Introducing 

Prezi AI.

Your new presentation assistant.

Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.

Loading…
Transcript

Who we are?

INSTRUMENTY SMYCZKOWE

ZOFIA JAWORSKA I JULIA SMOLEŃ

Wprowadzenie

WPROWADZENIE

Chordofony smyczkowe – grupa instrumentów muzycznych z grupy chordofonów (strunowych), w których struna wprowadzana jest w stan wibracji za pomocą smyczka.

CHORDOFONY

RODZAJE KLASYCZNE

Współczesne

Klasyczne instrumenty smyczkowe:

- skrzypce

- altówka

- wiolonczela

- kontrabas

Dawne :

- Rebec

- Lira da braccio

- skrzypki renesansowe

- viola da gamba

- viola d'amore

- Viola organista

- Violone

- skrzypce barokowe

- Baryton

- Fidel płocka

- Fidel

- Fidel kolanowa

- Oktobas

- Pochette

- Trompet Marina

RODZAJE DAWNE

TECHNIKA GRY

Technika gry :

Muzyk grający na instrumencie smyczkowym jedną ręką (prawą u osób praworęcznych) operuje smyczkiem lub w inny sposób pobudza struny, a drugą ręką przyciska struny do podstrunnicy tak je skracając, by wydawały dźwięk o odpowiedniej wysokości. W technikach tradycyjnych i azjatyckim czasem występuje skracanie struny czubkiem palca lub paznokciem bez dociskania struny do podstrunnicy (tzw. Technika paznokciowa).

Skrzypce (wł. violino, skrót: vno.) – muzyczny instrument strunowy z grupy smyczkowych. Obecnie skrzypce są najmniejszym instrumentem z tej grupy, zarazem charakteryzują się najwyższym strojem.

SKRZYPCE

BUDOWA

Budowa

Budowa skrzypiec: 1 – podbródek; 2 – strunociąg (strunnik); 3 – podstawek (mostek); 4 – struna; 5 – podstrunnica; 6 – stroik; 7 – otwór rezonansowy; 8 – talia (wcięcie); 9 – żyłka (ornament); 10 – płyta górna; 11 – boczek; 12 – guzik;

Żeberko, szyna (element zakładany od spodu na pudło rezonansowe skrzypiec)

Pudło skrzypiec składa się z dwóch lekko wypukłych płyt, wierzchnia często wykonana z drewna świerkowego, spodnia z drewna jaworowego. Płyty łączą ze sobą boczki, również z drewna jaworowego. Płyty mają boczne wycięcia w kształcie litery C. Na wierzchniej płycie umieszczone są otwory rezonansowe w kształcie litery f, zwane również efami. Wierzchnia płyta wzmocniona jest belką przebiegającą pod struną G. Od wewnątrz płytę wierzchnią i spodnią rozpiera drewniany kołeczek zwany duszą (przenosi drgania z płyty wierzchniej na spodnią). Do pudła rezonansowego przymocowana jest szyjka, na niej znajduje się bezprogowa podstrunnica, a całość kończy komora kołkowa z główką zwykle w charakterystycznym kształcie ślimaka. 4 struny, podparte na podstawku (zwanym też mostkiem), napinane są za pomocą kołków umieszczonych w komorze kołkowej. Skrzypkowie bardzo często w otwory zaczepienia strun (w strunniku) zakładają jednak mikrostroiki (śrubki służące do dokładnego dostrajania skrzypiec). Strunnik zaczepiony jest (zazwyczaj plastikową) żyłką tzw. folgą do guzika umieszczonego w dolnej części skrzypiec.

Struny skrzypiec, niegdyś wykonywane z preparowanych jelit zwierzęcych, dziś wykonywane są z nylonu, najczęściej z owijką metalową, lub z metalu (różne stopy, gdyż ma to wpływ na brzmienie instrumentów).

Smyczek to drewniany, sprężysty pręt, najlepiej z drewna fernambukowego, na który naciąga się włosie (najlepiej naturalne, przygotowane z końskiego ogona). Z jednej strony włosie jest umieszczone w główce smyczka (szpic), a u dołu – w żabce (zwykle drewniana – wykonana z hebanu lub innego gatunku twardego drewna, ale może być też plastikowa czy z kości słoniowej). Na końcu żabki znajduje się śrubka służąca do odpowiedniego naciągnięcia włosia.

W swojej historii budowniczy skrzypiec, lutnicy, szukając idealnego brzmienia instrumentu, eksperymentowali z jego wymiarami, materiałami (np. do dziś posądza się Stradivariego, iż cała tajemnica jego instrumentów tkwi w składnikach lakieru). Działo się tak zwłaszcza w baroku, a potem w XIX wieku. Powstały więc różne typy skrzypiec, tzw. szkoły – są one w zasadzie nierozróżnialne dla zwykłego człowieka, ale mają wielkie znaczenie dla historii tego instrumentu.

