Introducing 

Prezi AI.

Your new presentation assistant.

Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.

Loading…
Transcript

KARUNUNGANG-BAYAN

LUZON

Panuto: Ayusin ang mga letra upang mabuo ang salita

1. khaniyaas- Tuwina itong nagaganap sa tuwing nagkakaroon ng salo-salo

2. iyoPn- Ibang tawag sa mga Filipino

3. awpagpataap- Karaniwang ginagawa upang maibsan ang lungkot

4.ugoht- Ginagamit upang hindi direktang sabihin ang nararamdaman

5. sakanaran- Nagbibigay aral sa buhay ng tao

Karunungang-bayan mula sa Luzon

karunungang bayan

  • pagpapakita ng pagiging masining ng mga Pilipino

  • punong-puno ng damdamin, haraya, at pilosopiya

  • pangaral at pamana ng mga matatanda sa kabataan

  • panitikang nagpasalin-salin sa bibig ng mga tao mula noong unang panahon

Tradisyonal na paraan ng mga Pilipino ng pagpapakita ng kanilang matalas na pag-iisip, katalinuhan at karunungan

Uri ng Karunungang- bayan

  • Tulang Panudyo
  • Tulang Pambata
  • Tugmang de-gulong
  • Palaisipan
  • Bugtong

Tulang Panudyo

Uri

Nabuo upang mag-asar, manukso, at uyamin ang kausap. Ito ay tinutula o inaawit

hal.

1. Bata, bata

Pantay-lupa

Asawa ng palaka

2. Bata batuta

samperang muta

Tulang Pambata

1

Ito ay may sukat at tugma subalit kapos at walang diwa. Layunin sa paglikha nito ay sanayin ang dila at mapukaw ang murang isip ng kabataan

Hal.

1. Sa gabi kung walang kuryente,

ang alitaptap ay kay liwanag

at kay yumi

2. Haba, haba,

Parang bangka!

Bilog, bilog,

Parang niyog!

Tugmang de-gulong

Maiikling tula na makikita sa pampublikong sasakyan (dyip,bus,traysikel). Ito ay nakakapukaw pansin, nakakatawa at pagbibigay paalala, babala at pangaral sa mga pasahero

hal.

1. barya lang sa umaga

2. bago bumaba magbayad muna

nang hindi makarma

2

3

Bugtong

Isa itong pahulaan sa paraan ng pangungusap o pagtatanong na doble ang ibig sabihin. Nilalaro ito sa isang pagtitipon o okasyon at layunin nitong pasiglahin ang isip

Hal.

1. Itim ng binili ko, naging pula ng ginamit ko.

2. Bumili ako ng alipin, mas mataas pa sa akin

3. Kung kailan mo pinatay tiyaka humaba ang buhay

4. May Apat ang paa sa umaga, dalawang paa sa tanghali at tatlo naman gabi

Palaisipan

Ang palaisipan ay isang suliranin na uri rin ng bugtong na kinakailangang pag-isipan upang lutasin ang mga ito.

Hal.

1. Anong mayroon sa aso na mayroon din sa pusa, na wala sa ibon ngunit mayroon sa manok na dalawa sa buwaya at kabayo na tatlo sa palaka?

2. May babaeng nakapulang bistida, pulang sapatos, pulang bag at maging ang kanyang labi ay kulay pula, nakita mo siyang sumakay sa Taxi, Ano ngayon ang tawag sa babae?

3. Sa isang siyudad may 2 lamang barbero, si b1 na malinis ang kasuotan maging ang kanyang kagamitan at pwesto at kaaya-aya ang kanyang buhok. Si B2 naman magulo ang kagamitan at kasuotan maging ang buhok ay pangit ang gupit. Ang tanong kanino ka magpapagupit? Bakit?

4

Palaisipan

1. May tatlong pinto na kailangan mong daanan para makalabas. Kaya lang, sa likod nito ay may mga panganib. Sa isang pinto, may napakalaking apoy sa dadaanan palabas. Sa ikalawa naman ay mayroong babaril sa iyong dalawang lalaki. Habang sa huli naman ay may isang leon na tatlong taon nang di kumakain. Saan ka dadaan?

2. Mayroong limang magkakapatid sa silid. Si Ria ay nagbabasa. Si Mara ay nagluluto. Si KC ay naglalaro ng chess. Habang si Maria naman ay nagsusulat. Ano ang ginagawa ng ikalimang anak?

3. Ano ang makikita mo ng isang beses sa isang minuto, dalawa sa walong siglo, pero hindi sa habambuhay?

Hal

1

  • Sa alinmang wika, mahalaga ang mga tunog sapagkat napagiiba-iba nito ang kahulugan ng salita.

  • Bukod sa pagkilatis sa tunog, may iba pang paraan upang makilala ang kahulugan ng salita o pahayag gayundin ang layunin, intensyon, at saloobin ng nagsasalita.

hal

Totoo? Maganda siya?

Totoo! Maganda siya.

May bisita tayo bukas?

May bisita tayo bukas.

Ponemang Suprasegmental

  • Ito ay makahulugang tunog.

  • malinaw na naipahahayag ang damdamin, saloobin, at kaisipang nais ipahayag ng nagsasalita.

2

Diin/haba

Diin- Ito ay lakas, bigat o bahagyang pagtaas ng tinig sa pagbigkas ng isang pantig sa salitang binibigkas.

Haba – Paghaba o pag-ikli ng bigkas ng nagsasalita sa patinig ng isang pantig sa salita. Ginagamit ang ganitong notasyon /./ at /:/ na siyang nagsasaad ng kahulugan ng salita

BU.hay -kapalaran ng tao

bu.HAY- humihinga pa (alive)

la.MANG- nakahihigit

LA.mang- natatangi

hal

tono/intonasyon

Tono o Intonasyon

  • Pagtaas at pagbaba ng tinig na maaaring makapagpasigla, makapagpahayag ng iba’t ibang damdamin(pagalit, pasigaw, marahan, o matapang), makapagbigay-kahulugan, at makapagpahina ng usapan upang higit na maging mabisa ang ating pakikipag-usap sa kapwa.

  • Nagpapalinaw ito ng mensahe o intensyong nais ipabatid sa kausap tulad ng pag-awit. Sa pagsasalita ay may mababa, katamtaman, at mataas na tono.

hal

hinto o antala

Hinto o Antala

Bahagyang pagtigil sa pagsasalita upang higit na maging malinaw ang mensaheng ibig ipahatid sa kausap. Maaaring gumamit ng simbolong kuwit ( , ), dalawang guhit na pahilis (//), o gitling ( - ).

hal

Hindi/ ako si Ara.

  • Nagbibigay ito ng kahulugan na ang nagsasalita ay nagsasabing siya si Ara na maaaring siya’y napagkamalan lamang sa ibang pangalan.

Hindi ako, si Ara.

  • Pagpapahiwatig ito na ang kausap ay maaaring napagbintangan ng isang bagay na hindi ginawa. Kaya sinasabi niyang hindi siya ang gumawa kundi si Ara.

Hindi ako si Ara.

  • Pagbigkas ito na nasa hulihan ang hinto. Nagpapahayag ito na ang nagsasalita ay nagsasabing hindi siya si Ara.

Di- Berbal na Komunikasyon

3

  • Ekspresyon ng Mukha (Facial Expression)

  • kilos (Gesture)

  • Mata (Oculesics/eye gaze)

  • Pandama (haptics)

  • Panlabas na anyo (appearance)

  • Bagay (objectics)
Learn more about creating dynamic, engaging presentations with Prezi