Introducing
Your new presentation assistant.
Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.
Trending searches
Inspiracje i nawiązania do kultury starożytnej
Grecką i rzymską kulturę antyczną, a także Biblię uznaje się za główne źródła kultury europejskiej. Grekom zawdzięczamy powstanie i rozwój rodzajów oraz gatunków literackich, główne myśli filozoficzne oraz klasyczne kanony piękna. Estetyka starożytna obowiązywała praktycznie do końca XVIII wieku. W literaturze europejskiej i polskiej co jakiś czas odżywały ideały starożytności. Wymownym przykładem jest tutaj epoka renesansu, w Polsce zaś głównie twórczość Jana Kochanowskiego oraz późniejszy, osiemnastowieczny klasycyzm. Wątki i motywy pochodzące z antycznej kultury i Biblii, aż do czasów nam współczesnych funkcjonują w literaturze. Przykładem mogą być pochodzące z początku XX wieku dramaty S. Wyspiańskiego: Powrót Odysa i Noc listopadowa, a także poezje Kornela Ujejskiego, Leopolda Staffa, Zbigniewa Herberta czy J. M. Rymkiewicza. Znajomość literatury i sztuki starożytnej świadczy o wspólnej świadomości kulturowej Europejczyków. Wątki i motywy antyczne mają nie tylko znaczenie historyczne, ale służą niejednokrotnie próbom wyjaśniania sytuacji człowieka współczesnego, nie tracą więc swojej aktualności.
Nazwą „Starożytność” (lub „Antyk”) określa się epokę, która obejmuje ponad 4 tysiące lat, zarówno przed, jak i po narodzeniu Chrystusa. Epoka ta obejmuje zarówno czasy najstarszych cywilizacji (egipskiej, greckiej, rzymskiej, babilońskiej, arabskiej, mezopotamskiej i innych), jak też czasy tzw. starożytności chrześcijańskiej, trwające od I do V wieku n.e.
Starożytna literatura, historia i kultura są fundamentami Europy współczesnej. W basenie Morza Śródziemnego narodziły się nauki matematyczne, fizyczne, przyrodnicze, idee filozofii i polityki, antropologia, filologia, sztuki artystyczne. W sposób schematyczny można zaznaczyć najważniejsze elementy spuścizny każdego z trzech antycznych światów: od Greków przejęliśmy system demokracji, filozofię i teatr; od Rzymian – prawodawstwo i osiągnięcia techniczne; kultura judajska natomiast dała początek głównej religii Europy, chrześcijaństwu, które ukształtowało kontynent zarówno w dziedzinie myślenia o człowieku i wszechświecie, jak też w sferze np. granic politycznych czy rodzaju alfabetu.
Stanisław Wyspiański urodził się 15 stycznia 1869 roku jako pierworodny syn rzeźbiarza Franciszka Michała Wyspiańskiego i Marii z Rogowskich, zmarł 28 listopada 1907 roku w Krakowie; Malarz, pisarz, scenograf, grafik, ilustrator, typograf. Można by wymieniać długo. Człowiek o wielości talentów, uparty, konsekwentny. Jeden z tych, którzy nie przyzwyczajają się do rzeczywistości zastanej, za wszelką cenę chcą ją zmieniać. 38 lat krótkiego życia wypełnionego sztuką w różnych jej odsłonach. 38 lat walki. Od bardzo trudnego dzieciństwa, po śmierć na syfilis. Do ostatnich dni tworzył. Kiedy nie miał już władzy w rękach kazał przywiązywać sobie deski do ramion, a do nich narzędzia do rysowania. Kiedy nie mógł już malować, dyktował utwory literackie. Artysta wszechstronny i obdarzony niespotykaną wyobraźnią. Wszystkie swe działania prowadził z artystyczną odwagą i rozmachem. Twórca scenografii, utworów literackich, wzruszających portretów i zapierających dech w piersiach witraży.
„By zacząć sztukę, stworzyć dzieło, potrzeba męki, trudu, pasji, bólu, skarg, żalu, smętku, lęku, grozy, litości.” Stanisław Wyspiański
Kornel Ujejski – ostatni wielki romantyk
W roku 1915 ukazała się broszura "Trzy hymny narodowe". Wśród trzech wymienionych tam utworów był "Chorał" zapomnianego dziś.
19 września 1897 zmarł Kornel Ujejski, poeta i publicysta, epigon romantyzmu.
