Dziady cz.3

Salon warszawski

Scena VII

w Warszawie, w jednym z arystokratycznych salonów ma miejsce spotkanie towarzyskie.

Zgromadzenie przy stoliku narzekają, że odkąd senator Nowosilcow opuścił Warszawę i wyjechał do Wilna, nikt nie potrafi urządzić prawdziwego balu. Zgromadzeni przy drzwiach słuchają historii narodowego męczennika, Cichowskiego, którą opowiada Adolf. Scena kończy się charakterystyką Polaków:"Nasz naród jak lawa,

Z wierzchu zimna i twarda, sucha i plugawa,

Lecz wewnętrznego ognia sto lat nie wyziębi;

Plwajmy na tę skorupę i zstąpmy do głębi.

"Nasz naród jak lawa..."

Ich prawdę udowadnia Adam Mickiewicz w całym utworze. III cz. "Dziadów" - to pełna charakterystyka polskiego społeczeństwa. Poeta ukazuje zarówno "zimną i twardą skorupę" naszego społeczeństwa. To wszyscy, ci którzy służą carowi. Tacy są uczestnicy balu u Senatora (Nowosilcowa). To również zdrajcy narodu: Doktor i Pelikan. Polscy patrioci podobni są do "wewnętrznego ognia". To ludzie odważni, radykalnie myślący, ponad życie kochający zniewoloną ojczyznę. To powstańcy, działacze tajnych organizacji, przebywający w carskich więzieniach. Te skrajne postawy Polaków ukazuje Mickiewicz w realistycznych scenach dramatu: scenach więziennych (scena I), "Salonie warszawskim" (scena VII) i "Balu u Senatora" (scena VIII).

Piotr Wysocki

Pan Senator

Przed senatorem staje matka Rollisona, pani Rollison, która błaga, by zwrócł jej syna. Senator udaje, że nie wie, o kogo chodzi. Potem obiecuje się zająć sprawą. Następnie przesłuchuje księdza Piotra i udaje się na bal. W trakcie balu ginie Doktor, któremu śmierć przewidział ksiądz, a pani Rollisonowa wdziera się do sali balowej ze skargą, że jej syna wypchnięto przez okno z celi. Oskarża o to Nowosilcowa. Prowadzony na przesłuchanie Konrad mija się na schodach pałacu Nowosilcowa z księdzem Piotrem, który przepowiada mu wolność i ważną misję.

Scena VIII

Pan Senator

Interpretacja

Przedstawiona powyżej scena zatytułowana "Pan Senator" ukazuje problemy, jakie dręczyły zniewolony naród. Poplecznicy Nowosilcowa - Pelikan (dr Wacław Pelikan, postać autentyczna) i Doktor (noszący cechy Augusta Becu, będącego ojczymem Juliusza Słowackiego) - razem z Senatorem próbują znaleźć sposób na pozbycie się młodego patrioty Rollisona. Nie postępują zgodnie ani z obywatelskim obowiązkiem ani zasadami moralnymi, powinni bowiem zrobić wszystko, by pomóc chłopcu wydostać się z więzienia i uratować jego życie. O losie Rollisona i jego cierpieniu rozeszły się już po Wilnie opowieści czyniące z niego bohatera narodowego, a to nie jest na rękę carskim władzom. Wolą się więc pozbyć chłopaka i to w sposób niebudzący podejrzeń, że przyczynili się do jego śmierci.

Scena ta zawiera przesłanie poety, że każda zdrada zostanie srogo ukarana. Dowodem na to ma być los, jaki spotkał Doktora, którego zabija piorun, będący symbolem Bożej sprawiedliwości.

Należy dodać, że relacja pomiędzy cierpiącą matką a jej umęczonym synem przywodzi na myśl scenę, jaka rozgrywała się pod krzyżem pomiędzy Marią i Jezusem Chrystusem.