Introducing
Your new presentation assistant.
Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.
Trending searches
Jedna noc
Julian Przyboś
Ten dzień nie kończył się i dłużył, nieruchomo wisząc,
aż promienniej,
strzeliściej się rozwiał!
Zmrok gwałtowniej pierwsze gwiazdy wyrajał!
Świtała zorza nocy: twoja głowa.
Za oknem, rozpachnionym napęczniałą, parną ziemią,
liściastym, obłokowym szumem świat ościenny
przepłynął —
pokój głębią, jak burza ulewą, odelgnął!
Rzut twych w mroku zapalonych ramion
z sukni twoją nagłą nagość
wypłomienił!
W rozłęk biódr, w wilgną różę, rozpękłą od zewnątrz,
moim pędem, nabrzmiałym i tkliwym, do dna twego ciała,
do dreszczu wynikłego z nas, jak piorun z chwili,
zwarciej, głębiej, potężniej,
tkliwiej,
do zachwytu tchu!... Gdy spadła
ta
jedna noc więcej tysiąc!
Z Tatr
Pamięci taterniczki,
która zginęła na Zamarłej Turni
Słyszę:
Kamienuje tę przestrzeń niewybuchły huk skał,
To – wrzask wody obdzieranej siklawą z łożyska
i
gromobicie ciszy,
Ten świat, wzburzony przestraszonym spojrzeniem,
uciszę,
lecz –
Nie pomieszczę twojej śmierci w granitowej trumnie Tatr
To zgrzyt
czekana,
okrzesany z echa,
to tylko cały twój świat
skurczony w mojej garści na obrywie głazu!
to – gwałtownym uderzeniem serca powalony szczyt.
Na rozpacz – jakże go mało!
A groza – wygórowana!
Jak lekko
turnię zawisłą na rękach
utrzymać.
i nie paść,
gdy
w oczach przewraca się obnażona ziemia
do góry dnem krajobrazu,
niebo strącając w przepaść!
Jak cicho
w zatrzaśniętej pięści pochować Zamarłą.
(Z tomu Równanie serca)
"Miasto" Tadeusz Peiper
Miasto wyśrubowało się w ziemię
pięściami walczącego marzenia
Człowiek
odziany w walce upału
zamieszkał w swojej własnej dłoni
Niebo:
karta tytułowa zaginionej książki
Tadeusz Peiper
Programotwórca, poeta, prozaik, krytyk literacki i filmowy, dramatopisarz; jeden z najbardziej konsekwentnych nowatorów w polskiej literaturze. Pobyt w Hiszpanii w latach 1915–1920 wywarł istotny wpływ na estetyczny światopogląd Peipera, rozwijany przez pisarza po powrocie do kraju (1921) w wielu programowych i krytycznych publikacjach oraz w ramach oryginalnej twórczości poetyckiej. Tezy programowe Peiper propagował przede wszystkim na łamach „Zwrotnicy” (dwie serie: 1922–1923 i 1926–1927), założonego i redagowanego przez siebie pisma, wokół którego skupiła się grupa młodych twórców – Julian Przyboś, Jan Brzękowski, Jalu Kurek; tu ukazują się m.in. programowe artykuły: Punkt wyjścia, Miasto, masa, maszyna, Metafora teraźniejszości. Do odbiorców starał się dotrzeć również poprzez odczyty i publikacje książkowe (Nowe usta – 1925, Tędy – 1930). Swoje wiersze wydał w zbiorach: A i Żywe linie (oba 1924), Raz (1929), Na przykład. Poemat aktualny (1931). Publikował również dramaty (np. Szósta! Szósta – 1925) oraz powieści (Ma lat 22 – 1936, Krzysztof Kolumb odkrywca – 1949).
Był najwybitniejszym poetą grupy, najsilniej też pozostawał pod wpływem teorii Peipera. Pierwsze tomiki to "Śruby" i "Oburącz", gdzie widać wyraźną fascynację pracą fizyczną, do której porównana jest artystyczna kreacja. Dzięki wysiłkowi można jedynie opanować materię, w tym słowną. Częstym bohaterem jego wierszy będzie więc rzemieślnik, który zmaga się z oporną materią, by nadać jej pożądany kształt, formę. W samym języku tych utworów widać fascynację Przybosia nowoczesną techniką, geometrią, fizyką. W centrum zainteresowania znajdzie się cywilizacja i jej osiągnięcia oraz miasto, które poddane antropomorfizacji okazuje się żywym, ludzkim organizmem.
Jalu Kurek, ps. „mafarka”, Jan Skowron (ur. 27 lutego 1904 w Krakowie jako Franciszek Kurek, zm. 10 listopada 1983 w Rabce) – polski poeta i prozaik, przedstawiciel tzw. Awangardy Krakowskiej. Laureat Nagrody Młodych Polskiej Akademii Literatury za powieść społeczno-obyczajową z życia ówczesnej wsi małopolskiej Grypa szaleje w Naprawie.
Jan Brzękowski, ps. Jan Bereta, Jan Jarmott (ur. 18 grudnia 1903 w Nowym Wiśniczu, zm. 3 sierpnia 1983 w Paryżu) – polski poeta, pisarz i teoretyk sztuki, w szczególności poezji.
Awangarda Krakowska
– grupa literacka działająca w latach 1922−1927 przy krakowskim czasopiśmie „Zwrotnica”.
Sama nazwa nawiązuje do awangard zachodnich, które pojawiły się na początku XX wieku, a które były różnorodnymi kierunkami w sztuce zrywającymi z tradycją, realizmem i mimetyzmem, np. ekspresjonizm, surrealizm, dadaizm.
Awangarda Krakowska była drugą najważniejszą obok Skamandrytów grupą poetycką. Jak sama nazwa wskazuje, formacja utworzyła się w Krakowie, na początku lat 20., a jej głównym prawodawcą był Tadeusz Peiper. W latach I wojny światowej autor „Tędy” przebywał w Hiszpanii, gdzie zetknął się z nowoczesnymi, zachodnimi nurtami awangardowymi. Po powrocie do Polski Peiper skupił wokół siebie grono poetów, którzy chcieli wspólnie wystąpić z nowatorskim programem poetyckim. Został on zawarty w książkach Peipera „Nowe usta” (1925) i „Tędy” (1930).
Jednym z najgłośniejszych manifestów był tekst „Miasto, masa, maszyna”. Najważniejsze czasopismo grupy to krakowska „Zwrotnica” (1922 – 1927), a w późniejszym okresie „Linia” (1931 – 1933).