ZS nr 1
Wielki Tydzień w liturgii Kościoła
Drodzy uczniowie,
rozpoczynamy najważniejszy czas w ciągu roku - Wielki Tydzień.
Jednak zanim przejdziemy do dzisiejszych zajęć, chciałbym, abyście spojrzeli na kilka scen z obecnych wydarzeń w Kościele.
Niech będą one wprowadzeniem w dzisiejsze zajęcia.
W razie jakichkolwiek pytań proszę kontaktować się za pomocą platformy e-dziennika Vulcan, lub za pośrednictwem poczty e-mail:
xrobaszkiewicz@gmail.com
To pierwszy dzień Wielkiego Tygodnia. Wspominamy wtedy uroczysty wjazd Jezusa do Jerozolimy.
Szósta niedziela Wielkiego Postu, czyli ostatnia niedziela przed Wielkanocą. Rozpoczyna ona Wielki Tydzień. Nazwa tego dnia jest związana z uroczystym wjazdem Jezusa do Jerozolimy, podczas którego ludzie w geście radości i powitania rzucali przed jadącego na osiołku Chrystusa płaszcze i gałązki palm.
Na pamiątkę tego wydarzenia każdego roku
w Niedzielę Palmową przynosimy do kościoła palmy, które zostają uroczyście poświęcone. Tego dnia podczas Mszy Świętej czyta się opis Męki Jezusa Chrystusa, dlatego niedziela ta nosi również nazwę Niedzieli Męki Pańskiej.
Obejrzyj krótką katechezę liturgiczną przygotowaną przez kleryków Wyższego Seminarium Duchownego w Gdańsku.
CZERWONY
W Wielki Poniedziałek Jezus udaje się do swoich przyjaciół. Dokonują się tam ważne wydarzenia zapowiadające mękę Chrystusa. Na koniec zobacz, jak wyglądała Betania w czasach Jezusa.
W Wielki Poniedziałek Jezus przebywa
w Betanii u swoich przyjaciół Marty, Marii
i Łazarza. Kiedy jedzą i rozmawiają przychodzi kobieta która namaszcza
Jezusa drogim olejkiem.
Jezus zapwiada, że jest to namaszczenie
na Jego pogrzeb.
FIOLETOWY
W Wielki Wtorek wspominamy zapowiedź zdrady, jakiej dopuścił się Judasz, a także zapowiedź zaparcia się Piotra.
W Wielki Wtorek przypominamy sobie zapowiedź Pana Jezusa
o zdradzie Judasza i zaparcia się Piotra.
FIOLETOWY
W Wielką Środę Judasz udał się do Arcykapłanów, aby zdradzić Pana Jezusa. Za zdradę otrzymał 30 srebrników.
FIOLETOWY
Ile warte było 30 srebrników?
Można oszacować, że dzisiaj Judasz otrzymałby 3 000 $ czyli ok 12 000 zł.
Wielki Czwartek to początek Triduum Paschalnego - Trzech Świętych Dni. Wspominamy wtedy wydarzenia
z Wieczernika, modlitwę Pana Jezusa w Ogrojcu oraz pojmanie Chrystusa
To msza, która sprawowana jest w Wielki Czwartek rano w głównym kościele diecezji (katedrze). Na tej mszy gromadzą się kapłani, aby odnowić swoje przyżeczenia.
W czasie Mszy Krzyżma biskup błogosławi święte oleje:
OLEJ KRZYŻMA (CHR - od łac. Chrisma)
mieszanina oliwy i balsamu, używana do namaszczania przy udzielaniu sakramentów chrztu, bierzmowania, święceń kapłańskich, ślubów wieczystych, konsekracji biskupów oraz przy konsekracji kościołów i ołtarzy.
OLEJ KATECHUMENÓW (CAT - od łac. catechumenorum)
olej używany w trakcie przygotowania
katechumenów do chrztu
OLEJ CHORYCH (INF - od łac. infirmorum)
olej używany podczas udzielania sakramentu
namaszczenia chorych
BIAŁY
Zobacz jak wygląda taka msza - wideorelacja z kieleckiej katedry (2019).
Uroczysta liturgia rozpoczyna okres Świętego Triduum Paschalnego. Całe Triduum jest jedną wielką liturgią - stąd rozpoczyna się znakiem krzyża na początku Mszy Wieczerzy Pańskiej, a kończy błogosławieństwem w trakcie Wigilii Paschalnej (Wielka Sobota).
Wieczernik to miejsce, gdzie narodził się Kościół. To tutaj Pan Jezus umył nogi Apostołów. Ustanowił sakrament Eucharystii i Kapłaństwa. To tu ukazał się po zmartwychwstaniu. Apostołowie byli
w wieczerniku, kiedy zstąpił na nich Duch Święty.
