İşletim_Sistemleri_Öğr.Gör.Sümeyye KORKMAZ

İşletim Sisteminin Temel Görevleri

Grafik Arayüz Kontrolü: Kullanıcılar eski bilgisayarlarda işletim sistemi ile etkileşimi yazılı komutlar(metin tabanlı kullanıcı arabirimi) ile sağlarken, günümüzde grafik tabanlı kullanıcı arayüzleri kullanılmaktadır. (Linux,Mac OS X, Windows)

Dosya Yönetimi:Dosya erişimi, kaydı, silinmesi ve taşınması işlemleri ile dosya yönetimi ile ilgili görevleri gerçekleştirir.

Bellek Yönetimi:

Programların çalşmaları için bellekte belirli bir alanın ayrılması, bu işlem bittiğinde bellekte kapladığı alanın boşaltılıp diğer işlemler için bu alanın kullanılması sağlama işlemini yürütür. Ayrıca işletim sistemi ana bellek yerine ikincil belleğin kullanılmasını da sağlar.

Giriş-Çıkış Birimleri Yönetimi: Bilgisayar ve çevre birimleri arasındaki veri alışverişini sağlar. İşletim sistemi çevre birimlerinin çalışması için gerekli sürücüleri yapısında barındırır yada sonradan kullanıcı tarafından yüklenebilir.

İşlem Yönetimi:

İşlemlerin belirli sıra ve düzende yapıması ve programların adil bir şekilde çalışması(müzik dinlerken, yazı yazma, vs.

İşletim Sistemi Türleri:Windows (Windows 10), Linux, Mac OS, elektronik eşyalar (buzdolabı, mobil cihazlar(Android, IOS) işletim sistemlerine sahiptir.Basit çalışan elektronik cihazlarda işletim sisteminin olmasına gerek yoktur.

Pencereler & Hızlı Başlat Menüsü

Pencereler:

Program açıldığında araç çubuğunda dikdörtgen şeklinde program penceresi görülür.

Pencereler arası geçiş yapılabilir ve penceler çalışırken simge durumuna küçültülebilir.

Hızlı Başlat Menüsü:

Kullanıcının çok kullandığı programların sembollerinin bulunduğu ve bu simgelere tıklanıldığında kolayca bu programa ulaşıldığı menüyü belirtir.

İstenile proramının başlat menüsündeki sembolü hızlı başlat menüsüne sürürklenerek bırakılır. Bu menüde masaüstü göster simgesi varsayılan olarak mevcuttur.

Masaüstüne geçiş için klavyedeki Windows tuşu+M ye basılır

Bildirim Alanı

Araç çubuğunun en sağ köşesinde bulunan ve belirli programlarının çalışma durumunu gösteren ve durumları ile ilgili ayarlamalar yapmayı sağlayan kısımdır.

En yaygın gösterilen simgeler:Şarj Durumu, Ses, tarih ve saat, internet bağlantısı

Görev Çubuğu boş alanda sağ tıklayıp->özelleştir(Taskbar Setting) tıklayıp

Güncelleme

İşletim Sistemi otomatik olarak kullanıcıya yeni güncellemelerin olduğunu bildirim alanı sayesinde gösterir.

Güncellemeler,

var olan işletim sistemi hatalarını düzeltmeyi,

yeni sürücüleri bilgisayara tanıtmayı,

işletim sisteminin performasını artırmayı sağlar.

Günceleme sırasında bilgisayara İnternet aracılığılıyla güncelleme yazılımı aktarılır.

Klasörler Arası Gezinme

• Adres çubuğunun sol tarafında bulunan oklar aracılığıyla, sol ok üst klasöre, sağ ok, sol ok basılmadan sağ ok pasif durumda
• Klasör simgesine çift tıklayarak
• Adres çubuğunda klasörün ulaşmak için ismin üstüne tıklama (en üst klasöre kısa sürede geçme) ve klasörün yanındaki aşağı ok'a tıklayarak klasör altındaki tüm klasörlere istenilen klasöre geçme
• Kenar çubuğu sayesinde iç içe klasörlerde gezinme(ağaç menü)

Görünüm düğmesi yada Görünüm araç çubuğu ile dosya ve klasörleri farklı büyük resim, orta küçüm resim vs, şeklinde gezgin ana penceresinde görebiliriz.

Pencere Acıp-Kapatma-Büyütme Küçültme

Klasör Oluşturma

Klasör oluşturmak için Windows gezgininde boş alana sağ tıklayıp->Yeni->Klasör tıklanır. Klasörün üstüne sağ tıklayıp->yeniden adlandır tıklanıp yada fare ile uzun aralıklarla iki kez veya klasör seçilip F2 tuşuna basarak klasörün ismi değiştirilebilir. Klasör ismi değişitirildikten sonra herhangi bir yere tıkladığımızda klasör ismi onaylanmış olur.

Yeni oluşturulan klasör boyutu 0 bayt'tır.İçinde dosyalar koydukta klasörün boyutu büyür. Klasör boyutunu görmek için: Klasör yada dosya isminin üzerine sağ tıklayıp->Özellikler:Boyut Kısmında görülür.

