Дәріс №8

1.1

1

Тік төртбұрыш (Прямоугольник - Rectang)

Тік төртбұрыш сызбаларда көптеп кездесетін геометриялық фигура.

Сондықтан AutoCAD графикалық жүйесінде арнайы Прямоугольник (Rectang)

командасы бар.

Бұл команданы шақыру үшін төмендегі тәсілдердің бірін қолдануға болады:

1. Рисование (Draw) бөлімінен Прямоугольник (Rectang )командасы

шақырылады.

2. Рисование (Draw) аспаптар панелінде пиктограммасын

курсормен таңдау арқылы шақырылады.

3. Командалық жолда Прямоугольник (Rectang) командасы жазылады.

2

Көпбұрыш (Многоугольник - Polygon)

3

Дұрыс көпбұрыштарды сызу үшін Многоугольник (polygon) командасы

қолданылады. AutoCAD графикалық жүйесінде көпбұрыш деп геометриялық дұрыс кӛпбұрыштарды, яғни ішкі бұрыштары тең және қабырғаларының ұзындықтары тең геометриялық дөңес тұйық фигураларды айтады. AutoCAD жүйесінде көпбұрыштардың қабырғалары 3-тен 1024-ке дейін қабылдауға болады.

Команданы шақыру тәсілдері:

1. Многоугольник (Polygon) пиктограммасын басу арқылы, бұл

пиктограмма аспаптар панелінің Рисование (Draw) бөлімінде орналасқан.

2. Құлама мәзірдегі Рисование (Draw) бөліміндегі Многоугольник (Polygon)

командасын таңдау арқылы.

3. Командалық жолға Polygon сөзін жазу арқылы.

Шеңбердің центрі мен радиусы арқылы:

CIRCLE (КРУГ) командасын шақырғанда жүйе келесі сұрауды жасайды:

Specify center point for circle or [3P\2P\TTR (tan tan radius)] (Центр круга или [3Т\2Т ККР (кас кас радиус)]:).

Шеңбер центрін координаталарымен немесе курсордың көмегімен беруге болады. Содан соң командалық жолда келесі сұрау пайда болады.

Specify radius of circle or [Diameter]: (Шеңбер радиусы немесе [Диаметр]:)

Осы кезде шеңбердің радиусының шамасына тең санды жазуға болады. Радиусты нүкте арқылы да беруге болады (компьютер шеңбер центрінен (1) жаңа нүктеге (2) дейінгі қашықтықты өлшеп, оны радиус ретінде қабылдайды. Содан соң экранда шеңбер пайда болады:

1

Шеңбердің центрі мен диаметрі арқылы:

Егер D (Д) символын жазса, бұл сіздің DIAMETER (диаметр) опциясын таңдағаныңызды білдіреді. Бұл шеңберді салудың екінші тәсілі болады. Немесе тышқанның оң батырмасын басып, контекстік мәзірді

шақырамыз. Оның ішінде Диаметр опциясын таңдаймыз. Сол кезде диаметр шамасын ендіріңіз деген сұрау келеді:

Specify diameter of circle: (Шеңбердің диаметрі) Диаметр санмен жазылады немесе нүктемен көрсетіледі. Диаметрді нүкте арқылы да беруге болады (компьютер шеңбер центрінен (1) жаңа нүктеге (2) дейінгі қашықтықты ӛлшеп, оны диаметр ретінде қабылдайды:

2

Берілген екі нүкте арқылы

Егер 2Р (2Т) опциясы таңдалса, онда компьютер 2

нүкте сұрайды және бұл екі нүкте болашақ шеңбердің диаметрінде жатады деп есептеледі (олардың арасындағы қашықтық диаметрге тең болады). Осы жерде компьютер келесі сұрауларды қояды:

• Specify first end point of circle s diameter: (Шеңбер диаметрінің бірінші шеткі нүктесі);
• Specify first end point of circle s diameter: (Шеңбер
• диаметрінің екінші шеткі нүктесі);
• Осы нүктелерді бергеннен кейін экранда шеңбер пайда болады:

3

Графикалық жүйе доғаны үш параметрі бойынша салудың келесі нұсқаларын ұсынады:

3 нүкте

Басы Центр Соңы (Начало Центр Конец)

Басы Центр Бұрыш (Начало Центр Угол)

Басы Центр Ұзындық (Начало Центр Длина)

Басы Соңы Бұрыш (Начало Конец Угол)

Басы Соңы Бағыты (Начало Конец Направление)

Басы Соңы Радиус (Начало Конец радиус)

Центр Басы Соңы (Центр Начало Конец)

Центр Басы Бұрыш (Центр Начало Угол)

Центр Басы Ұзындық (Центр Начало Длина)

1

Доғаларды салуды бірнеше мысалдары бар:

Үш нүкте арқылы доғаны салу. Бірінші нүкте (1) доғаның басы, (3) нүктесі доғаның соңы, (2) нүктесі (1) мен (3) нүктелерінің арасында орналасады. Үш нүкте арқылы доғаны сағат тілімен де, сағат тіліне қарсы да салуға болады:

2

Доғаны оның басы, центрі және соңы арқылы салуды көрсетейік. Доға командасының бұл опциясын таңдағанда командалық жолда келесі

сұрау пайда болады:

Specify start point of arc or [Center]:

(Начальная точка дуги или [Центр]:)

Бастапқы нүктені (1) енгіземіз. Бұдан соң

компьютер доға центрін (2) енгізуді сұрайды.

