88
Türk Vatandaşlık Hukuku Giriş
Dr. Yasin AYDOĞDU
Taabiyet-uyrukluk
Taabiyet-vatandaşlık
Gerçek Kişi-Tüzel Kişi-Şey
Kavram
Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi (1997):
Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi (1997):
“Vatandaşlık, kişinin etnik kökenini ifade etmeyen kişi ile Devlet arasındaki hukuki bir bağ anlamına gelir.” (m. 2-a)
Maastricht Anlaşması (1992):
“Üye devletlerden herhangi birinin vatandaşı olan kişi Birlik vatandaşıdır.” (m. 17)
Maastricht Anlaşması (1992):
Doktrindeki Tanım:
Devletin tek taraflı egemenlik hakkını kullanarak, koşullarını ve hükümlerini saptadığı bir hukuki statüyü gerçekleştiren fert ile arasında kurulan bir hukuki bağdır.
VATANDAŞLIĞIN HUKUKİ NİTELİĞİ
tarihsel süreç içinde vatandaşlığın hukuki niteliği ile ilgili savunulan görüşleri esas itibariyle dört ana başlıkta ele almak mümkündür:
Vatandaşlığın Hukuki Niteliği
Sürekli sadakat bağı görüşü
Bu görüşe göre:
Kişi üzerinde doğduğu toprakların sahibi konumunda olan kişi ya da aileye karşı sürekli sadakat ve itaat borcu altındadır.
Akit veya hukuki ilişki görüşü
J.J. Rouesseau-Toplumsal Sözleşme Teorisi
Vatandaşlık/tabiiyet: Devletle kişi arasındaki bir sözleşmeye dayanıp karşılıklı hak ve borçlar yükler.
Sosyolojik teori
Devletler kimleri vatandaşlı olarak kabul edeceğini belirlerken sosyolojik etmenlere dikkat etmek zorundadır.
Hukuki statü görüşü
Günümüzde hakim olan görüş budur!
Vatandaşlık devlet ile kişi arasında kurulan bir kamu hukuku ilişkisidir.
Yani devletler tek taraflı olarak kişiler ile arasındaki vatandaşlık ilişkisini belirleyebilir.
TÜRK VATANDAŞLIK HUKUKUNUN KAYNAKLARI
KAYNAKLAR
Milletlerarası Kaynaklar
MİLLETLERARASI KAYNAKLAR
Milletlerarası Antlaşmalar
- İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (1948)
- İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetlerini Koruma Sözleşmesi (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi-1950)
- Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı/Bildirgesi (2000)
- Vatansızlığın Azaltılmasına Dair Birleşmiş Milletler Sözleşmesi (1961)
- Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Sözleşme (1951)
- Lozan Barış Antlaşması (1923)
- Türkiye’nin imzalamış olduğu arazi terk ve ilhakı ve ahali mübadelesi anlaşmaları
Milletlerarası mahkeme kararları
Milli Kaynaklar
MİLLİ KAYNAKLAR
- Anayasa
- Türk Vatandaşlığı Kanunu
- İskan Kanunu
- Diğer Kanunlar (Türk Medeni Kanunu, Türk Ticaret Kanunu)
- Yönetmelikler
Bu alanda yapılan çalışmalar
DOKTRİN
Kitap
Makale
Rapor
Tez vs.
TABİİYET HUKUKU
Türk Vatandaşlık Hukukunun Kamu Hukuku Karakteri
Kişi veya şeylerle
Devlet arasındaki ilişkileri düzenleyen
Devletin tek taraflı iradesi ile oluşturulan
Kurallardan müteşekkirdir
Anayasal Vatandaşlık (m. 66)
Anayasal Vatandaşlık
“Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türktür. Türk babanın veya Türk ananın çocuğu Türktür.
Vatandaşlık, kanunun gösterdiği şartlarla kazanılır ve ancak kanunda belirtilen hallerde kaybedilir.
Hiçbir Türk, vatana bağlılıkla bağdaşmayan bir eylemde bulunmadıkça vatandaşlıktan çıkarılamaz.
Vatandaşlıktan çıkarma ile ilgili karar ve işlemlere karşı yargı yolu kapatılamaz.”
GENEL İLKELER
VATANDAŞLIK HUKUKUNUN GENEL İLKELERİ
Vatandaşlığın Gerçekliği İlkesi
Vatandaşlığın gerçekliği ilkesi
Uluslararası Adalet Divanı’nın 1955 yılında verdiği Nottebohm Kararı ile pozitif geçerlik kazanmıştır. Birden fazla devletin vatandaşlığını taşıyan bir kişinin, uyuşmazlık çıkması halinde hangi devlet ile daha sıkı ilişki içinde ise o devlet vatandaşlığının dikkate alınması anlamına da gelir.
Herkesin bir vatandaşlığı olmalıdır
Herkesin bir vatandaşlığı olmalıdır.
İHEB m. 15: “Herkesin bir vatandaşlığa hakkı vardır.”
Vatansızlığın Azaltılmasına Dair BM Sözleşmesi
Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi m. 4: “Herkesin vatandaşlığa sahip olma hakkı vardır.”
Herkesin sadece bir vatandaşlığı olmalıdır
Herkesin yalnız bir vatandaşlığı olmalıdır.
Bu ilke II. Dünya Savaşı’ndan sonra terk edilmeye başlanmıştır. Pek çok devletçe uygulanmamaktadır. Ancak Almanya gibi bazı devletler Alman vatandaşı olabilmek için mevcut vatandaşlığından ayrılmayı şart koşmaktadırlar.
Kişi vatandaşlığını değiştirmede serbest olmalıdır
Kişi vatandaşlığını değiştirmede serbest olmalıdır
Kişi vatandaşlığını değiştirmede serbest olmalıdır.
İHEB m. 15: “Hiç kimse keyfi olarak vatandaşlığından veya vatandaşlığını değiştirme hakkından yoksun bırakılamaz.”
Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi m. 4-d: “Bir Taraf Devlet vatandaşı ile yabancı arasında ne evlilik, ne evliliğin sona ermesi, ne de evlilik sırasında eşlerden birisinin vatandaşlığını değiştirmesi, kendiliğinden diğer eşin vatandaşlığına etki eder.”