Gdy Ujejski przychodził na świat, polski romantyzm – zapoczątkowany balladą "Romantyczność" Adama Mickiewicza w 1822 roku – trwał już rok.
Ujejski pochodził z niezamożnej szlacheckiej rodziny. W 1831 roku rozpoczął naukę we Lwowie. Miasto było wówczas intelektualnym sercem Galicji.
- Choć urodził się na Podolu, właściwie większość swojego życia spędził w okolicach Lwowa i był związany ze środowiskiem literatów lwowskich – wyjaśniał prof. Stanisław Dubisz w audycji Polskiego Radia. – Debiutował w "Dzienniku Mód Paryskich".
Pierwszy okres twórczości Ujejskiego charakteryzuje się czerpaniem z tematyki biblijnej. Innym ważnym elementem jego dzieł jest polityczne zaangażowanie. Jego twórczość powstawała pod wpływem rewolucyjnych nastrojów, które wieściły nadejście Wiosny Ludów.
Leopold Staff urodził się 14 listopada 1878 we Lwowie, zmarł 31 maja 1957 w Skarżysku-Kamiennej. Ukończył we Lwowie gimnazjum, a potem studiował na Uniwersytecie Lwowskim, początkowo prawo, potem filozofię i romanistykę. Działał we lwowskiej redakcji wydawanego w Krakowie pisma akademickiego Młodość. Pod sam koniec XIX wieku zetknął się z pismami Fryderyka Nietzschego, który miał ogromny wpływ na kształtowanie się postawy poetyckiej Staffa. Na przełomie XIX i XX wieku brał udział w spotkaniach lwowskiej grupy „Płanetnicy”. W czasie I wojny światowej przebywał w Charkowie, a potem przeniósł się do Warszawy. Współredagował miesięcznik Nowy Przegląd Literatury i Sztuki, należał do Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich, był wiceprezesem Polskiej Akademii Literatury. W okresie okupacji przebywał w Warszawie, a po wojnie przeniósł się do Krakowa, by w 1949 znów powrócić do Warszawy. Już za życia był jednym z najbardziej cenionych i najchętniej nagradzanych pisarzy, m.in. był dwukrotnym laureatem państwowej nagrody literackiej, otrzymał nagrodę Lwowa, Warszawy i Ziemi Krakowskiej, a w 1948 roku nagrodę Pen Clubu za twórczość przekładową.
Bardzo często Leopolda Staffa nazywa się poetą trzech pokoleń, ponieważ zaczął tworzyć w Młodej Polsce, potem pisał w dwudziestoleciu międzywojennym, nie zaprzestał pisania w czasie wojny i okupacji oraz brał czynny udział w życiu literackim pierwszego dziesięciolecia po wojnie.
Zbigniew Herbert urodził się 29 października 1924 r. we Lwowie. Jego rodzina przybyła do Galicji z Wiednia, a była pochodzenia angielskiego. Przed wybuchem wojny Herbert uczęszczał do VIII Państwowego Gimnazjum, a potem Liceum im. Króla Kazimierza Wielkiego. Po 1 września 1939 r. kształcił się dalej na tajnych kompletach i zdał na nich maturę. W czasie wojny był żołnierzem AK. Zarabiał jako karmiciel wszy w instytucie produkującym szczepionki antytyfusowe oraz jako sprzedawca w sklepie z artykułami metalowymi.
Po wojnie poeta mieszkał przez jakiś czas w Proszowicach pod Krakowem i rozpoczął studia. Studiował ekonomię, którą ukończył w 1947 r. na Akademii Handlowej. Uczęszczał też na liczne wykłady na Akademii Sztuk Pięknych i Uniwersytecie Jagiellońskim.
Jan Kochanowski, ur. w 1530 r. w Sycynie niedaleko Radomia, zm. 22 sierpnia 1584 r. w Lublinie, polski poeta, sekretarz królewski, uważany za „ojca polskiej poezji”, współtwórcę polskiego języka literackiego i jednego z najwybitniejszych poetów renesansu w Europie.
Posiadamy niewiele pewnych informacji na temat życiorysu Kochanowskiego. Wiemy, że pochodził ze średnio zamożnej rodziny. Ojcem Jana był Piotr Kochanowski herbu Korwin, komornik graniczny radomski i sędzia ziemski sandomierski, a matką – Anna, córka Jakuba Białaczowskiego herbu Odrowąż z Dąbrówki Podlężnej. Z jego licznego rodzeństwa jeszcze dwóch braci Jana zapisało się w historii literatury: Mikołaj, twórca Rotuł, i Andrzej, tłumacz Eneidy.