Доға сағат тіліне қарсы салынады. Доғаның

соңы (3) нүктесі доға мен (2) нүктесінен жүргізілген жорамал түзудің қиылысында орналасады:

Сәуле (Луч - Ray)

Сәуле

Жазықтықтың бір нүктесінен басталатын және бір жағына қарай шексіз бағытталған геометриялық элементті сәуле дейміз. Бұл примитивті салу үшін RAY (ЛУЧ) командасы қолданылады.

Бұл команданы аспаптар тақтасынан немесе Рисование (Draw) құлама мәзірінен Ray (Луч) пунктін таңдау арқылы шақырады. Сонымен қатар командалық жолға Луч немесе Ray жазуын жазу арқылы шақыруға болады.

Компьютердің бірінші сұранысына сәйкес сәуленің бас нүктесін енгізіп, сәуле бағытын анықтайтын екінші нүктені енгізеді.

Эллипс (ellipce)

Эллипс

Эллипс – фокус деп аталатын екі нүктеден қашықтықтарының қосындысы тұрақты болатын нүктелердің геометриялық орны. AutoCAD жүйесінде математикалық дәл эллипстерді де, эллипстік доғаларды да салуға мүмкіндік бар.

Ол үшін Эллипс (ellipce) командасы қызмет етеді.

Графикалық жүйе эллипстарды салудың бірнеше нұсқаларын ұсынады.

Эллипсті берілген екі осі бойынша салу мысалы:

Компьютердің бірінші сұранысы:

Specify axis end point of ellipse or [Arc/Center]:

(Конечная точка оси эллипса или [Дуга/Центр]:)

Осьтің бірінші (1) нүктесін енгізу керек. Келесі сұраныс:

Specify other endpoint of axis:

(Вторая конечная точка оси:)

Бұл сұранысқа жауап ретінде осьтің екінші (2) нүктесін енгізу керек. Жүйе бұл екі нүкте арқылы эллипстің центрін анықтайды (бірінші мен екінші нүктелердің ортасы).

Сплайн (spline)

Сплайн

Сплайн – берілген нүктелер арқылы өтетін тегіс тұтас сызық. Нүктелер кезкелген мүмкін тәсілмен беріле береді. Сплайн салу үшін Сплайн (spline) командасы қолданылады. Бұл команданы Рисование құлама мәзірінен Сплайн (spline) пуктін таңдап немесе аспаптар тақтасында пиктограммасын басу арқылы шақырылады. Одан бӛлек командалар жолында Сплайн (spline) деп жазу арқылы шақыруға болады.

Команданың бірінші сұранысы:

Specify first point or [Object]:

(Первая точка или [Объект]:)

Бірінші нүктені енгізгеннен кейін келесі сұраныс шығады:

Specify next point:

(Следующая точка:)

Екінші нүктені енгіземіз. Командалық жолда келесі сұраныс пайда болады: Нүктелерді қажетінше енгізіп, Enter батырмасын басамыз:

Мәтін примитиві

Мәтіндік стильді қабылдау және оны өзгерту Стиль текста (Text style) диалогтық терезесінде жасалды. Ол құлама мәзірдің ФОРМАТ бөлімінен шақырылады.

Мәтін примитиві

КӨПЖОЛДЫҚ мәтін

(Многострочный текст)

Mtext - көпжолдық мәтінді жазу командасы

БІР ЖОЛДЫҚ мәтін

(Однострочный текст)

Dtext и Text - біржолдық мәтінді жазу командалары

Өлшемдер

...

AutoCAD-та өлшемдер бір блокқа жинақталған бірнеше элементтерден құралады.

Бұл блокқа келесі элементтер кіреді:

• өлшем мәтіні,
• өлшем сызығы,
• бағыттаушылар,
• шығарма сызықтар.

Блок деп AutoCAD объектілерінің бір немесе бірнеше тобын айтады, олардың ортақ бір аты болады және бір объект ретінде қарастырылады.

Өлшемдердің негізгі түрлері:

• Сызықтық өлшемдер,
• Ординаттық өлшемдер,
• Радиус,
• Диаметр,
• Бұрыштық,
• Базалық,
• Өлшем тізбегі,
• Лездік шығарма сызық,
• Шек,
• Центр маркері,
• Лездік өлшем.

Сұрақтар

1. Компьютерлік графикада примитив деп нені атайды?

2. AutoCAD жүйесінде қандай примитвтер бар?

3. Нүкте примтивіне қандай командаларды қолдануға болады?

?