Introducing
Your new presentation assistant.
Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.
Trending searches
KOMUNIKIMI DHE GJUHA
Elementet baz te komunikimit
te komunikosh do te thote te kriosh nje lidhje me te tjeret per te shkembyer ide, mendime e te dhena,permes nje procesi qe berbehet prej disa elemente:
- Author
Kanali eshte rruga a mjeti permes te cileve derguesi a marsi transmeton mesazhin. Kanali me anen e te cilit realizohet komunikimi ne rastin e me siperm eshte linja telefonike. kanale te tjera per realizimin e komunikimit mund te jete: ajri, nje flet letre, interrneti et
Gjuha mjet i letersis
Letersia ka lidhje te veqant me gjuhen, sepse gjuha eshte mjet me te cilin kriohet vepra letrare. Gjuha per letersine eshte aq e rendesishme se mermeri ose bronzi per skulptorin. autori per te shkruar nje veper letrare shfrytzon te gjitha mundesit e gjuhes. E vendosur me nje kontekst te ri shpreja gjysore vishet me kuptim te figurshem dhe merr nje funksion te rri funksion stilistik qe nuk perpunohet me kuptimin e saj te drejtpersdrejt.
Letërsia gojore ndryshe quhet edhe letërsi popullore. Kjo letërsi ka qenë më prezente në kohën kur njerëzit akoma nuk dinin shkrim dhe lexim, kështu që gjërat e shkruara kanë qenë të rrëfyera gojarisht. Kjo krijimtari shpirtërore na jep një pasqyrë afërsisht të sakte te jetës shpirtërore te një populli duke e vështruar atë nga aspektet shoqërore, ekonomike, familjare, mitologjike, kanonore, ndërnjerëzore dhe morale por ndonjëherë dhe përdoret dhe trillimi (zanat, orët, sibilat, etj). Populli i këtyre periudhave edhe pse i pa formuar intelektualisht për ta zhvilluar një jetë të pasur shpirtërore dhe ketë jetë ka ditur ta paraqes dhe përfytyroj artistikisht.
Kur flasim për letërsinë, ne kemi parasysh një mori librash, që përmbajnë tekste nga më të shumëllojshmet, të shkruara në mënyra të ndryshme. Që në kohën kur ekzistonte biblioteka e famshme e Aleksandrisë, është ndier nevoja që librat të klasifikoheshin për t'u dalluar më qartë se për çfarë flisnin, pra, për t'u disiplinuar në raftet e bibliotekës. Për klasifikimin e veprave letrare ka mendime të ndryshme nga studiuesit, pasi kjo përbën një vështirësi të madhe, sepse nuk ka vepra të llojeve të pastra. Por për lehtësi studimi, mendimi më i pranuar nga shumica është dallimi i tri ndarjeve të mëdha (gjinive letrare), ku mund të klasifikohet shumica e veprave letrare :
Gjinia epike,
Gjinia lirike,
Gjinia dramatike.
Brenda këtyre gjinive dallohen lloje e nënlloje të tjera letrare. Ashtu si letërsia e shkruar, edhe llojet e letërsisë gojore përfshihen në këto tri gjini.
Historia e librit si një disiplinë e pavarur akademike e pranua vetëm në vitet 1980. Në konstituimin e kësaj disiplinë kanë dhënë kontrubitin e tyre specialistë nga fushat e tekstologjisë, kodikologjisë, bibliografisë, filologjisë, paleografisë, historisë së artit, historisë shoqërore dhe historisë kulturore. Qëllimi i saj kryesor është të tregojë se libri si një objekt i tërësishëm, dhe jo vetëm teksti i përmbajtur brenda tij, është një përcjellës i ndërveprimit midis lexuesve dhe fjalëve.
Para evolucionit të shtypshkronjës, e cila u bë e famshme nga Bibla e Gutenbergut, secili tekst ishte një artikull unik i punuar me dorë, i personalizuar përmes tipareve të projektimit të përfshira nga shkruesi ose skribi, pronari, libruesi dhe ilustruesi. [1] Analiza e secilës pjesë përbërëse të librit zbulon qëllimin e tij, ku dhe si është mbajtur, kush e ka lexuar atë, besimet ideologjike dhe fetare të periudhës dhe nëse lexuesit ndërvepruan me tekstin brenda tij. Edhe mungesa e provave të kësaj natyre na jep të dhëna të vlefshme për natyrën e një libri të veçantë.
