ECE CORONA

Neden "Novel" Coronavirus

2019-nCoV

Daha önce insanlarda tanımlanmamış "yeni" bir coronavirus

2019 Aralık öncesinde Wuhan’da tespit edilmemişti

Ne kadar tehlikeli?

• Burun akıntısı, boğaz ağrısı, öksürük ve ateş gibi hafif semptomlara neden olabilir. 
• Bazı kişiler için daha şiddetli olabilir ve zatürre veya nefes alma zorluklarına yol açabilir. 
• Daha nadiren, hastalık ölümcül olabilir. 
• Yaşlı insanlar ve önceden mevcut hastalıkları (diyabet ve kalp hastalığı gibi) olan kişiler virüsle ciddi şekilde hastalanmaya karşı daha savunmasız görünmektedir.

Hayvandan insana geçebilir mi?

• SARS-CoV 2004’de Çin’de misk kedilerinden, MERS-CoV 2012’de Suudi Arabistan’da tek hörgüçlü develerden geçmişti
• Bilinen birkaç tür Coronavirüs henüz insanlara bulaşmadan hayvanlarda bulunmakta
• Kaynak net değil ???
• Herhangi bir hayvan veya evcil hayvandan geçeceği anlamına gelmez
• Canlı hayvan pazarından geçiş kanıtlandı, uzak durulmalı
• Çiğ gıdalar tüketilmemeli

SARS ile aynı virüs mü?

Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS-CoV)

Aynı aileden fakat aynı virüs değil

GERÇEKTEN YARASA KAYNAKLI MI?

• Yunnan Eyaletinden Rhinolophus affinis'te daha önce tespit edilen BatCoV RaTG13 olarak adlandırılan bir yarasa koronavirüsü
• Kısa bir RdRp bölgesi bulunmuş, nCoV-2019'a yüksek sekans özdeşliği göstermiş.
• Tam sekans inceleme yapıldığında toplam genom dizisinin %96.2 aynı olduğu gösterilmiştir
• İki virüs %96 oranında özdeştir

• Yarasa kaynağı doğrulanmış görünüyor…

Kişiden kişiye geçebilir mi ?

• Geçiş olabilir (ve oldu)
• Eller alkol bazlı dezenfektanla temizlenmeli veya sabunla yıkanmalı
• Sosyal mesafe korunmalı
• Öksüren hapşıranlarla 1 metre
• Göz burun ve ağza dokunulmamalı

Maske takmalı mıyım ?

• Cerrahi maske yayılımı sınırlayabilir
• Tek başına maske enfeksiyonları durduramaz
• Kısaca kimler kullanmalı
• Solunum semptomları olanlar
• Hastalık şüphesi olanlara bakanlar
• Hastalık şüphesi olandan kasıt
• Hastalığın olduğu bölgeye seyahat etmek
• Solunum semptomları olan birine yakın temas etmek

Virüs yüzeylerde ne kadar hayatta kalır ?

• Halen tam olarak bilinmiyor
• Ön bilgiler birkaç saate işaret etmektedir
• Ancak bilinen şu ki basit dezenfektanlar virüsü öldürmekte

İnkübasyon süresi ne kadardır ?

• Kuluçka dönemi; enfeksiyon ile hastalığın klinik semptomlarının başlangıcı arasındaki zamandır.
• Mevcut tahminlere göre 2-11 gün arasındadır
• MERS ve SARS bilgilerine göre 14 güne kadar uzayabilir

Semptomu olmayan birinden hastalık kapılabilir mi?

• Bulaşıcılık dönemini belirlemek için veriler yetersiz
• Semptom görülmeden de bulaştırıcılık olabileceği düşünülüyor
• Mevcut bilgilere göre şu andaki virüs yayılımının çoğundan semptomları olan kişiler sorumludur

Spesifik tedavi var mı?

• Hayır yok…

• Tavsiye edilmeyen ve zararlı olabilecek durumlar
• Vitamin C almak
• Sigara kullanımı
• Bitki çayları
• Çoklu maske kullanımı
• Antibiyotik gibi ilaçların kullanımı

"kekik yağı, esrar, hava temizleyiciler hatta çamaşır suyu"

Virüsün tanımlandığı Çin veya başka bir yerden paket almak güvenli mi?

