Trajtimi dentarë i pacientit gjatë RT
PARATHËNIE
Kanceri i regjionit oral dhe faringeal është kanceri i 8të më i zakonshëm dhe i 11-ti sa i përket mortalitetit nga kanceri në EUROPË.
Në kavitetin oral eksistojnë shumë gjendje të cilat imitojnë shpesh gjendjet prekanceroze dhe kanceroze
- PLAGA ,
- DISKOLORIMI,
- INDURACIONI ,
- INDET PROMINENTE
- IRRITIMI
- VËSHTIRËSI NË GËLLTITJE
- DHIMBJE UNILATERALE E VESHIT
E CILA NUK KALON BRENDA NJË PERIUDHE PREJ 14 DITËSH DUHET TË KONSIDEROHET SI E DYSHIMT DHE DUHET TË KRYHEN EKZAMINIME SHTESË
Për cilat gjendje duhet të marrim veprime dhe për cilat duhet të presim dhe të përcjellim gjendjen tutje?
Karcinoma Skuamo-Qelizore është malinjiteti më i zkonshëm i kavitetit oral. Shkaktarët e këtij tipi histologjik të karcinomës janë duhani dhe alkoholi. Në botë çdo vit regjistrohen rreth 405.000 raste të reja të kancerit oral.
KARCINOMA SKUAMO-
QELIZORE
Incidenca e CA -Orale në Europë
Karcinoma Skuamo Qelizore
STADI I CA / ORALE
Sipas AJCC (American Joint Comitte on Cancer) , mbijetesa prej 5 vitesh për karcinomën skuamo qelizore duke u bazuar në stadin në të cilën diagnostikohet është si vijon ;
Stadi I 65-75%
Stadi II 50-55%
Stadi III 38-44%
Stadi IV 25-29%
STADI I CA ORALE DHE MODALITETET AKTUALE TË TRAJTIMIT
Radioterapia
Radioterapia me intensitet të moduluar IMRT
02
01
03
Radioterapia e zakonshme me rreze të jashtme
Radioterapia konformale 3D
3D-CRT
ADN e qelizave malinje
Kemoterapia
Agjentët e artë si Cisplatina dhe Carboplatina , mbeten edhe sot si agjentët kemoterapeutik më të përdorur në trajtimin e kancereve të kokës dhe qafës.
Trajtimi dentarë i pacientit që kurohet me
Radioteapi & Kemoterapi
Bashkëpunimi multidiciplinarë mes profesionistëve shëndetësorë është i domosdoshëm në minimizimin e kohëzgjatjes së trajtimit dhe në lehtësimin adekuat të kujdesit shëndetësorë oral para, gjatë dhe pas terapise për kancer.
Efektet e pa dëshirueshme të raadioterapisë dhe kemoterapisë
- Efektet në glandulat salivare
- Efektet në sitemin hematopoetik
Trajtimi dentarë i pacientit para RT
Vlerësimi para trajtimit
Kur planifikohet radiaioterapia në kokë qafë , stomatologët duhet të informohen edhe rreth dozës , fraksioneve , fushat e trajtimit me radiacion në mënyrë që të merret parasysh ndikimi i radiacionit në potencialin e shërimit të indeve orale.
Përgatitja e denticionit për Radioterapi dhe Kemoterapi
Integrimi i këtyre tri metodave
- erupcionin jo të rregullt të dhëmbëve
- kariesin dentarë
- defektet në restaurimet e dhëmbëve
- terapinë e kanaleve të rrënjëve,
- vitalitetin e dhëmbëve
- patologjitë periapikale
- rrënjët e mbetura
- dhëmbët e impaktuar dhe të retinuar ,
- patologjitë periodontale dhe infeksionet akute dhe kronike të kaviteti oral.
Cilët dhëmb duhet ekstrahuar para radioterapisë?
- Dhëmbët me karies profund dhe simptomatik
- Dhëmbët me patologji periapikale
- Dhëmbët paradontopatik
- Rrënjët e mbetura
- Dhëmbët e semiimpaktuar
- Dhëmbët e impaktuar me patologji
- Implantet e dështuara
Si duhet ekstrahuar këta dhëmbë?
Zbatohen parimet e ekstraksionit atraumatik
Rekomandohet ekstraksioni kirurgjik me hapje lambosh
Indikohet profilaksia me antibiotikë
Ekstraksionet gjatë radioterapisë dhe kemoterapisë
- Radiografitë,
- Kurorat ,
- Terapia konservative dentare,
- Pastrami i depozitimeve të buta
- Dentistria restorative ,
janë procedura të cilat mund të zbatohen tek pacientët e rrezatur , me menaxhim të kujdesëshëm të indeve.
Nxjerrjet duhet të shmangen nëse është e mundur
Alternativë ndaj nxjerrjes në këtë fazë është amputimi koronarë
Nëse ekstraksioni është i pashmangshëm duhet të merren masat paraprake
Mbyllja e plagës duhet të bëhet per primam
A mund të ekstrahojmë dhëmbë pas radioterapisë dhe nëse po , si mund të realizojmë këtë gjë ?
Trajtimi dentarë i pacientit pas RT
Përgjigja e pyetjes është PO.
- Para ekstraksionit kërkohet pasqyra e gjakut
- Ekstraksioni duhet të jetë atraumatik
- Rekomandohet përdorimi i profilaksës me antibiotik
- Numri i nxjerrjeve duhet të jetë i limituar
- Rekomandohet terapia me oksigjen Hiperbarik para dhe pas ekstraksionit
Vlerësimi dhe menaxhimi i problemeve të ndryshme dentare para fillimit të radioterapisë dhe kemoterapisë është tejet i rëndësishëm. Vlerësimi dentarë para trajtimit na jep mundësinë që të edukojmë pacientin mbi rëndësinë e mirëmbajtjes së higjienës orale dhe të zvogëlojmë incidencën e komplikimeve. Pasojat nga kserosotomia dhe vazkularizimi i kompremetuar I indeve mund të ketë ndikim të rëndësishëm në kualitetin e jetës së pacientit me kancer. Në Kosovë , ndërgjegjësimi publik mbi kancerin e kaviteti oral është I mangët , programet e skriningut për kancer oral janë politika shëndetësore të cilat nuk janë as në plan për tu realizuar, konkuldoj se një memorandum bashkëpunimi multidiciplinarë mes stomatologëve, radioonkolokëve dhe kemoonkologëve është më se e nevojshme për të parandaluar efektet shkatërruese të kësaj sëmundje vdekjeprurëse.