Studia uniwersyteckie rozpoczął na wydziale sztuk wyzwolonych Akademii Krakowskiej w 1544 r. Naukę kontynuował w Królewcu i Padwie, gdzie przebywał z przerwami ponad cztery lata i zdobył sławę sprawnego poety łacinnika. W czasie pobytu na ziemiach włoskich udało mu się zwiedzić Rzym i Neapol. Wracając do ojczyzny, zatrzymał się też na jakiś czas we Francji, między innymi w Paryżu, gdzie najprawdopodobniej zetknął się z francuskim poetą – Ronsardem. Ostatecznie wrócił do kraju w 1559 r.
Od tego roku zaczął się kolejny, tzw. dworski okres życia Kochanowskiego. Poeta związał się najpierw z podkanclerzym i biskupem, Filipem Padniewskim oraz marszałkiem wielkim koronnym, Janem Firlejem, następnie z podkanclerzym i biskupem Piotrem Myszkowskim. Ostatecznie dostał się do kancelarii króla Zygmunta II Augusta (został jego sekretarzem). W czasie piętnastu lat kariery dworskiej powstają różnorodne utwory pisane w języku polskim, m.in. Zgoda (wyd. 1564), Satyr albo Dziki Mąż (1564), Szachy (wyd. 1564 bądź 1565), Odprawa posłów greckich (wybitny przykład tragedii renesansowej). Wtedy powstają również filozoficzno-refleksyjne pieśni i żartobliwe fraszki, które zapewnią Kochanowskiemu trwałe miejsce w kanonie literackim. Na ostatnie lata okresu dworskiego przypada również rozpoczęcie prac nad Psałterzem Dawidowym (1579). Z dworem poeta rozstał się około 1574 r. – już po elekcji i koronacji Henryka Walezego.
Zamieszkał w rodzinnym Czarnolesie, ożeniwszy się z Dorotą Podlodowską. Od osiedlenia się na wsi datuje się trzeci okres życia poety, który poświęcił się gospodarstwu i pracy literackiej. Szczęście rodzinne autora Pieśni zakłóciła śmierć córek: Urszuli (której poświęci Treny) oraz Hanny. Jan Kochanowski zmarł nagle, w czasie konwokacji w Lublinie 22 sierpnia 1584 r. W Lublinie odbyły się również uroczystości żałobne, w których uczestniczył m.in. król Stefan Batory. Poeta został pochowany w Zwoleniu.
Wybitny polski poeta romantyczny, dramaturg, filozof-wizjoner. Urodził się w 4 września 1809 w Krzemieńcu, zmarł 3 kwietnia 1849 w Paryżu.
Lata młodości
Wczesne lata spędził w Krzemieńcu i Wilnie. Matka Salomea (z którą był przez całe życie bardzo związany uczuciowo) po stracie pierwszego męża została żoną profesora Uniwersytetu Wileńskiego Augusta Becu. Dzięki temu przyszły poeta miał kontakt ze środowiskiem intelektualnym, poznał m.in. Adama Mickiewicza, Joachima Lelewela, Jana i Jędrzeja Śniadeckich. W latach 1825-28 studiował w Wilnie prawo. W 1829 rozpoczął pracę w Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu. W 1831 Adam Jerzy Czartoryski zaproponował mu pracę w Biurze Dyplomatycznym Rządu Narodowego. Jako kurier dyplomatyczny Rządu wyjechał do Drezna, później do Paryża, gdzie osiadł na stałe.
W latach 1832-36 przebywał w Genewie, gdzie ogromny wpływ wywarła na niego przyroda alpejska (W Szwajcarii). Podczas pobytu w Rzymie w 1836 zaprzyjaźnił się z Zygmuntem Krasińskim, który przez długi czas był jednym z nielicznych czytelników doceniających wartość i nowatorstwo jego poezji. W latach 1836-37 odbył podróż do Grecji, Egiptu i Palestyny, w latach 1837-38 przebywał we Florencji. Egzotyka podróży, mistyczne przeżycia związane z poznaniem Ziemi Świętej, a potem studia nad literaturą, malarstwem i rzeźbą włoską znajdują odzwierciedlenie w liryce, poematach i dramatach tego okresu (np. "Hymn o zachodzie słońca", "Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu", "Rozmowa z piramidami", "Poema Piasta Dantyszka herbu Leliwa o piekle", "Beatrix Cenci").