Reinaert de Vos

Genres

Elke stand zijn eigen literatuur.

Genres

Vorm en taal

De taal die werd gesproken en geschreven verschilt van het huidige Nederlands:

• andere spelling
• naamvalsvormen
• dubbele ontkenningen
• middelnederlandse woorden

Maak nu opdracht 1 t/m 3

Komt dat horen!

Bijna niemand kon lezen in de middeleeuwen, dus werden verhalen voorgedragen door minstreels of sprooksprekers tijdens (jaar)markten, hofdagen en feesten.

Sommige verhalen bestonden bovendien al heel lang voordat ze werden opgeschreven.

Komt dat horen!

De schrijver

In de middeleeuwen kon slechts een enkeling lezen en schrijven:

• monnik
• hofschrijver
• stadsschrijver

De schrijver

Op bestelling

Een boek schrijven kostte veel tijd en geld en gebeurde vrijwel uitsluitend op bestelling.

In eerste instantie werd slechts één exemplaar gemaakt, het dedicatie-exemplaar.

Een mecenas is iemand die schrijvers en kunstenaars betaalt om een boek of kunstwerk mogelijk te maken.

Proloog

In de proloog (voorwoord) van een boek stelde de schrijver zich voor. Hij noemde dan vaak:

• zijn naam
• eerder werk van de schrijver
• de reden om het verhaal te schrijven
• de moeite die het schrijven kostte
• de bronnen waaruit de schrijver heeft geput
• de opdrachtgever die het schrijven financieel mogelijk maakte.

Proloog

Dit soort vaste tekstelementen noemen we topoi

Kijk op het dierenrijk

Kijk op het dierenrijk

In de middeleeuwen had de mens veel diersoorten nog niet onder controle.

• Vos: schadelijk roofdier en een beruchte kippendief.
• Wolf: gevaar voor zowel vee als mens.

Daarnaast werden sommige dieren in verband gebracht met magie en bovennatuurlijk krachten:

• Manberen en weerwolven
• Zwarte katten

Spiegels voor de mens

De dierenwereld was door God geschapen om de mens te helpen. Letterlijk als transportmiddel of voedsel, figuurlijk als positief of negatief voorbeeld voor de mens.

In veel fabels staan dieren centraal en wordt een opvoedkundige les gegeven.

Bestiarium: middeleeuwse natuurencyclopedie met informatie over het gedrag en nut van dieren:

• Zo sluw als een vos
• Krokodillentranen huilen
• Struisvogelpolitiek

Het verhaal

ca. 1260

Het verhaal

Reinaert de Vos is een satirisch dierenverhaal, waarin de middeleeuwse maatschappij een spiegel voorgehouden krijgt.

Van den vos Reynaerde is geschreven in de dertiende eeuw, toen de ridderliteratuur nog volop bloeide. De vos spot met alles en iedereen uit die ridderwereld:

• Vorm: het verhaal heeft de vorm van een ridderroman
• Inhoud: de dieren staan voor allerlei adelen.

De schrijver

Er is bijna niets bekend over de schrijver van het verhaal. We weten enkel dat hij Willem heette en in elk geval nog één ander populair boek heeft geschreven, Madocke.

Madocke is helaas niet bewaard gebleven, maar dat het heeft bestaan wordt duidelijk door verwijzingen van andere (middeleeuwse) schrijvers naar dit werk.

De schrijver

De bronnen

Willem noemt in de proloog dat hij zich beroept op Waalse, oftewel Franstalige handschriften. Daarmee doelt hij op Roman de Renart en Ysengrimus.

Willem stelt zijn personages niet uitgebreid voor, omdat hij er vanuit gaat dat zijn publiek de personages al kent. Zowel de Roman de Renart als het werk Ysengrimus (over de wolf) waren zeer populair, hierdoor kende het publiek de personages al.

De bronnen

Reinaerts erfenis

Van den vos Reynaerde was ongekend populair en er kwam zelfs een vervolg in 1375! Reinaerts historie.

Maar Reinaert is, voor wie er op let, in de hedendaagse cultuur nog steeds alomtegenwoordig!

Standbeelden, postzegels, stripalbums, kinderboeken, tekenfilms, straatnamen, wandelroutes, bedrijfsnamen, toneelstukken, kinderseries...