Metody neurofizjologiczne

Przeciwskazania:

• wszelkiego rodzaju infekcje
• gorączka
• wymioty, biegunka
• ostre stany zapalne
• choroba nowotworowa
• ciąża
• problemy z układem krążenia
• niewydolność oddechowa

Terapeutyczne zastosowanie odruchowej lokomocji u pacjentów z uszkodzeniami w obrębie ośrodkowego układu nerwowego i aparatu ruchu może spowodować – przynajmniej częściowo – przywrócenie dostępu do podstawowych wzorców ruchowych. Odruchowa lokomocja jest aktywowana na drodze „refleksogennej” (odruchowej). „Odruch” w kontekście odruchowej lokomocji nie określa rodzaju sterowania neuronalnego, lecz dotyczy zastosowanych bodźców pochodzących z zewnątrz oraz ich zdefiniowanych, dostępnych zawsze w taki sam, automatyczny sposób odpowiedzi ruchowych.

W trakcie terapii metodą Vojty terapeuta wykonuje w ściśle określony sposób nacisk w zdefiniowanych strefach ciała pacjenta leżącego na brzuchu, na plecach lub na boku. Takie bodźce powodują u człowieka – niezależnie od jego wieku – automatyczne i mimowolne, to znaczy niezależne od motywacji pacjenta uruchomienie dwóch kompleksów motorycznych: odruchowego pełzania oraz odruchowego obrotu z leżenia na plecach i na boku.

Cel terapeutyczny stosowania odruchowej lokomocji

Celem zastosowania odruchowej lokomocji jest uzyskanie przez pacjenta dostępu i możliwości wykorzystania podstawowych elementów utrzymania postawy ciała i przemieszczania się, czyli:

1. równowagi ciała podczas ruchu („sterowanie posturalne”)

2. wyprostu ciała wbrew sile ciążenia

3. celowych ruchów chwytania i kroczenia (”ruchy fazowe” części ciała

Czym zasada Vojty różni się od innych technik i metod fizjoterapeutycznych?

Terapia metodą Vojty nie polega na ćwiczeniu funkcji motorycznych, takich jak chwytanie, obrót z pleców na brzuch czy chodzenie. Prowadzona przez terapeutę aktywacja ma raczej na celu uzyskanie przez ośrodkowy układ nerwowy dostępu do poszczególnych częściowych wzorców motorycznych, niezbędnych do wykonania określonego ruchu.

Po terapii metodą Vojty pacjent uzyskuje lepszy dostęp do tych wzorców w swojej motoryce spontanicznej. Systematyczne powtarzanie zakodowanych w mózgu „prawidłowych ruchów” pozwala wyeliminować ćwiczenie wzorców unikania. Byłyby one w każdym przypadku jedynie „namiastką”, „ruchem zastępczym” w miejsce pożądanego „ruchu prawidłowego”.

Celem działań w myśl założeń metody Bobath jest wsparcie rozwoju i osiągnięć dziecka z zaburzeniami ruchowymi na tyle, na ile pozwalają uszkodzenia. Najważniejsze jest przygotowanie dziecka do (możliwie jak najbardziej) samodzielnego funkcjonowania.

Usprawnienie napięcia mięśniowego i eliminacja nieprawidłowych odruchów dziecka wypracowywana jest poprzez specjalistyczne ćwiczenia. Ich tempo, rodzaj i rytm ustala się indywidualnie dla każdego dziecka, w zależności od możliwości i potrzeb.

NDT-Bobath zaczęto stosować również u dorosłych pacjentów, głównie po udarach mózgu lub innych urazach mózgowo-czaszkowych. Ćwiczenia zapobiegają utrwalaniu niekorzystnych zmian, jakie zaszły w ośrodkowym układzie nerwowym, w tym m.in. nadmiernemu napięciu mięśni. Ich celem jest stymulowanie ruchowo pacjenta, by w przyszłości mógł odzyskać przynajmniej częściową lub całkowitą samodzielność. Ponieważ fizjoterapeuta uczy jak postępować z chorym, ćwiczenia metodą NDT-Bobath można kontynuować w domu, dzięki czemu postępy w procesie rehabilitacji przebiegają szybciej i sprawniej.

Sposób przeprowadzenia terapii

Terapia Bobath kładzie nacisk na pracę z pacjentem w trzech formach:

- fizjoterapii

- terapii zajęciowej

- terapii logopedycznej

Połczącznie tych dyscyplin pozwala w pełni pacjentowi rozwijać utracone umiejętności , które będą mu niezbędne, w przypadku dziecka - do eksploracji świata, a w przypadku pacjentów dorosłych, do wykonywania czynności życia codziennego.

