obezite

GENETİK FAKTÖRLER

1

Ailede obez birey olması çocuk için risk faktörü oluşturmaktadır.

2

Her iki ebeveyn de obez ise çocukta obezite riski %80’lere kadar çıkabilmektedir.

GENETİK ETMENLER

3

Aile ilişkisinin, hem genetik aktarış ile olması hem de beslenme alışkanlığının ailede kazanılması açısından önemli olduğu unutulmamalıdır

4

Obeziteye neden olan genler bireyde direkt olarak kilo alımına sebep olmazlar. Ancak kilo alımına neden olacak ortamlara maruz kaldıklarında

diğer insanlara göre kilo alma riski belirgin olarak artmaktadır

HORMANAL VE METABOLİK FAKTÖRLER

HORMANAL VE METABOLİK FAKTÖRLER

• Hipotirodi,
• Puberte prekoks,
• Polikistik over sendromu,
• Büyüme hormonu eksikliği

Azalmış Fiziksel Aktivite

Televizyon izlemek çocukluk çağı obezitesine neden olan çevresel etkenlerin başında gelmektedir.

Amerika’da yapılan bir çalışmaya göre 8 ile 18 yaş arasındaki çocuklar günde 7,5 saatini, 6 yaşın altındaki çocuklar ise günde 2 saatini medya karşında geçirmektedir.

AZALMIŞ FİZİKSEL AKTİVİTE

Fiziksel aktivitenin azlığı obeziteye neden olsa da obezitenin bir etkisi olarak da fiziksel aktivite kısıtlanmaktadır.

Bu bir döngü halinde gelmektedir.

İLAÇLAR

Obezite nedenleri içinde sayılan ilaç yan etkilerinden bir olan obezite genelde fark edilmez.

İLAÇLAR

Glukokortikoidler, trisiklik antidepresanlar, antitiroid ilaçlar, östrojen, progesteron kullanımları obeziteye neden olabilen ilaçlardır.

C

Çocuklardaki obezitenin oluşumu prenatal dönemden kaynaklanabilir.

Annenin obez olması veya gebelikte fazla kilo alması çocukta bir risk faktörü olarak tanımlanabilir.

Annenin gebelik döneminde beslenme bozukluğu çok önemlidir.Erken dönemde ciddi derecede malnütrisyonda olan annenin bebeklerinin ileri dönemlerde obez olduğu gösterilmiştir

Tam tersi gebelikte annenin fazla beslenmesi, annenin hiperglisemik olması sonucunda bebekte de glukoz intoleransı gelişimine neden olmaktadır

Ergenlik belirtileri erken yaşta ortaya çıkar, büyüme de erken yaşta

tamamlanır.

Karın ve kalçalarda yağ fazlalığı nedeni ile deri çatlamaları (strialar)

gözlenir.

Deri altı yağ dokusunun artışı ile deri enfeksiyonları gelişebilir.

1.

Köksal, G. ve Özel, H.(2008). Çocukluk ve Ergenlik Döneminde Obezite. Ankara.

Düztabanlık, bacaklarda eğrilik gibi ortopedik sorunlar sıklıkla izlenir

Deri kıvrımlarında ve bacak aralarında sürtünme sonucu pişikler görülür.

Şişman erkek çocuklarda meme bölgesinde yağ toplanması (jinekomasti) görülür.

2.

Köksal, G. ve Özel, H.(2008). Çocukluk ve Ergenlik Döneminde Obezite. Ankara.

Soluk alıp vermede güçlük, şişman çocukların önemli solunum yolu rahatsızlıklarındandır.

Şişmanlık, kalp damar hastalıkları, hipertansiyon, diyabet gibi hastalıkların çocukluk yaşlarında ortaya çıkmasına neden olur.

Kan yağları,kolesterol düzeyleri artar. Şişmanlık ne kadar erken başlarsa hastalık riskide o oranda artış göstermektedir.

3.

Rölatif Ağırlık-RA (Boya göre ağırlık)

2.1. Rölatif Ağırlık-RA (Boya göre ağırlık)

• Obezite yönünden çocuklar ve adölesanlar değerlendirilirken, özellikle boyları göz önüne alınıp çocuğun ağırlığı ideal ağırlık ile karşılaştırılmaktadır.

• Yaş ve cinsiyete göre düzenlenmiş boy ve vücut ağırlığını gösteren çizelgeden yararlanılarak çocuğun boy yaşına uygun ağırlığı bulunur.

