żywe, którymi zaroiły się wody, oraz wszelkie ptactwo skrzydlate różnego rodzaju. Bóg widząc, że były dobre, 22 pobłogosławił je tymi słowami: «Bądźcie płodne i mnóżcie się, abyście zapełniały wody morskie, a ptactwo niechaj się rozmnaża na ziemi».

23 I tak upłynął wieczór i poranek - dzień piąty.

24 Potem Bóg rzekł: «Niechaj ziemia wyda istoty żywe różnego rodzaju: bydło, zwierzęta pełzające i dzikie zwierzęta według ich rodzajów!» I stało się tak. 25 Bóg uczynił różne rodzaje dzikich zwierząt, bydła i wszelkich zwierząt pełzających po ziemi. I widział Bóg, że były dobre. 26 A wreszcie rzekł Bóg: «Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam. Niech panuje nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym, nad bydłem, nad ziemią i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi!»

27 Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz,

na obraz Boży go stworzył:

stworzył mężczyznę i niewiastę.

28 Po czym Bóg im błogosławił, mówiąc do nich: «Bądźcie płodni i rozmnażajcie się, abyście zaludnili ziemię i uczynili ją sobie poddaną; abyście panowali nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi». 29 I rzekł Bóg: «Oto wam daję wszelką roślinę przynoszącą ziarno po całej ziemi i wszelkie drzewo, którego owoc ma w sobie nasienie: dla was będą one pokarmem. 30 A dla wszelkiego zwierzęcia polnego i dla wszelkiego ptactwa w powietrzu, i dla wszystkiego, co się porusza po ziemi i ma w sobie pierwiastek życia, będzie pokarmem wszelka trawa zielona». I stało się tak. 31 A Bóg widział, że wszystko, co uczynił, było bardzo dobre.

I tak upłynął wieczór i poranek - dzień szósty.

1 W ten sposób zostały ukończone niebo i ziemia oraz wszystkie jej zastępy [stworzeń].

2 A gdy Bóg ukończył w dniu szóstym swe dzieło, nad którym pracował, odpoczął dnia siódmego po całym swym trudzie, jaki podjął. 3 Wtedy Bóg pobłogosławił ów siódmy dzień i uczynił go świętym; w tym bowiem dniu odpoczął po całej swej pracy, którą wykonał stwarzając.

4 Oto są dzieje początków po stworzeniu nieba i ziemi.

w. 1 "Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię"

Na początku

bereszit – znaczenie czasowe, ale też absolutne

Elohim – l. mm. pluralis compositionis - ma wszystkie przymioty

pluralis maiestatis – uroczysta forma

bara – czynić od zera

haszamajim wehaarec - niebiosa i ziemię – meryzm

w. 2 "Ziemia zaś była bezładem i pustkowiem: ciemność była nad powierzchnią bezmiaru wód, a Duch Boży unosił się nad wodami. "

tohu wawohu - nicość, pustynia, próżnia, marność, brak warunków do życia - nie ma aspektu chaosu, bałaganu

weruach Elohim merachefet ’al pne hammajim - i wiatr Boga wiał nad powierzchnią wód

ruach - wiatr, powietrze w ruchu, coś, co znajduje się w ruchu i ma moc wprawiać w ruch coś innego

OPIS STWORZENIA

dwie paralelne trzydniówki

- odpowiadające sobie dzieła stwórcze:

pierwsza to porządkowanie rzeczywistości materialnej

druga to zapełnianie jej dziełami, ozdabianie

Bóg stwarza poprzez SŁOWO

w. 3 "Wtedy Bóg rzekł: «Niechaj się stanie światłość!» I stała się światłość. "

wajjomer Elohim jehi or, wajjehi or

- i rzekł Bóg: niech stanie się światło i stało się światło

wajjomer - i rzekł

chodzi o wskazanie, że to, co jest dokonywane

jest dziełem wszechmocnej woli Boga

Bóg chciał i stało się

znaczenie Bożego Słowa

w. 3 "Wtedy Bóg rzekł: «Niechaj się stanie światłość!» I stała się światłość. "