Liturgia Mszy Wieczerzy Pańskiej swoją formą przypomina "zwykłą" Mszę świętą - choć sprawowana jest w sposób uroczysty. W czasie uroczystego GLORIA biją wszystkie dzwony - ponownie zabrzmią gdy Jezus zmartwychwstanie. W niektórych kościołach odbywa się także obrzęd MANDATUM. Wierni tego dnia przyjmują komunię świętą pod dwoma postaciami (zarówno Ciało jak i Krew Pańską). Na zakończenie liturgii Najświętszy Sakrament przenoszony jest do CIEMNICY, ołtarz rozebrany, a tabernakulum pozostaje puste.
To obrzęd liturgiczny, w czasie którego kapłan obmywa nogi 12 osobom, na pamiątkę obmycia nóg Apostołom przez Jezusa podczas Ostatniej Wieczerzy.
BIAŁY
To spacjalnie przygotowane miejce (zazwyczaj w bocznej nawie kościoła) do którego po zakończeniu liturgii Wieczerzy Pańskiej przenosi się Najświętszy Sakrament. Ciemnica swoim wyglądem przypomina zazwyczaj karcer - czyli miejsce uwięzienia Chrystusa po pojmaniu w Getsemani.
wieczorem w Wielki Czwartek
z pełnym uczestnictwem wspólnoty
• Ornaty dla wszystkich koncelebransów (kolor biały/złoty)
• Tabernakulum powinno być puste
• Krzyż procesyjny (zasłonięty) i facki (kandelabry)
• Kadzidło
• Ewangeliarz
• Puszki i pateny z komunikantami w liczbie takiej, aby wystarczyło na tą Mszę, jak i na Liturgię Męki Pańskiej
• Większą ilość wina
• Tyle kielichów, ilu kapłanów będzie rozdawało Komunię (do każdego kielicha palka i puryfikaterz)
• Korporał (tak aby pomieścić wszystkie naczynia, mogą być dwa)
• Warto przygotować do konsekracji nową hostię w kustodii
• Kanony do Modlitwy Eucharystycznej
• Dzwonki i drewniane kołatki
• Welony dla celebransów
• Welony na puszki z Najświętszym Sakramentem
• Osobną kaplicę adoracji (Ciemnicę)
• Formularz z Mszy Wieczerzy Pańskiej, prefacja o Najświętszej Eucharystii, I Modlitwa Eucharystyczna z odpowiednią formułą
• Jeżeli jest mandatum – dzban z wodą, miskę, ręcznik oraz mydło i miskę z wodą dla kapłana
a) Procesja na wejście (forma uroczysta)
b) Okadzenie
c) Znak Krzyża
Po pozdrowieniu jest najodpowiedniejszy moment na złożenie krótkich życzeń kapłanom. Nie należy tego robić po Komunii Świętej, gdyż Najświętszy Sakrament pozostaje na ołtarzu.
d) Akt pokutny
e) Gloria (biją wszystkie dzwony, po zakończeniu hymnu milkną aż do Wigilii Paschalnej)
f) Liturgia Słowa (dwa czytania, psalm, aklamacja, Ewangelia, homilia)
g) Opuszcza się wyznanie wiary
h) Po homilii można przeprowadzić obrzęd mandatum [śpiewa się pieśni o miłości bliźniego]
Przed ołtarzem szykuje się miejsca dla dwunastu mężczyzn, którzy tam zasiadają. Do każdego z nich podchodzi główny celebrans (wcześniej zdejmuje ornat), polewa wodą stopę i wyciera ją.
i) Modlitwa powszechna
j) Zaleca się procesję z darami, zwłaszcza z darami dla ubogich
k) Liturgia Eucharystyczna
l) Na „Święty, Święty” używa się drewnianych kołatek
m) Kanon Rzymski z rubryką na Mszę Wieczerzy Pańskiej
n) Komunię Świętą warto udzielić pod dwiema postaciami
o) Po Komunii kustodię oraz wszystkie puszki pozostawia się okryte welonami na ołtarzu
p) Po modlitwie po Komunii następuje śpiew „Sław Języku, Tajemnicę” (dzwonią kołatki), okadzenie Najświętszego Sakramentu
q) Procesja do Ciemnicy
Facki LSO Świece
N
Krzyż zasłonięty Kapłani z Najśw. Sakr.
T
Facki LSO Świece
r) W Ciemnicy umieszcza się Najświętszy Sakrament oraz świece, które szły przy kapłanach (świece najlepiej z ołtarza)
s) Po umieszczeniu puszek w otwartym tabernakulum, następuje impositio incensi, okadza się Najświętszy Sakrament i zamyka tabernakulum
t) Nie ma żadnej modlitwy, w ciszy asysta wraca do zakrystii
u) Obnaża się ołtarz z obrusów, tabernakulum pozostaje otwarte, wieczna lampka zgaszona
4. Komentarze
Nie warto wprowadzać zbytniej liczby komentarzy. Powinny one być krótkie, zwięzłe i napisane prostym językiem. Zaleca się komentarz przed rozpoczęciem liturgii oraz przed procesją do Ciemnicy. Jeżeli jest mandatum, można również przed nim wprowadzić komentarz.
Komentarzy nie odczytuje się z ambony.