Cfare jane tekstet udhezuese?
Tekstet udhezuese jane tekste te cilat kane si funksion qe te japin udhezime, te diktojne rregulla dhe te tregojne normat e nevojshme per menyren se si duhet te sillemi ne situata te caktuara(p.sh. recetat e gatimit, udhezuesit per perdorimin e barnave, udhezuesit e perdorimit per montimin e aparaturave, rregulloret, ligjet etj.
Perrallat kan ngjajshmeri me njera tjetren sepse te gjitha rrefejn pothuajse te tema te njejta bga jeta e njeriut problemet dhe deshirat friken dhe enderren e tije te gjitha keto rrefehen ne menyre te re por gjithje me elemente fantatike .
Përralla eshte tregim jo real. Ne përralla ka shumë elemente fantastike. Zakonisht përrallat fillojne me: Na ishte njeherë e nje kohe, shume kohe me pare etj. Perralla ngjason pak sa me legjenden. Perrallat jane tregime qe jane percjelle goje me goje. Perrallat perfundojne gjithmone me nje fund te lumtur, ku e mira fiton dhe e keqja humbet. Përrallat mund te krijohen edhe pa u bazuar ne nje mit apo legjende. Themelorja e nje përralle eshte se aty gjithmonë ndodhin gjëra te jashtëzakonshme dhe ka krijesa te cuditshme qe mund te jene: krijesa mitike, zana, magji, perbindesha, lufte ne ajer, udhetim ne kohe etj.
Legjenda, ose gojëdhëna është tekst rrëfyes nga goja e popullit i cili u kushtohen personave ose dukurive që ndodhin apo kanë ndodhur dhe që këta persona apo dukuri kanë lënë gjurmë në jetën e një shoqërie njerëzore. Në këto tregime ndodhitë e gjithave personazheve apo aftësitë e personave prezantohen si fuqi mbi natyrore mirëpo lidhen me ndonjë të vërtetë ndërsa rëndësia e tyre apo efekti i tyre mundohen të prezantohen në tregim si fuqi mbinatyrore e çka tregon se si njerëzit e kanë ndierë efektin e ati personi apo asaj dukurie. Dallimi i legjendës apo gojëdhënës nga llojet e tregimeve tjera është se legjendës nuk i dihet koha dhe vendi e zhvillimit të ngjarjes, ose njëri nga këto elemente.
Kjo vepre shkrue prej Rose Wilder Lane, është një volum 224 faqesh, me një panoramë të madhe, ndanë fotografi, një hartë. – London dhe Sidney, Chapman and Dodd. 1922, si edhe në Shtepinë botonjëse Harpër ‘s, New York. Zonja Rose Lane s’është e panjohurë ndër Shqiptarë. Eshtë një Amerikane që udhetoj në malësi të Shkodrës, në Mat, dhe ndenj nja gjashtë muaj në Tiranë, vjetën 1922. Sikundrë që e thotë edhe vetë, zonja Lane bëri udhëtimin në Shqipëri dhe njohu Shqipëtarët po thuaj se padashurë, kundrë deshirës së sajë: ishte duke vajturë nga Mal-i-zi në Stamboll, kur një zonjë e Kryqit të kuq amerikan, një mike e sajë e bindi të vejë e të shohë Shqipërinë, të mos humbasë këtë rasje tapi që ndodhesh kaq afër këti vendi, se ishte një rasje që s’ gjendetë lehtë e nuk sheh njeriu njerz aq të çudiçmë si Arbereshët. Edhe zonja Lane, e tërhequré prej kurjozitetit të gjendetë në pjekje me nje popull primitiv dhe t’interesantshme nga pikëpamja socjologike dhe historike, morri udhën e malevet, të vejë të shohê Shalën dhe shaljanët.