Bóg stwarza światło

– zwrócenie uwagi, że Bóg panuje nad światłem

W starożytności światło było ubóstwiane

– byli bogowie światła

forma polemiki z politeizmem

w. 4-5 "Bóg widząc, że światłość jest dobra, oddzielił ją od ciemności. I nazwał Bóg światłość dniem, a ciemność nazwał nocą. "

i zobaczył Bóg, że światło jest dobre (ki tow)

Bóg stwierdza, że to, co uczynił, jest zgodne z Jego wolą

odrzucenie jakiegokolwiek dualizmu

ten zwrot się powtarza siedem razy

w. 4-5 "Bóg widząc, że światłość jest dobra, oddzielił ją od ciemności. I nazwał Bóg światłość dniem, a ciemność nazwał nocą. "

był wieczór i poranek - dzień jeden

nie chodzi o dzień w sensie naturalnym,

od rana do wieczora,

ale o dzień rytualny - od wieczora do wieczora

w. 6-8 "A potem Bóg rzekł: «Niechaj powstanie sklepienie w środku wód i niechaj ono oddzieli jedne wody od drugich!» Uczyniwszy to sklepienie, Bóg oddzielił wody pod sklepieniem od wód ponad sklepieniem; a gdy tak się stało, Bóg nazwał to sklepienie niebem. I tak upłynął wieczór i poranek - dzień drugi. "

niech powstanie sklepienie w pośrodku wód

i niech oddzieli jedne wody od drugich

odwołanie się do poglądów o budowie świata

- są wody dolne, które wytryskują spod ziemi,

i górne, które przeciekają przez sklepienie niebieskie

koncepcja, że wszystko było wodą i się rozdzieliło

- z obserwacji natury w Babilonii

- po wylewach rzek woda wsiąka

i pozostaje żyzna ziemia umożliwiająca życie

w. 6-8 "A potem Bóg rzekł: «Niechaj powstanie sklepienie w środku wód i niechaj ono oddzieli jedne wody od drugich!» Uczyniwszy to sklepienie, Bóg oddzielił wody pod sklepieniem od wód ponad sklepieniem; a gdy tak się stało, Bóg nazwał to sklepienie niebem. I tak upłynął wieczór i poranek - dzień drugi. "

rakija - sklepienie

wiąże się z pojęciem czegoś solidnego, mocno ubitego,

coś co jest wytrzymałe, mocne

gr. stereoma, łac. firmamentum (od firmus - mocny, silny)

- coś mocnego, wytrzymałego

w. 26-27 "A wreszcie rzekł Bóg: «Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam. Niech panuje nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym, nad bydłem, nad ziemią i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi!» Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył: stworzył mężczyznę i niewiastę. "

i rzekł Bóg: uczyńmy człowieka

zamiast stworzenia od razu, najpierw ma miejsce jakaś „narada”

problem - liczba mnoga - jeden rzekł - my uczyńmy?

św. Tomasz - ślad objawienia Trójcy Świętej

teorie - narada z aniołami, jakiś ślad politeizmu

nie możemy przykładać naszych kategorii myślowych, ale wydaje się, że to pluralis deliberationis

- kwestia wyłącznie formalna, liczba mnoga zastanawiania się

- ma nadać stworzeniu człowieka wymiar szczególnie uroczysty

w. 26-27 "A wreszcie rzekł Bóg: «Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam. Niech panuje nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym, nad bydłem, nad ziemią i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi!» Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył: stworzył mężczyznę i niewiastę. "

człowiek - ’adam - nie imię własne,

ale zbiorowe, określające człowieka jako takiego

(nazwa rodzajowa)

są różne teorie co do etymologii

1. ’adamah - ziemia - człowiek = ziemski, związany z ziemią

2. arabskie adama = przylgnąć, łączyć się

(istota dążąca do życia w zespole)

w. 26-27 "A wreszcie rzekł Bóg: «Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam. Niech panuje nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym, nad bydłem, nad ziemią i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi!» Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył: stworzył mężczyznę i niewiastę. "

na nasz obraz, jako podobieństwo nasze

- besalmenu kidmutenu

niemal to samo znaczenie obu sformułowań

selem

- cień, jakikolwiek obraz materialny, nawet niewyraźny

demut

- podobieństwo, obraz dokładny

w. 28 "Po czym Bóg im błogosławił, mówiąc do nich: «Bądźcie płodni i rozmnażajcie się, abyście zaludnili ziemię i uczynili ją sobie poddaną; abyście panowali nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi»."

