Introducing 

Prezi AI.

Your new presentation assistant.

Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.

Loading…
Transcript

Kalikasan at Struktura ng Wikang Filipino

Kalikasan at Struktura ng Wikang Filipino

  • Ponolohiya
  • Morponolohiya
  • Sintakses

Kalikasan at Struktura ng Wikang Filipino

  • Ponolohiya
  • Morponolohiya
  • Sintakses

Kalikasan ay tumutukoy sa lahat ng likas na yaman at kapaligiran sa ating paligid, kabilang ang mga bundok, ilog, kagubatan, at iba pang elemento ng kalikasan. Ito ay mahalaga sa ating buhay at kailangang pangalagaan para sa kinabukasan ng susunod na henerasyon.

Ang struktura ng wikang Filipino ay binubuo ng mga tunog, mga salita, at mga pangungusap. Mayroon itong mga panlapi, ugat, at iba't ibang anyo depende sa sitwasyon o gamit nito. Ang tamang paggamit ng gramatika at bokabularyo ay mahalaga upang mas maunawaan at maging malinaw ang komunikasyon sa wikang ito.

Ponolohiya

Ang ponolohiya ay ang sangay ng lingguwistika na nag-aaral ng mga tunog o ponema na ginagamit sa mga wika. Ito ay may layuning pag-aralan ang pagkakabukas, pagkakasara, at pagsasama-sama ng mga tunog upang makabuo ng mga salita at pangungusap sa iba't ibang mga wika. Isa itong mahalagang bahagi ng pagaaral ng wika dahil ito ang nagbibigay-hulog ng kahulugan sa mga salita at pangungusap.

halimbawa ng ponolohiya na nagpapakita ng pagkakaiba ng mga tunog at pagbigkas.

Halimbawa

  • Pagkakaiba ng /l/ at /r/: Sa Filipino, may pagkakaiba sa pagbigkas ng tunog /l/ at /r/. Halimbawa, ang "lapis" ay ibinibigkas na "la-pis," samantalang ang "rampa" ay ibinibigkas na "ram-pa."

  • Pag-iral ng mga Patinig: Ang Filipino ay may iba't ibang patinig, tulad ng /a/, /e/, /i/, /o/, at /u/. Ang mga tunog na ito ay may mga pagkakaiba sa pagbigkas. Halimbawa, ang "tama" ay may /a/ na tunog, samantalang ang "tame" ay may /e/ na tunog.

  • Pagkakaiba ng Pagkakasalaysay: Ang Filipino ay may mga tuntunin sa pagbigkas, kabilang ang pagkakasalaysay ng mga pantig. Halimbawa, ang salitang "bahay" ay may dalawang pantig, kaya't ito ay ibinibigkas na "ba-hay."

Ang mga halimbawa na ito ay nagpapakita ng mga pagkakaiba sa ponolohiya sa Filipino, kung paano binibigkas ang mga tunog, at paano ito nakakaapekto sa kahulugan ng mga salita.

Halimbawa 2

Pagsasalaysay ng mga Tunog: Ang pag-aaral ng ponolohiya ay nagbibigay-diin sa mga tunog na ginagamit sa wika. Halimbawa, sa Filipino, ang /p/ at /b/ ay dalawang magkaibang ponema na may pagkakaiba sa boses. Ang "pinya" at "binya" ay magkaibang salita dahil sa pagkakaiba ng ponema na ito.

Pagbigkas ng mga Patinig: Ang ponolohiya ay nag-aaral din ng pagbigkas ng mga patinig. Halimbawa, sa Filipino, ang /a/, /e/, /i/, /o/, at /u/ ay mga patinig na may iba't ibang tunog. Ang "aso" at "isa" ay halimbawa ng mga salita na nagpapakita ng pagkakaiba sa mga patinig.

Pagkakasunod-sunod ng mga Tunog: Ang mga patakaran sa ponolohiya ay nagpapakita kung paano nagsasama-sama ang mga tunog upang makabuo ng mga salita. Halimbawa, ang "tindahan" ay binubuo ng mga tunog /t/, /i/, /n/, /d/, /a/, /h/, /a/, at /n/, na sinusundan ang tamang pagkakasunod-sunod.

Morponolohiya

Morponolohiya

Ang morpolohiya ay isang sangay ng lingguwistika na nag-aaral ng estruktura ng mga salita, kung paano binubuo ang mga ito, at kung paano nagbabago ang kahulugan ng mga salita sa pamamagitan ng mga panlapi, mga affixes (pinaikli o inilagyan ng panlapi), at iba pang bahagi ng mga wika. Ito ay may kinalaman sa pagsusuri ng pagkakaugnay ng mga salita at kung paano ang mga ito ay nailalapat sa mga pangungusap. Mga pangunahing bahagi ng morpolohiya ito ang mga salitang ugat, panlapi, affixes, pandiwang salita, at pandiwawang lahat.

Halimbawa

  • Pag-aaral ng mga Salitang-ugat: Ang morpolohiya ay tumutukoy sa pag-aaral ng mga salitang-ugat. Halimbawa, ang salitang-ugat sa Filipino para sa "kumain" ay "kain." Ang pag-aaral ng mga ito ay nagpapakita kung paano binubuo ang mga pandiwa mula sa mga salitang-ugat.

