2
8-лекция
Азаматтық іс жүргізу мақсатында
мүлікті бағалау
Orynbai Zarina
Қарастырылатын сұрақтар
1
1. Азаматтық іс жүргізу (процесс) түсінігі, оның түрлері мен міндеттері
2. Азаматтық іс жүргізу
кезеңдері.
2
Бектілген заң бойынша бағалаушы бағалауға құқылы бағалау объектілері
ҚР заңнамасында азаматтық айналымға қатысу мүмкіндігі белгіленген азаматтық құқықтардың өзге де объектілері
Жеке материалдық объектілер (заттар);
Адамның мүлкін, оның ішінде белгілі бір түрдегі мүлікті (жылжымалы немесе жылжымайтын, оның ішінде кәсіпорын) құрайтын заттар жиынтығы)
Мүлікке немесе мүлік құрамындағы жекелеген заттарға меншік құқығы және өзге де заттық құқықтар;
Талап ету құқықтары, міндеттемелер( борыштар); жұмыстар, қызметтер, ақпарат;
3
Заңда бағалау объектісінің «нарықтық құны» ұғымы анықталған, бұл мәміле тараптары ақылға қонымды әрекет еткен кезде бәсекелестік ортада берілген бағалау объектісі бәсекелестік ортада иеліктен шығарылуы мүмкін ең ықтимал бағаны білдіреді, барлық қажетті ақпарат және мәміле бағасының мәні кез-келген төтенше жағдайлардан көрінбейді.
Сот практикасында сараптаманы сараптама мекемелерінің қызметкерлері не оны сот немесе төрелік сот тапсырған өзге де мамандар жүргізеді.
Бағалау қызметі саласында мамандандырылған сараптамалық мекемелер болмаса да, заңға сәйкес бағалаушылар жүзеге асырылатын бағалау қызметінің сапасын бақылау функциясы бар өзін-өзі реттейтін ұйымдарға біріктірілуі мүмкін екенін есте ұстаған жөн. Мұндай ұйымдарға, атап айтқанда, ҚР бағалаушылар палатасы жатады.
Сарапшының міндетіне қойылған мәселелер бойынша объективті қорытынды беру кіреді. Заңға сәйкес бағалаушының өз міндеттерін тиісінше орындауы Объектіні бағалау туралы есепті жазбаша нысанда уақтылы жасау және Тапсырыс берушіге беру болып табылады.
Заңда айтылғандай, есеп екіұшты түсіндіруге немесе адастыруға жол бермеуі керек. Есепте міндетті түрде бағалау жүргізілген күн, бағалаудың пайдаланылатын стандарттары, бағалау жүргізудің мақсаттары мен міндеттері көрсетіледі, сондай-ақ есепте көрсетілген бағалау жүргізу нәтижелерін толық және біржақты түсіндіру үшін қажетті өзге де мәліметтер келтіріледі.
Егер бағалау жүргізу кезінде нарықтық құн емес, құнның өзге де түрлері айқындалған жағдайда, есепте бағалау объектісінің құнын белгілеу өлшемдерін және бағалау объектісінің нарықтық құнын айқындау мүмкіндігінен ауытқу себептерін көрсету ұсынылады.
Есепке бағалаушы қол қояды және оның мөрімен куәландырылады. Егер мүлікті бағалауды осы мүліктің құрамына кіретін әртүрлі бағалау объектілері бойынша бірнеше бағалаушы жүргізген жағдайда, есепке әрбір бағалаушы өзі бағалау жүргізген объектілерді көрсете отырып қол қояды.
Бұл сарапшы - бағалаушы қорытындысының зерттеу бөлігін құрайтын есеп сияқты, өйткені оның осы түрдегі мазмұны судьяларға басқа дәлелдермен қатар қорытындыны жеткілікті дәрежеде бағалауға мүмкіндік береді.
Есепте және тиісінше сарапшы - бағалаушының қорытындысында көрсетілген бағалау объектісінің нарықтық немесе өзге құнының қорытынды шамасы бағалау объектісімен мәміле жасау мақсаттары үшін дұрыс және ұсынылатын деп танылатынын есте ұстаған жөн.
Есепте тіркелген бағалау объектісінің нарықтық немесе өзге құны шамасының дұрыстығы туралы дау болған жағдайда, дау белгіленген ведомстволық бағыныстылыққа сәйкес соттың немесе төрелік соттың қарауына жатады.
Пайдаланылған әдебиеттер
4
- Закон Республики Казахстан от 30 ноября 2000 года № 109-II Об оценочной деятельности в Республике Казахстан (с изменениями и дополнениями по состоянию на 10.12.2015 г.);
- Национальные стандарты оценки РК;
- Закон Республики Казахстан от 20 января 2010 года № 240-IV «О судебно-экспертной деятельности в Республике Казахстан»;