Błogosławieństwo Boga

II błogosławieństwo występuje w Rdz 9,1-3

Ale ono jest zupełnie inne – tutaj nie ma mowy o zabijaniu zwierząt – efekt grzechu

Potop pojawia się, bo ziemia zalewana jest chaosem – grzechem

Woda to chaos

Rdz 2,1-3 "W ten sposób zostały ukończone niebo i ziemia oraz wszystkie jej zastępy [stworzeń]. A gdy Bóg ukończył w dniu szóstym swe dzieło, nad którym pracował, odpoczął dnia siódmego po całym swym trudzie, jaki podjął. Wtedy Bóg pobłogosławił ów siódmy dzień i uczynił go świętym; w tym bowiem dniu odpoczął po całej swej pracy, którą wykonał stwarzając. Oto są dzieje początków po stworzeniu nieba i ziemi.

a gdy Bóg ukończył w dniu siódmym swoje dzieło

dlaczego nie w szóstym?

- w niektórych manuskryptach i tłumaczeniach (np. LXX) uznano to za błąd i poprawiono na dzień szósty

dzień siódmy to dzień odpoczynku, nie można pominąć odpoczynku, który jest dopełnieniem stworzenia

- bez niego całość dzieła stwórczego pozbawiona części sensu

dzieło Boga to nie tylko pojawienie się czegoś nowego,

ale również odpoczynek

czytelna aluzja do szabatu

Rdz 2,1-3 "W ten sposób zostały ukończone niebo i ziemia oraz wszystkie jej zastępy [stworzeń]. A gdy Bóg ukończył w dniu szóstym swe dzieło, nad którym pracował, odpoczął dnia siódmego po całym swym trudzie, jaki podjął. Wtedy Bóg pobłogosławił ów siódmy dzień i uczynił go świętym; w tym bowiem dniu odpoczął po całej swej pracy, którą wykonał stwarzając. Oto są dzieje początków po stworzeniu nieba i ziemi.

Wtedy Bóg pobłogosławił ów siódmy dzień

i uczynił go świętym

Pierwszy aspekt – odłączenie

Drugi aspekt – uświęcenie

Wątpliwości:

1. Bóg stwarza najpierw światło,

później źródła światła???

2. Bardzo mocno zakorzeniony

w sposobie myślenia starożytnych

3. Adam + Ewa >>> Kain + Abel

– ale skąd ich dzieci???

Opis stworzenia świata jest opisem teologicznym, a nie biologicznym

Interpretacja wydarzeń dosłowna i symboliczna

Rdz 1-11 jest niehistorycznym tekstem

Jest opisem TEOLOGICZNYM, a nie HISTORYCZNYM

Przesłanie teologiczne:

1. Bóg jest jedynym Bogiem, wszechmocnym Stwórcą

całego świata, nieba i ziemi

2. Bóg sam powołał świat do istnienia bez niczyjej pomocy,

ma nad nim pełną władzę

3. Bóg uporządkował świat zgodnie z naturą rzeczy - porządkowanie i ozdabianie świata

- i każde Jego dzieło było dobre, czyli zgodne z Jego wolą

Przesłanie teologiczne:

4. koroną i największym dziełem Boga jest człowiek, obraz i podobieństwo Boga, który ma panować na świecie jako reprezentant Boga, mnożyć się i czynić sobie ziemię poddaną

5. człowiek jest mężczyzną i kobietą

6. dzień siódmy jest poświęcony Bogu

jako dzień przez Niego uświęcony

7. słońce, księżyc, gwiazdy, rośliny, zwierzęta - całe stworzenie zostało stworzone na pożytek człowieka, dlatego nie można im oddawać czci boskiej, bo nie jest im należna