• Evet güvenli
• Bu yolla yeni virüs kapma riski yok olarak bildirilmiştir
• Bu tür virüslerin mektup veya paket gibi nesnelerde uzun süre hayatta kalmadığı bilinmektedir

Evcil hayvanlardan bulaşmama kesin mi?

• Kedi köpek gibi ev hayvanlarında enfeksiyon olduğuna dair veya yayılım olduğuna dair kanıt yok
• Ancak diğer enfeksiyonlar Salmonella ve E.coli için el hijyeni uyarıları devam ediyor

Pnömokok aşıları koruyucu mu?

• Pnömokok veya Hemofilus İnfluenza Tip B aşısı virüsün enfeksiyon tipi ile ilişkili değil
• Koruyuculuğu yok

SON DAKİKA HABERİ

dünyayı tedirgin eden coronavirüs salgınında son dakika gelişmeleri devam ediyor...bir çok ülkenin takliye operasyonu sürüyor. Çini bekleyen ikinci felaket... coronavirüs hakkında bu zamana kadar yapılan en geniş çaplı çalışma yayınlandı. Japonyada karantina altına alınan gemiyle ilgili son durum paylaşıldı. Çinde baskıcı yönetim devam ediyor...ilk kez bir başhekim hayatını kaybetti. BMden korkutan açıklama geldi.

CORONA VİRÜSÜ YAKINDA ÜLKEMİZE GELECEK BUNUN İÇİN ŞİMDİDEN ECZANELERDEN MASKELER ALMALIYIZ

Sarımsak yemek infeksiyonu önler mi?

• Sarımsak bazı antimikrobiyal özellikleri olan sağlıklı bir yiyecektir
• Fakat Coronavirüs için koruyucu olduğunu söylemek mümkün değildir

Susam yağı virüsü öldürür mü?

• Hayır yeni Coronavirüsü öldürmez
• Yüzeylerde virüsü öldürenler
• Çamaşır suyu bazlı dezenfektanlar
• Eterli çözücüler
• %75 etanol
• Peracetic asit
• Kloroform
• Bu çözücüler ciltte kullanılmamalıdır

Yeni Coronavirüs sadece yaşlıları mı etkiliyor?

• Tüm yaş grupları bu virüsle enfekte olabilir
• Şiddetli hastalık için yaşlılar ve ek hastalığı olanlar daha savunmasızdır
• Tüm yaş grupları için uyarılar dikkate alınmalıdır

ELLER MUTLAKA YIKANMALI

ÇİĞ GIDA YENMEMELİ

ÇALIŞMA ALANLARI TEMİZ TUTULMALI

SEYAHATTEKİLER KENDİNİ KORUMALI

LANCET,

24 OCAK

• Hastaların klinik özellikleri çalışması
• Hepsi tek merkezde
• Prospektif, 41 hasta, 16 aralık 2 ocak arasında yatan hastalar
• İnfluenza mevsimi olduğundan pnömoni tanısı alanlara oseltamivir ve antibiyoterapi başlanmış
• Hasta karakteristiklerinde sadece dispne ve solunum sayısı yoğun bakım yatışı konusunda istatistiksel olarak anlamlı farklı
• Tanıdan sonra antiviral olarak hazırda Ritanavir + Lopinavir kombinasyonu olduğundan bunlar kullanılmış

Semptomların başlamasından ilk hastaneye yatışına kadar geçen ortalama süre 7 gün

31 OCAK, NEJM

• Novel Coronavirus (2019-nCoV)–İnfected Pneumonia-NCIP
• Konfirme olmuş ilk 425 vakanın epidemiyolojik incelemesi
• Bu vakaların neredeyse yarısı 60 yaş ve üzeri
• Hızlı büyüme döneminde salgının ikiye katlanma süresini ve temel çoğalma sayısını anlamaya çalışmışlar
• Pnömoni vakaları için belli kriterler konulmuş
• Temas için 14 günlük süre burada da kullanılmış