Krahasimi midis oreve e zanave dhe perendive greke
Oret dhe zanat Ishin krijesat mitologjike nga më të përhapurat dhe më tëbesuarat në Nikaj-Mertur. Malësorët e kësaj krahine kan besuar se fati i tyrevaret drejtpërdrejt nga Zotimegjithatë nuk kan arritur asnjëherë të !lirohennga besimi se fati i tyre varet edhe prej disa "ënjeve me fu"i jetësorembinjerzore "ë "uhen #orë$ të %ilat duken se kan "ellimin dhe aftësinë tëdrejtojnë e të sundojnë ekzisten%ën e njeriut nga lindja deri në vdekje.Megjithse nikaj-merturësit i konsideronin orët si "ënje hyjnoreme aftësipër%aktuese në jetën e njerëzvedhe si hijezimin e një fu"ie jetësorembinjerzoreata prap se prap i "ëndronin bindjes se edhe ora varej prej Zotit.Orët simbolizonin një frymë a shpirtë të jashtëm "ë lidhej me njeriun duke iparaprirëparapër%aktuar ndihmuar ose jo "ënjen njerzore. &dhe ne antikitet jeta e njerezve lidhej me hyjnite. 'esohej se fati I individeve apo dhe tepopujve vareshin nga zotat te %ilet shihnin nga lart dhe vendosnin ne favorte nje individi apo nje pale. (ikerisht tek Odiseja para"iten shume zots te%ilet gjate gjithe udhetimit te Odisese per ne Itak me in)uen%en e tyrehyjnore vendosin ta ndihmojne ate pergjate shume peripe%irave
Diten e Pashkes ne drekeSec u therr nje ka ne fshatVajta e mora nj'oke mishDhe e hodha ne kusiTe mar nje kecu te ziMe vrap dolla ne avlliTe me cpiket nje stihiMe vrap m'u hodh ne kusiMe helmoi djemt e miNente djem e nente nuseTe nenta me djem ne duarNente djepe c'mi permbyseNente paje c'mi zhuriteNente dyfeke c'mi shite!Kostandin, te arthet gjemeMartove Dhoqinen larkLark e lark merguarTre male kaptuar!Diten e Pashkes se madheDhhoqina na hidhej valleKostandini u ngrit nga varriRrasa iu be kaleBalta i u be shaleVrap e vrap te DhoqinaMire se erdhe, o im vellane ke ardhe per te mirete vishem si gjeraqine;ne ke ardhe per te keqte vishem si kallogre• Jo, moter , sikunder je•I hipi ne vithe kalitZoqte udhes, thoshin:Cili " viu, viu-viu,Kush ia ben, ia ben vetiu,Kini par'e s'kini pare!Shkon nje zogeze bishtbardhe
Sipas legjendës, Konstandini e bind nënën që ta martojë motrën e tij Doruntinën me një njeri prej një vendi të largët, i cili po i kërkonte dorën. Konstandini i jep besën nënës se nëse atë e merrte malli për të bijën atëherë ai vetë do të shkonte e do t'ia sillte. Nëna pranon dhe e marton Doruntinën me burrin nga vendi i largët. Por ndërkohë vdesin të gjithë vëllezërit, përfshirë dhe Konstantinin dhe nëna mbetet e vetme. Atë e merr malli për Doruntinën dhe mërzitet shumë. Shkon te varri i Konstantinit dhe e mallkon të birin që kishte shkelur besën. Në mesnatë Konstantini ngritet nga varri, shkon e merr motrën dhe ia sjell nënës te dera. Për vete kthehet në varr ndërsa Doruntina troket në derë pa e ditur se i vëllai kishte vdekur. Kur hapet dera, nëna e pyet atë se kush e solli, e ajo i thotë Konstantini. Nëna i tregon se Konstantini bashkë me vëllezërit e tjerë kishin vdekur shumë kohë më parë
Arnaut Osmani (pjesa e pare)
Ka nise proven e prove po ban:
I ka mbledhe nante gjarpna t'shullanit,
Ne gjoks gjarpnat trimit ia ka vue.
Sa fort gjarpnat e kane qokate (pickuar),
sa I gjalle kish qene, per t'gjalle s'u ndie!
I ka ndeze dy zjarre te medhenj
E ndermjet Osmanin po ma shtjen,
Para e mbrapa lekura m'i pelcet,
Gjalle kish' qene, per t'gjalle s'u ndie!