• Boyunun 50 parsentilde olduğu yaşın 50 parsentildeki ağırlığı o

çocuğun ideal ağırlığıdır.

• (Rölatif ağırlık= hastanın ölçülen ağırlığı/aynı boydaki normal çocuğun ağırlığı x 100) Rölatif ağırlığı % 120 üzerinde olması obezite kabul edilir

Mendes E., Mendeş B., Karacabey K.. (2011). Adölesan dönemde obezite ve egzersiz. Uluslararası insan Bilimleri Dergisi.

BKİ (Beden Kitle İndeksi)

• Obezitenin değerlendirilmesinde en çok BKi yöntemi kullanılmaktadır.

• Bu yöntem kolay ve doğrudan uygulanması, vücut yağ yüzdesinin iyi bir belirleyici, olması nedeniyle kullanılmaktadır.

• BKi ağırlığın(kg), boyun(m cinsinden) ile hesaplanır.

2.2. BKİ (Beden Kitle İndeksi)

Mendes E., Mendeş B., Karacabey K.. (2011). Adölesan dönemde obezite ve egzersiz. Uluslararası insan Bilimleri Dergisi.

Çevre Ölçümleri

• En sık olarak
• üst orta kol,
• bel, kalça,
• uyluk ve baldır çevreleri kullanılır.

2.3. Çevre Ölçümleri

Mendes E., Mendeş B., Karacabey K.. (2011). Adölesan dönemde obezite ve egzersiz. Uluslararası insan Bilimleri Dergisi.

Cilt Kıvrım Kalınlıkları Ölçümü

2.4. Cilt Kıvrım Kalınlıkları

• Cilt kıvrım kalınlığının ölçümü kaliper adı verilen özel bir alet ile yapılır.

• Deri kıvrımları aletin uçları arasında tutturulur ve kalınlık göstergeden okunur. Bunun için triseps, biseps, subskapular ve suprailiak ve baldır (medial) bölgeler kullanılmaktadır.

• Triseps cilt kıvrım kalınlığı yaşa ve cinsiyete göre farklılık gösterebilmektedir.

• Yaşa göre belirtilen cilt kıvrım kalınlığı persentil çizelgelerine göre 95 persentil üzerinde olanlar obez olarak değerlendirilir.

Mendes E., Mendeş B., Karacabey K.. (2011). Adölesan dönemde obezite ve egzersiz. Uluslararası insan Bilimleri Dergisi.

BİREYSEL ÖNLEMLER

Ekran süresinin kontrol altında tutulması, çocuklara

ilk 2 yaşta televizyon, tablet, cep telefonu, bilgisayar

seyrettirilmemesi; 2 yaşından sonra ekran maruziyetinin 2 saat/gün’ü aşmaması gerekir.

Sağlıklı beslenme alışkanlığının,düzenli uyku alışkanlığı ile birlikte sağlanması kilo kontrolü açısından önemlidir.

Bu nedenle aileler çocuk sağlığı izlemlerinde sağlıklı beslenmenin yanısıra uyku alışkanlıkları konusunda bilgilendirilmelidirler.

DEVAMI

Yılmazbaş, P. ve Gökçay, G. (2018) Çocukluk Çağı Obezitesi ve Önlenmesi. Çocuk Dergisi 2018;18(3):103-112

AİLESEL TEMELLİ ÖNLEMLER

DEVAMI

Ailenin beslenme, ekran süresi, sosyal medya kullanımı ve fiziksel aktivite konusunda kurallarının

olması, ekran karşısında yemek yemenin engellenmesi obeziteden korunmada önemli unsurlardır.

Yılmazbaş, P. ve Gökçay, G. (2018) Çocukluk Çağı Obezitesi ve Önlenmesi. Çocuk Dergisi 2018;18(3):103-112

OKUL ÇEVRESİNDE ALINABİLECEK ÖNLEMLER

Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı tarafından

yayınlanan ve 2016-2017 eğitim yılında uygulamaya giren kantin yönetmeliğine göre de okul kantinleri, çay ocakları ve büfelerinde satışı yapılacak gıda ve içeceklerin kriterleri belirlenmiştir.

içme suyu, ayran, pastörize süt dışında kalan her türlü içecek, satışı uygun olmayan içecekler olarak sıralanmış, kızartma, cips, tüm çikolata türleri, şeker ve şekerlemeler, tatlandırıcılı içecek ve gıdalar da satışı uygun olmayan yiyecekler grubunda yer almıştır.

