Introducing
Your new presentation assistant.
Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.
Trending searches
AYŞE OMUŞ
HAVVANUR BARBAROS
Epistemoloji ya da bilgi felsefesi, bilginin doğası ve kaynağı ile ilgilenen felsefenin alt dalıdır. İnsan bilgisinin kaynağını, sınırlarını, geçerliliğini ele alır.
Bilgi nedir?
Bilgi, bilen özne (süje) ile bilinen nesne (obje) arasında kurulan ilgi ve bağdan oluşur.
Süje; düşünen, algılayan ve başka birçok işlevselliği ile var olan insandır. Objeler, varlıklar dünyasında
renk, koku, yer kaplama gibi özellikleriyle var olan nesneler ve varoluş biçimleridir. O hâlde
bilgi, özne ile nesne arasında kurulan bağdan oluşan üründür.
Var olanlar arasındaki özne-nesne ilgisini kuran bağın adıdır. Nesnesine yönelen insanın
bilen olarak edindiği şeyin oluşumunu sağlayandır.
Düşünme Aktı
Algı Aktı
Anlama Aktı
Açıklama Aktı
Somut, nesnel, duyu verilerine kaynaklık eden objelerin dünyası olduğu kadar;
gerçekliği olmayan soyut, ideal ve gerçeküstü algıların da oluşabildiği varlıkları içeren akttır. Düşünme aktı hem dış dünyayı hem de düşünsel dünyayı (sayılar, kavramlar vb.) içine alır. Örneğin; çember yayının 360 derece olduğunu bilmek düşünme aktıyla ulaşılan bir bilgidir.
Süje ile reel (gerçek) varlık dünyası arasında bağ kurmasıyla temel bilgi aktları arasında yer
alır. Süjenin ideal varlık alanıyla ilgi kurmasında da algı aktı işlevseldir. Kısaca algı aktı, hem dışımızdaki dünyanın hem de kendi iç dünyamıza dair bilgilerin tanınmasının adıdır. Somut nesneler hakkında bilgi edinmeyi sağlar. Örneğin; “Elimdeki elmanın rengi kırmızıdır.” şeklindeki bilgiyi algı aktıyla sağlarız. Algı aktının gerçekleşmesinde duyu organlarımız birlikte çalışır. Nesnelerin rengini, şeklini, düzenini kokularını vb. algı aktıyla biliriz.
Obje ve süje arasında bağ kuran bir başka önemli akttır. Düşünme aktını anlatırken
her bilgi aktı bir diğeriyle ilgilidir demiştik. Anlama, düşünme ve algı aktları daha başka aktlarla birlikte
etkileşerek oluşur. Kısaca, anlamak herhangi bir şeyin bilinmesidir. Buradaki bilme doğrudan
(araçsız) oluşan bir kavramadır. Özne gerçekte olan varlığı kavrayabilir veya anlayabilir. Anlama aktı doğruyu bütünüyle kavramayı içerdiğinden, sezgisel ya da zihinsel içerikli olabilir. Örneğin; senin sözlerinden bana kırıldığını anlıyorum.
Düşünülmüş, algılanmış, anlaşılmış olanın açıklaması denildiğinde ortaya çıkan
şeyi verendir. Açıklama, matematiksel ve mantıksal türden olabileceği gibi nedensel bir durum hakkında
veya kimyasal, biyolojik içeriklerle de ilgili olabilir. Öznenin nesne hakkında olan bilgileri, nedenleri, gerekçeleri veya kanıtları ile adım adım vermesini sağlar. Açıklama mantıksal bir bilgi türü olup bir şey hakkında ilk bilgiden kalkarak son bilgiye doğru giden bir yol izler. Örneğin; suya atılan bir cismin sudaki durumunu açıklamak gibi.