31 OCAK, NEJM

• Wuhan daki vakaların yaklaşık her 7.4 günde bir iki katına çıktığı bulunmuş
• Yakın temas ile insandan insana geçişler Aralık ortasından bu yana olmuş
• Ocak içerisinde önlemlerle yavaşlama mevcut

LANCET,

31 OCAK

• Exporte vakalar temelinde salgının büyüklüğünün tahmini
• Yapılan müdahaleler ile oluşacak etkiler
• 1-2 haftalık gecikmeyle bile Çin’de birçok büyük şehirde katlanarak yayılım var
• Bu süreçte binlerce uluslararası yolcu mevcut
• Şehirlerarası hareketler %50 bile azalsa önemsiz bir etkisi olacak
• Bulaşıcılık azalmazsa Nisan’da pik yapacak
• Bulaşabilirliği %25 azalırsa büyüklüğü %50 azalacak
• Diğer ülkelerde salgın beklenebilir

YATIŞ OLAMAYANLAR NE OLACAK?

• Evde takip edilebilecek hastalar
• Hafif semptomları olan
• Akciğer veya kalp hastalığı, böbrek yetmezliği olmayan veya
• Bağışıklık sistemi bozukluğu olmayan

CORONA

Coronavirüs’ler insanları ve çok çeşitli hayvan türlerini enfekte edebilen RNA virüsleridir. İnsanlarda soğuk algınlığından pnömoni (zatüre)’ye kadar değişen çok çeşitli solunum yolu enfeksiyonlarına neden olurlar. Her yıl sonbahar ve kış aylarında Coronavirüs’ler, -35 oranında boğaz ağrısı, kuru öksürük, burun akıntısı, halsizlik ve yorgunluk ile seyreden soğuk algınlığına yol açarlar. Enkübasyon süresi 3-5 gün olup, bu tür Coronovirüs enfeksiyonlarında hastalık 4-6 gün içerisinde kendi kendini sınırlar ve hastalar hızla iyileşirler. Olguların çok az bir kısmında ve özellikle risk grubunda ise pnömoni gelişebilir.

2002 yılından itibaren görülmeye başlayan yeni Coronavirüs türleri ise soğuk algınlığından farklı, adeta grip benzeri daha ağır seyirli solunum yolu enfeksiyonu ile kendini göstermeye başlamıştır. Bunlardan ilki SARS-CoV (Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirüs), (Ağır Akut Solunum Yetmezliği Sendromu) Coronavirüs enfeksiyonudur. Şubat 2003’de Çin’in Guangdong bölgesinde ilk önce yarasalardan palmiye misk kedisine ve buradan da insanlara bulaştığı düşünülen hastalık 8 ayda ve olguların çoğu Çin’den olmak üzere 5 kıtadan 33 ülkede 8000 kişiyi etkisi altına almış ve yaklaşık 800 kişi bu hastalıktan hayatını kaybetmiştir. 2004 yılından sonra da SARS’a bağlı yeni bir olgu bildirimi olmamıştır.

Ev bakımının özeti...

• Ayrı oda olmalı, yoksa en az 1 metre kuralı geçerli
• Ev halkı eğitilmeli
• Sağlıklı olan, tek kişilik oda ve minimum temas
• Bakıcı tıbbi maske takmalı
• Hasta öksürürken hapşırırken ağzını uygun şekilde kapatmalı veya maske takmalı
• El hijyeni olmalı, tek kullanımlık eldiven kullanılmalı
• Günlük yüzey temizliğinde 1/99 çamaşır suyu su karışımı kullanılabilir
• Çamaşırlar en az 60 derecede yıkanmalı

NE ZAMANA KADAR TAKİP EDİLECEK?

Semptomların düzelmesi ve/veya en az 24 saat ara ile 2 kez PCR testi negatifliği olması

MASKE KULLANIMI

• Öneri: Bulaş olacak hastalıklar için öneri en yüksek koruma olanını kullanın
• Daima üzerindeki modeli kontrol edin
• Australia/New Zealand: P2 (94%), P3 (99.95%) 
• China: II (95%), I (99%) 
• European Union: class 2 (FFP2) (95%), or class 3 (FFP3) (99.7%) 
• Japan: 2nd class (95%), 3rd class (99.9%) 
• US: National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH)-certified N95 (95%), N99 (99%), N100 (99.7%). 