  • Pagsasalaysay ng mga Panlapi: Ang morpolohiya ay nag-aaral din ng mga panlapi, na mga bahagi ng mga salita na nagdadagdag ng kahulugan o kagamitan sa mga salita. Halimbawa, ang panlapi na "mag-" ay karaniwang ginagamit sa Filipino para magpahayag ng kilos o aksyon, tulad ng "maglakad."

  • Pag-iral ng mga Affixes: Ang morpolohiya ay nagpapakita ng mga iba't ibang affixes o panlapi na ginagamit upang baguhin o palakihin ang kahulugan ng mga salita. Halimbawa, ang pagdagdag ng "ka-" sa salitang "kaibigan" ay nagbibigay-kahulugan na ito ay isang tao na kaugnay sa pagkakaibigan.

  • Pagkakaugnay ng mga Salita: Ang morpolohiya ay nagpapakita kung paano nauugnay ang mga salita sa isa't isa. Halimbawa, ang "nagluto" ay binubuo ng pandiwa na "luto" at ng panlapi na "nag-," na nagpapakita ng pagkakabuo ng pandiwa sa nakaraang panahon.

1. *Salitang-ugat (Root Word):* Halimbawa, ang salitang "lakad" ay mayroong ugat na "lakad". Maaari itong gamitin upang lumikha ng iba't ibang salita tulad ng "maglakad", "nilalakad", atbp.

2. *Panlapi (Affixes):* Ito ay mga salitang idinudugtong o iniuugnay sa isang salita upang baguhin ang kahulugan o anyo nito. Halimbawa, ang "mag-" sa "maglakad" ay isang panlapi na nangangahulugang "gagawin".

Halimbawa 2

Ang morpolohiya ay may malalim na kinalaman sa kung paano binubuo at ginagamit ang mga salita sa isang wika, at ito ay naglilinaw ng mga mekanismo ng pagsasama-sama ng mga bahagi ng salita para magkaruon sila ng kahulugan. Ito ay isang mahalagang bahagi ng pagaaral ng wika at gramatika.

Sintaksis

Ang sintakses ay nagbibigay-daan sa atin na maunawaan kung paano nakaorganisa ang mga wika sa pagbuo ng mga pangungusap. Ito ay makatutulong sa pagsasalinwika, pagsasalaysay, at iba't ibang aspeto ng komunikasyon sa wika. Ang mga pangunahinh konsepto sa sintakses ay ang mga pangungusap, simuno, panaguri, Uri ng salita, pagkakasunod ng salita at pang halip

Halimbawa

Pangungusap na May Simpleng Estruktura:

"Si Maria ay pumunta sa tindahan."

Sa pangungusap na ito, ang simuno ay "Si Maria," ang panaguri ay "ay pumunta sa tindahan," at ang pagkakaayos ng mga bahagi ay sumusunod sa simpleng estruktura ng pangungusap.

Pangungusap na May Komplikadong Estruktura:

"Dahil sa maulan na panahon, nagpasya ang mga mag-aaral na manatili sa loob ng silid-aralan upang mag-aral para sa kanilang pagsusulit."

Sa pangungusap na ito, maaari mong mapansin ang mga subordinasyon at komplikadong estruktura. Ang pangunahing ideya ay "nagpasya ang mga mag-aaral na manatili sa loob ng silid-aralan," ngunit ito ay may mga pangungusap na nagdadagdag ng detalye, tulad ng "Dahil sa maulan na panahon" at "upang mag-aral para sa kanilang pagsusulit."

Pangungusap na May Mga Panghalip:

"Siya ay sumama sa amin sa aming biyahe."

Sa pangungusap na ito, ang panghalip "Siya" ay pumapalit sa simunong "Maria," nagbibigay-diin sa kanya bilang tagatanggap ng kilos na "sumama sa amin sa aming biyahe."

Pangungusap na Nagpapakita ng Tamang Pagkakasunod-sunod ng Salita:

"Ang batang babae ay maligaya."

Sa pangungusap na ito, nasusunod ang tuntunin sa pagkakasunod-sunod ng salita sa Filipino. Una ang simuno ("Ang batang babae"), at sumusunod ang panaguri ("ay maligaya").

Mga Pangungusap na Nangunguna sa Iba't Ibang Uri ng Salita:

"Ang mabait na babae ay masarap magluto."

Sa pangungusap na ito, ang simuno ay "Ang mabait na babae," ang panaguri ay "ay masarap magluto," at makikita mo ang pagkakaayos ng mga salita at mga bahagi ng pananalita.

SUMPAY!

Ang mga halimbawa na ito ay nagpapakita ng iba't ibang aspeto ng sintakses, tulad ng pagkakaayos ng mga bahagi ng pangungusap, pagkakasunod-sunod ng mga salita, at paggamit ng mga panghalip. Ang sintakses ay nagpapakita kung paano nakaorganisa ang mga bahagi ng wika upang magkaruon ng kahulugan sa mga pangungusap.

Maraming salamat sa pag kikinig!

The end

uwu

gwapo lloyd

lloyd gwapo

If mo hatag kag 50/50 miss.. nganong di man

gwapo lloyd

- LLoyd Racaza

gwapo lloyd uwu

gwapo lloyd

add fb: John lloyd

Pangkay 6:

John Lloyd Racaza

Jestoni Dayday

Jodee Dwayne Somera

Learn more about creating dynamic, engaging presentations with Prezi