5. Jeżeli w V niedzielę Wielkiego Postu nie zasłaniało się krzyży, po Mszy Wieczerzy należy wszystkie krzyże z prezbiterium wynieść, a których nie można wynieść, zasłonić.
Wielki Piątek jest dniem smutku i ciszy. Jest dniem żałoby, ponieważ wspomina się Mękę i Śmierć na Krzyżu Pana Jezusa. Jest to jedyny dzień w roku, kiedy na całym świecie w żadnym kościele nie sprawuje się Eucharystii. W ten dzień możemy ucałować krzyż wystawiony w kościele.
Tego dnia NIE MA Mszy świętej. To szczególna liturgia w trakcie całego roku. Rozpoczyna się od gestu padnięcia na twarz przez kapłana. Następnie odczytywana jest MĘKA CHRYSTUSA oraz odśpiewywana uroczysta modlitwa wiernych za cały świat. Elementem wyróżniającym jest ukazanie i adoracja Krzyża. Wierni tego dnia otrzymują Komunię świętą konsekrowaną dzień prędzej. Liturgia kończy się procesją przeniesienia Najświętszego Sakramentu z Ciemnicy do Grobu Pańskiego.
CZERWONY
W tradycji Polskiej na zakończenie liturgii Chrystus przenoszony jest z Ciemnicy do Grobu. Groby w swym wyglądzie nierzadko w swym wyglądzie podejmują aktualną tematykę społeczną.
W Wielką Sobotę Jezus zstępuje do Szeolu - miejsca gdzie zmarli czekali na Zbawiciela. Zabiera ze sobą ludzi dobrych i wprowadza ich do nieba.
My w tym czasie przychodzimy do kościoła i adorujemy Pana Jezusa złożonego do grobu oraz święcimy pokarmy w koszyczkach. Wieczorem uczestniczymy w Wigilii Paschalnej.
Matka wszystkich Eucharystii - najważniejsza Msza święta w czasie roku. Sprawowana po zmroku w Wielką Sobotę (czyli w myśl przepisów jest to już niedzielna Eucharystia)
Całość składa się
z czterech do pięciu części.
Liturgia rozpoczyna się zazwyczaj na zewnątrz kościoła. Zostaje poświęcony tam ogień, od którego odpala się PASCHAŁ - świecę symbolizującą Chrystusa. Później kapłan wchodząc do świątyni trzykrotnie ukazuje Paschał i odśpiewuje uroczysty EXULTET (Orędzie Wielkanocne).
Poniżej śpiew Orędzia Wielkanocnego - odsłuchaj choć do 1:25
Tego dnia Liturgia Słowa jest szczególnie rozbudowana. Składać się może aż z 8 czytań. Po 7 czytaniu ze Starego Testamentu następuje uroczyste GLORIA w czasie której biją wszystkie dzwony. Następnie odczytywane jest 8 czytanie - Epistoła z Nowego Testamentu, odśpiewywane uroczyste Alleluja, oraz odczytywana lub odśpiewywana Ewangelia.
Po Ewangelii następuje homilia oraz modlitwa wiernych.
Po zakończeniu Liturgii Słowa następuje Liturgia Chrzcielna. Kapłan błogosławi wodę (poprzez zanużenie w niej Paschału). Śpiewa się litanię do Wszystkich Świętych, odnawia przyżeczenia chrzcielne, a niekiedy także chrzci - zwłaszcza katechumenów (osoby dorosłe przystępujące do chrztu).
Składa się z ofiarowania darów, prefacji, przeistoczenia oraz Komunii Świętej. Nie różni się niczym od "zwykłej" Mszy świętej z wyjątkiem szczególnie uroczystej formy.
To uroczysta procesja na zakończenie liturgii. Wszyscy wierni wychodzą na ulicę aby uroczyście oznajmić fakt zmartwychwstania Chrystusa. Na przodzie procesji idzie krzyż z przewieszoną stułą oraz figura Zmartwychwstałego, kapłan niesie Najświętszy Sakrament. W czasie procesji biją wszystkie dzwony. Całość kończy się uroczystym TE DEUM (Ciebie Boga Wysławiamy...). Procesja odbywa się po zakończeniu Wigilii Paschalnej, lub przed pierwszą Mszą świętą w niedzielny poranek (tzw. Rezurekcja)
BIAŁY
LUB ZŁOTY
Inaczej Wielkanoc. Jest to najważnieszy dzień w roku. Przypominamy sobie zwycięstwo Pana Jezusa nad śmiercią czyli Zmartwychwstanie.
Liturgia nie różni się zasadniczo od "zwykłej" Mszy świętej - poza doniosłością charakteru jej sprawowania. W koścołach gdzie nie sprawowano PROCESJI REZUREKCYJNEJ po zakończeniu Wigilii Paschalnej, odbywa się ona przed Mszą świętą. W czasie Eucharystii, tuż przed Alleluja, odśpiewuje się również sekwencję wielkanocną.
BIAŁY
LUB ZŁOTY