MEDİKAL MASKE-CERRAHİ MASKE

• Hastalıktan korunmayı sağlamaz
• Sıçramalara karşı yüz korumasının parçası olarak kullanılır
• Tek kullanımlıktır
• Islandığında, kirlendiğinde değiştirilmelidir
• WHO önerileri:
• Hasta olmayan kişileri korumak için yararlı olduğuna dair kanıt bulunmadığından tıbbi maske gerekli değildir.
• Semptomu olan kişiler takmalıdır ve sağlık kuruluşuna başvurmalıdır

Sağlıkçılar için maske kullanım önerileri

• Kullanırken maskeye dokunmayın
• Maskeyi çıkardıktan sonra el hijyeninizi sağlayın
• Nemlenmiş maskeyi yenisi ile değiştirin
• Tek kullanımlık maskeleri ikinci kez kullanmayın
• Çıkarılan maskeleri bekletmeden uygun şeklide atın

Vücut hijyeni

• Ellerde gözle görülür kir yoksa dezenfektan veya yıkama yapılabilir
• Riskli temas olduysa veya kir varsa kesinlikle yıkanmalıdır
• Cilt teması beklenen durumlarda eldiven giyin
• Eldivenle potansiyel enfeksiyöz madde ile temastan sonra aynı hasta dahi olsa eldiveni değiştirin
• Eldiveni çıkardıktan sonra el hijyeni kurallarını uygulayın
• Sıçrama riskleri varsa yüz koruma kullanın
• Cildi ve giysileri korumak için önlük kullanın

EL HİJYENİNDE 5 ÖNEMLİ AN...

CORONANIN ŞEKLİ

ÜLKEMİZ

BU VİRÜS HENÜZ TÜRKİYEDE GÖRÜLMEMİŞTİR

Sağlık bakanlığı olası vaka

Son 14 gün içerisinde; 

a. Doğrulanmış 2019-nCoV enfeksiyonu vakası ile yakın temas eden; 

veya 

b. Hastane ilişkili 2019-nCoV enfeksiyonu bildirilen bir ülkede sağlık tesisinde bulunan; 

veya 

c. Çin Halk Cumhuriyeti'nde bulunan kişiler; 

veya 

d. İkamet yeri veya seyahat geçmişi dikkate alınmaksızın, 2019-nCoV enfeksiyonu hastalarının tedavi edildiği birimlerde görev yapan sağlık personeli’nde 

Uçakta temas varsa...

• 2019-nCoV kesin veya olası tanısı konan vakalar ile aynı uçakta seyahat etmiş olan yolculardan iki ön, iki arka, iki yan koltuktaki yolcular 

• Temastan iki hafta sonrasına kadar takip edilmelidir. 

Havaalanı taramaları etkili mi?

• Kanıtlar, giriş taramasının etkinliğinin belirsiz olduğunu göstermektedir
• Ancak genel riski azaltmak ve risk iletişim stratejisini desteklemek açısından faydalı olabilir
• Taramalarda bazı ülkeler vaka yakaladı
• Ateş ve öksürük gibi bulgular takip edilebilir
• WHO seyahat edenler için bilgilendirmeler haricinde bir önlem önermiyor

Yurt dışı seyahat düşünenler

• Hasta insanlarla temastan kaçınılmalıdır (mümkün ise en az 1 m uzakta bulunulmalı). 
• Sağlık merkezlerine gidilmemeli, sağlık kuruluşuna gidilmesi gereken durumlarda diğer hastalarla teması en aza indirmelidir. 
• Gıda güvenliği önerilerine dikkat edilmelidir (çiğ süt ve hayvansal ürünler tüketmemek, çiğ tüketilecek sebze ve meyveleri iyice yıkayarak tüketmek gibi). 
• Yabani ve evcil hayvanlar (canlı veya ölü) ile temastan kaçınılmalıdır. 
• El hijyenine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el dezenfektanı kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.

Her durumda yerel idarecilerle işbirliği içerisinde hareket etmek gerekir