Aspak bese krali s'i ka zane.
M'i ka marre njezet maja gozhdash,
per nen thoj thelle Ia ka shtie,
derisa gjaku trimit m'i ka dale
Gjalle kish qene, per te gjalle s'u ndie!
As hic bese krali s'i ka zane,
se I pabese vete fort kishte qene.
Po don krali dhe nji prove me I ba:
M'i ka zgjedhe tridhjete cika t'mira
Mire po I vesh e mire po I mbath,
Perreth te vdekunit bashke po kercejne,
perreth te vdekunit cikat po lodrojne,
perreth te vdekunit cikat po kendojne.
Cika e kralit te koka I ka qellue,
mire Osmani ciken e ka hetue.
Me njenin sy ai ma ka shikue,
buza n'gaz trimit m'iu ka ba,
Mire po I qesh njana ane e mustakut.
Cika e kralit mire asht kujtue,
mbi fytyre shamine I ka leshue.
C'kane qite cikat e kane thane:
- Tash, po qeshi Osman Aga I ri!
-Zoti u vrafte, - cika u ka thane,-
se ky djale njihere ka vdeke,
shpirti n,gaz shoqe I ka dale.
Cka I ka thane cika babes se vet:
Ndryshimet historike ndodhin në të gjitha aspektet e strukturës gramatikore të gjuhës. Në veçanti, gjatë historisë, ka pasur shfaqje të kategorive të reja gramatikore ose gramatika të reja të veçanta.
Një shembull i shfaqjes së një kategorie të re është shfaqja e kategorisë së sigurisë / pasigurisë në gjuhët romane dhe gjermanike. Në kohët e lashta, as kjo kategori, as "bartësi" i saj - artikulli në këto gjuhë nuk ishte ende.
Gradualisht, megjithatë, përdorimi i përemrit tregues "që" u zgjerua, dhe në të njëjtën kohë pati një proces të "zhdukjes" së kuptimit të tij leksikor. Nga një fjalë që theksoi veçanërisht lidhshmërinë e veçantë të një emri, ajo u shndërrua në një tregues gramatikor të përcaktueshmërisë, në një artikull të aftë të shfaqet edhe në rastin e një lidhjeje të përgjithshme me objektin. Kombinimi latin ilte canis nënkuptonte akoma "atë qen", forma franceze le chien që u krijua prej tij tashmë do të thotë qen (i përcaktuar), dhe shpesh "qen si një koncept i përgjithshëm". Artikulli i përcaktuar ndiqet nga e pacaktuar (tin chien `një qen` →` e pacaktuar, një lloj qeni` dhe, së fundi, → `çdo qen`).
Ndryshime nga ndikimi i tingujve.
Kur dy tinguj të ndryshëm behen plotesisht te njejte , ndodh fenomeni i asimilimit : numër > numur , corape > carape , fetyre > fytyre , mitraloz> mitroloz etj ..
Kur dy tinguj të njejtë behen te ndryshem , ndodh fenomeni i dimilimit : arbitër > albitër , bilbil > birbil , gjarper > gjalper , pritte > priste etj ..
Kur nje tingull shtohet ne trup te fjales , ndodh dukuria e protezes . Eshte dukuri e gjuhes se folur ose dialektore : bletë>mbletë , drej>ndrejt etj .
. Shkrimi i fjalëve me sh nistore, kur kjo ndiqet nga një bashkëtingëllore e shurdhët (f, k, p, q, t, th).
Shkrimi i fjalëve me zh nistore, kur kjo ndiqet nga një bashkëtingëllore e zëshme (b, d, g, gj, v).
Shkrimi me ç i të gjitha fjalëve të formuara me këtë përemër, pavarësisht nga bashkëtingëllorja që e pason.
i fjalëve me ç nistore, kur kjo ndiqet nga një zanore ose nga një bashkëtingëllore e tingullt (l, ll, r, rr, m, n, nj, j).
Nazmi Berisha Ema qorroli Dorentina Gashi Olt salihi Albana Legjisi
Mesimdhensja: Nyzafete Hetemi