Dosya Oluşturma

Dosya oluşturmak klasör oluşturmaya benzer ve windowsta bulunan programlar için (belirli komutları uygulamamızı sağlayan farklı amaçlar için geliştirilmiş yazılımlara-Word,Excel) Windows gezgininde boş alana sağ tıklayıp->Yeni->Microsoft Word Belgesi ile Word dosyası açılabilir, ayrıca bu adlandırma dosya türünü de tanımlar. Yeni dosyalar açık olan programın içinde de oluşturulabilir.

Dosyanın ismi, aynı klasörün isminin değiştirilmesi gibi yapılabilir ve diğer yol ise programın içindeyken dosya menüsünden "Farklı Kaydet" seçeneği ile dosya ismi değiştirilebilir.

Dosya açma, dosyanın ismine çift tıklamak yeterlidir.İşletim sistemi açılmak istenen dosyanın türünü algılayıp ona uygun programı çalıştırır. ( word için .exe uzantı)

Dosya taşımak,dosyanın bulunduğun yerden başka bir yere taşımayı içerir. Dosya simgesine sağ tıklayıp-> kes seçeneği tıklanır ve taşınmak istenen yerde fare ile sağ tıklayıp->yapıştır tıklanır yada dosyayı farenin sol tuşu basılı şekilde sürüklenip yeni bir klasörün içine bırakılır.Bu sürükleme sırasında aynı sürücü altında farklı klasörü taşındıysa eski klasörden silinir, ancak yeni sürücüye taşındıysa eski sürücüde bir kopyası mevcuttur

Dosya Silme, dosya kapalıyken simgenin üstüne sağ tıklayıp->sil seçeneği tıklanır ve dialog kutusundan evet seçerek silinir yada simge seçilip delete tuşuna basılarak silinir. Böylece dosya Geri Dönüşüm kutusuna gider. Geri Dönüşüm kutusunda simgeyi masaüstüne geri getirmek için simgenin üzerine sağ tıklanıp Geri Yükle seçeneği seçilir.

Not: Shift+ Delete tuşu ile dosya geri dönüşüm kutusuna gönderilmeden tamamen silinir.

Bilgisayarı Kapatma Seçenekleri

Başlat Menüsünde "Kapat" düğmesine tıklanarak bilgisayar tamamem kapatılır.

Oturum Kapat: Bu şeçenekte kullanıcı kendi oturumunu kapatmış olur ve tüm programlar kapanır.Sadece yeni oturum açılması için kullanıcı adı ve şifrenin girilebieceği sayfa görünür.

Yeniden Başlat:Bilgisayar tamamen kapatılarak otomatik olarak tekrar açılır. Yeni bir program kurulduğunda, programın düzgün çalışması için bilgisayarın yeniden başlatılması önerilir.

Uyku:Bilgisyaardaki tüm programlar çalışır durumdayken duraksatılması ve ekran kapatılır. Bilgisayar bir süre kulanılmayacağında güç tasarrufu için bu seçenek kullanılabilir. Klavyede herhangi bir tuşa basılarak uyku modundan bilgisayar çıkar.

Hazırda Beklet: Uyku moduna benzer olan bu seçenekte, proramlar hafızaya değil sabit diske alınır ve bilgisayarın elektrikle bağlantısı tamamıyla kesilir.Kullanıcı açma tuşuyla açtığında işletim sistemi çok hızlı açılır ve açık kalan programlar çalışmaya devam eder.

Mac OS_Masaüstü

Mac OS masaüstü, Windows masaüstünden ekranın görsel düzenlemesi ile farklılık gösterir.Sol köşede Üst Menü, sol köşenin en kenarında bulunan Apple menü, sağ üst menüde bildirim alanı, ekranın alt kısmında kullanıcı tarafından seçilmiş uygulamalar alanı (dock) yer alır.

Üst Menü ve Bileşenleri:

Üst Menü

Bildirim Alanı

Üst Menüdeki en sık kullanılan Finder ve Go Menüsüdür.

Finder Mac OS işletim sistemi gezginine verilen sisimdir. Uygulama menüsündeki mavi renkli gülen yüz tıklandığında gezgin penceresi açılır. Go/Git menüsü başlat menüsü işlevini görür.

Apple Menü yerini korur.

Uygulamalar Menüsü

Uygulamalar Menüsü

Sistem Tercihleri Düğmesi

Geri Dönüşüm Kutusu

Finder

Kullanıcı tarafından açılan klasör ve dosyalar

Uygulamalar Menüsü Mac OS işletim sisteminde alt kısımda ortalanmış şekilde bulunur.

Uygulama Menüsünde, Finder, panel (hesap makinesi, takvim gibi temel uygulamaların olduğu genel uygulama), sistem tercih düğmesi,kullanıcı tarafından açılan dosya ve klasörün uygulama simgesi ve çöp kutusu burada yer alır.

Uygulama Menüsü ayarları(büyüklüğü, yeri), "Sistem Tercihleri->Uygulama" seçilerek yapılır.

Sistem Tercihleri & Bildirim Alanı

Uygulamalar Menüsünden ulaşılan Sistem Tercihleri uygulaması donanım ve yazılımlarla ilgili ayarlamaları yapmamızı sağlar. Windows denetim masası ile aynı işlevi görür. Şekle göre bu uygulama ile donanım, internet bağlantısı, sistem ayarlamaları ve kişiselleştirme buradan yapılır.

Kişiselleştirme ile kullanıcı grafik arayüzünde değişiklikler yapabilir.