Techniki agonistyczne - działające na grupę mięsni agonistycznych:

• Rytmiczne pobudzenie do ruchu- celem techniki jest nauka rozluźniania, wykonywania ruchu- jego tempa, poprawa koordynacji, zapoczątkowaniu ruchu. Słada sie z 4 etapów: ruch bierny, ruch wspomagany, ruch oporowany, ruch czynny pacjenta;

• Odtwarzanie wykorzystywana do pobudzenia czucia głębokiego, oraz do poprawy czucia ciała w przestrzeni. Słada sie z 3 części: ruch bierny, skurcz statyczny na koncu zakresu ruchu, bierny ruch do pozycji wyjściowej, a następnie ruch czynny w całości

• Kombinację skurczów izotonicznych- działanie na jedną grupę mięśniową , bez fazy rozkurczu. Wzmacnia siłę mięśni, zwiękrza czynny zakres ruchu, zwiękrzenie koordynacji . Słada sie z 3 etapów skurczu: koncentrycznego, statycznego, ekscentrycznego;

• Stretch na początku ruchu- zwiękrza zakers ruchomości, zmniejszenie dolegliwości bólowych, wzmocnienie siły mięśniowej. Składa się z 3 części: bodziec stretchu, ruch z właściwie dozowanym oporem, bierny powrót do pozycji wyjściowej

• Stretch w trakcie ruchu- umożliwia zwiękrzenie zakresu ruchomości, ułatwia rozpoczęcie ruchu, zmniejsza skutki zmęczenia, wykorzystywany jest kilkakrotnie podzcas całej techniki.

Techniki antagonistyczne:

Działają na obie grupy mięsni uczestniczących w ruchu . Składają się na nie następujące techniki:

• Dynamiczną zwrotność ciągłą- dłonie zmieniają swoje położenie w zależności od fazy ruchu . Techniki te usprawniają koordynacje, wzmacniają siłę mięśni ,oraz ich wytrzymałość. Ruch zapoczątkowany jest mocniejszym wzorcem. Składa sie z 2 części: ruchu koncetrycznego oraz z ruchu koncetrycznego antagonistami

• Stabilizację zwrotną- przykładanie oporu w różnych kierunkach. Poprawia stabilizacje i równowagę , koordynacje mięśniową agonistów i antagonistów

• Rytmiczną stabilizację- opór w różnych kierunkach bez zmiany pozycji rąk terapeuty.

Wszystkie techniki są poprzedzone komendami wydawanymi przez terapeute, a maja na celu nakreślenie ruchu wykonanego przez pacjenta.

Założenia i cele:

• więkrzość ruchów w ludzkim ciele jest wykonywanych w płaszczyźnie trójwymiarowej, dzieki temu przy użyciu metody PNF można zaktywizować więkrzą liczbę mięśni i przez to sprawniej je zangażowac do pracy;

• wykorzystanie złożonych wzorców ruchowych, które są wykorzystywane w życiu codziennym. W metodzie tej opracowane są dokładne wzorce poszczegolnych części ciała i sposób ich wykonywania np. dla łopatki, miednicy, kończyny górnej itd.

• dzięki wpływowi na Ośrodkowy Układ Nerwowy, poprzez dostarczaniu wzorców ruchowych do mózgu, następuje skuteczne torowanie i odtwarzanie prawidłowych mechanizmów motorycznych, oraz stabilności, koordynacji, zręczności i to o szeszym zakresie - aktywizacja całego aparatu ruchu;

• terapia PNF usparwnia proces uczenia się czynności motorycznej, odtwarza utracone funkcje, dzięki stymulacji proprioceptywnej i eksteroceptywnej- wielozmysłowa stymulacja;

Założenia metody:

W przypadku zaburzenia sekwencji rozwojowej poprzez odpowiednią stymulację receptorów zewnętrznych bądź wewnętrznych można uzyskać prawidłową odpowiedź ruchową. To z kolei umożliwia powstanie prawidłowych jednostek gnostycznych.

Charakterystyczne dla tej metody jest szerokie wykorzystanie stymulacji obwodowej (przede wszystkim receptorów powierzchownych) w celu ułatwienia odpowiedzi ze strony organizmu. Wszystko to ma w efekcie wykonanie sekwencji rozwojowej.

Terapia:

Następujące po sobie poszczególne wzorce ruchowe pojawiają się jako rezultat sprzężenia zwrotnego:

receptor – ośrodki analizujące – efektor

Zasadniczym celem terapii jest odtworzenie zaburzonej sekwencji rozwojowej. Dlatego należy aktywizować układ nerwowy poprzez odpowiednią stymulację.

Dobór technik jest ściśle uzależniony od wyników przeprowadzonego badania. Przykładowo, w fazie kształtowania mobilności techniki pobudzające będą dotyczyć przede wszystkim dłoniowej części ręki i podeszwowej części stopy.

Działania terapeutyczne muszą być stosowane do momentu, gdy uzyskany wzorzec aktywności ruchowej będzie w pełni poprawny.

Wieloletnie obserwacje wykazały, że:

• szybka i krótka stymulacja wywołuje silne, aczkolwiek nietrwałe pobudzenie układu nerwowego;
• szybka i dłużej trwająca stymulacja pozwala na dłuższe utrzymywanie się reakcji;
• powolne i długotrwałe bodźcowanie wywołuje efekt hamujący aktywność układu nerwowego.

W związku z tym, metoda Rood do zwiększenia aktywności ośrodkowego układu nerwowego wykorzystuje głównie następujące sposoby:

• kilkusekundowe pocieranie lodem;
• wibracje;
• “szczotkowania”;
• szybkie rozciągnięcie mięśni;
• docisk powierzchni stawowych;
• dotyk tułowia w linii środkowej oraz ust w celu aktywizacji mięśni kończyn górnych;
• szybki masaż okolicy pępka w celu uaktywnienia mięśni kończyn dolnych.