DEVAMI

Yılmazbaş, P. ve Gökçay, G. (2018) Çocukluk Çağı Obezitesi ve Önlenmesi. Çocuk Dergisi 2018;18(3):103-112

TOPLUM TEMELLİ ÖNLEMLER

DEVAMI

Özellikle çocuk ve ergenlerin tüketeceği şeker, yağ ve tuzdan zengin gıdaların pazarlamasının kısıtlanması, ürünlerin üzerine her yaş grubuna göre bilgilendirme yazılması gerekmektedir.

1 Ocak 2018’de de Resmi Gazete’de yayınlanmış olan obeziteye neden olan içeceklerin vergisi attırılarak tüketiminin azaltılması yönünde ilk adımlar atılmıştır . Bu aşamada ülke düzeyinde sebze ve meyve tüketiminin desteklenmesi çok önemlidir.

Yılmazbaş, P. ve Gökçay, G. (2018) Çocukluk Çağı Obezitesi ve Önlenmesi. Çocuk Dergisi 2018;18(3):103-112

• Motivasyonel görüşme, değişim hakkında fikirlerini paylaşmasına rağmen, bilgi alışverişi süreci işbirliğine dayalıdır

• Hastanın yanıt vermesi için sık sık fırsatlar içerir

Empati ve işbirlikçi olma nitelikleri, “Motivasyonel Görüşme ruhu” nda önemli bileşenlerdir

Hasta mevcut sağlık davranışı ile ifade edilen hedefleri veya değerleri arasında uyumluluk yaşadıkça, değişime bağlılık artar.

Ilgar, M. Z., & Coşgun-Ilgar, S. (2019). Bilişsel davranış değiştirme ve motivasyonel görüşme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 15(1), 47-73. doi: 10.17244/eku.489855

Tedavi Süreci

Son aşama, her aile için özel olarak tasarlanmıştır ve son 4 ay içinde sadece bir veya iki ziyarette başarılı olanlar, diğer mücadele edenler ise iki haftada bir veya aylık ziyaretlerle devam edecektir.

TEDAVİ SÜRECİ

ilk aşama en yoğun olanıdır ve ailenin ihtiyaçlarına göre farklı ekip üyeleriyle (Çocuk Doktoru, Hemşire, Fizyoterapist, Diyetisyen) iki haftada bir ziyaretlerden oluşur.

ikinci aşama ekip üyeleriyle yapılan aylık ziyaretlerden oluşur ve gelişmiş hedef belirleme ve problem çözmeyi içerir

I. Megan MS, K. Sebastian PHD, K. Stacy MS , S. joseph MD, Fam Syst Health 2010 September, Motivational Interviewing in a Family-Based Pediatric Obesity Program: A Case Study

Tina günlük diyetine daha fazla meyve ve sebze katıldığında kendini daha iyi hissettigini belirtti.Bu hedefleri izlemek için Tina ve annesi, evde yarattıgı bir tablo kullanarak meyve ve sebze alımını izlemeye başladı.

Klinik ziyaretlerine başlamadan önce, danışman Motivasyonel Görüşme ile kolaylaştırılmış telefon koçluğuna katılmak için Tina ile temasa geçti.

ikinci telefon koçlugu oturumu sırasında Tina, meyve ve sebze alımını günde iki ila beş meyve ve sebzeden artırma hedefini seçti.

Danışman, Tina'nın lisede bir birinci sınıf ögrencisi ve ebeveynlerinin boşanmasıyla ilgili sorunlar nedeniyle sık sık okulu kaçırmış bir futbolcu olduğunu öğrendi.

Kliniğine giriş ziyareti, son telefon koçluğu seansından sonraki 2 hafta içinde gerçekleşti.

Toplam telefon koçlugu oturumu ~ 30 dakika sürdü.Tina ve annesi, klinige alınmadan önce danışmanla hedef belirlemeye ilgi duyduklarını belirttiler ve ikinci telefonu koçlugu oturumu planladılar.

Tina annesiyle yaşıyor. Her sabah kahvaltı yiyen bir vejeteryan olduğunu, ancak okulda yemek yemeyi sevmedigi için ögle yemegini atladıgını bildirdi.

Tina ve annesi evde şekerli gazlı içecekler veya “abur cubur” çok yediklerini söyledi.

Hem Tina hem de annesi TV izlerken yemeklerini yediklerini söylediler.

I. Megan MS, K. Sebastian PHD, K. Stacy MS , S. joseph MD, Fam Syst Health 2010 September, Motivational Interviewing in a Family-Based Pediatric Obesity Program: A Case Study