Dla potrzeb produkcji masowej, zwłaszcza koniecznej w przypadku szkolnictwa, stworzono 8 standardowych wielkości skrzypiec – podane poniżej wartości odnoszą się do długości całych skrzypiec razem z gryfem:

SPOSÓB GRY

SPOSÓB GRY

Sposób gry

Skrzypek opiera instrument na lewym ramieniu, przytrzymując głową (kładąc ją na podbródku). Lewą ręką chwyta szyjkę, palcami naciskając struny w odpowiednich miejscach dla pożądanego dźwięku. W prawej ręce zaś trzyma smyczek, który opierając o strunę przesuwa w miejscu między podstawkiem a gryfem. Taka gra określana jest arco, może także szarpać struny palcami – ten sposób to pizzicato. Jest wiele rodzajów gry smyczkiem (rodzaje artykulacji) – legato (gra ciągła), détaché, portato (smyczki oddzielane), podrzucane, podbijane, odbijane – wszystkie te umiejętności świadczą o dobrym opanowaniu gry przez skrzypka.

Również lewa ręka ma swoje specjalizacje – grę w pozycjach (od 1 do 12), sposób i jakość wibracji (ruchu palca wzdłuż struny – w celu zmiękczenia dźwięku) celność palcowa (intonacja), biegłość (szybkość stawiania palców), chwytanie wielodźwięków (dwudźwięków). Nuty zapisywane są w kluczu wiolinowym.

KONTRABAS

Kontrabas to muzyczny instrument strunowy z grupy smyczkowych; jest największym instrumentem tej grupy. Muzyk grający na kontrabasie to kontrabasista.

Budowa

Kontrabas składa się z wielkiego pudła rezonansowego z dwoma otworami w kształcie stylizowanej litery f, gryfu z bezprogową podstrunnicą, zakończonego główką w charakterystycznym kształcie ślimaka

Pochodzenie instru -

mentu

Kontrabas, podobnie jak inne instrumenty z tej rodziny (skrzypce, altówka i wiolonczela) powstał w początkach XVI wieku. Jest "hybrydą" - połączeniem typowych instrumentów smyczkowych i violi da gamba[1]. Początkowo prawdopodobnie był wiolonczelą o niższym stroju. Ze względu jednak na to, że pudło wiolonczeli było zbyt małe, by odpowiednio wzmocnić tak niskie dźwięki, zaczęto budować instrumenty większych rozmiarów. Pierwsze znane odniesienie do instrumentu pochodzi z pism Michaela Preatoriusa (1571-1621). Pisze on o instrumencie nazwanym viola da gamba sub-base. Był to monstrualny instrument o wysokości ponad ośmiu stóp (ponad 2,4 m), posiadający pięć strun.

Używanie kontrabasu

Używanie kon -

trabasu

Już w okresie baroku kontrabas stał się swego rodzaju standardem należącym do orkiestrowej grupy continuo, rozpoznawany pod nazwą "violone' . Był jednak instrumentem bardzo kosztownym, bowiem na jedną grubą strunę (owijaną dodatkowo srebrem) było potrzebne około stu jelit. W XVIII wieku kontrabas ostatecznie przyjmuje postać używaną do dziś, tracąc jednocześnie progi na podstrunnicy oraz zyskując swoją pięciolinię w muzycznej partyturze.

Aby uzyskać jeszcze niższe tony, kontrabas wyposaża się w skomplikowane urządzenie przestrajające strunę E1 lub dodaje dodatkową niższą strunę strojoną do C1 - w niektórych niemieckich odmianach zamiast C1 występuje H2 (kontrabasy 5-strunowe występują na ogół w orkiestrach symfonicznych i powszechnie nazywane są orkiestrowymi). Eksperymenty w osiąganiu coraz niższych dźwięków z kontrabasu doprowadziły do budowy dziwacznych instrumentów jak np. Oktobas, trzystrunowa odmiana kontrabasu o wysokości ponad 3,9 m, zbudowana przez Jean-Baptiste Vuillaume w 1849[3]. Na oktobasie grało jednocześnie dwóch instrumentalistów

ALTÓWKA

Altówka (wł. viola, skrót: vla.) – muzyczny instrument strunowy z grupy chordofonów smyczkowych. Altówka jest nieco większa od skrzypiec, ma niższy, głębszy i łagodniejszy ton. Pomimo większych rozmiarów altówkę trzyma się podczas gry tak samo jak skrzypce, opierając ją na ramieniu (po stronie o słabszej lateralizacji). Składa się z podłużnego pudła rezonansowego z dwoma otworami w kształcie stylizowanej litery f, gryfu z bezprogową podstrunnicą, zakończonego główką w charakterystycznym kształcie ślimaka. Struny, podparte na mostku (podstawku), napinane są za pomocą stożkowatych naciągów (kołków).

Struny altówki, niegdyś wykonywane z preparowanych jelit zwierzęcych, dziś niemal wyłącznie wykonywane są ze stali lub tworzyw sztucznych z cienką metalową owijką.

Standardowe długości pudeł rezonansowych altówek wynoszą 16" (40,6 cm), 15 1/2" (39,4 cm), (41 cm), (42 cm), (43 cm) - największe mają zastosowanie głównie jako koncertowe.

Instrument ma cztery struny strojone w kwintach do następujących dźwięków (począwszy od najniżej strojonej) – c, g, d1, a1 i obejmuje zakres dźwięków od c do a³. Tonacja zazwyczaj w kluczu altowym należącym do grupy kluczy C, wyższe partie często zapisuje się w kluczu wiolinowym z grupy kluczy G.

Technika gry na altówce jest podobna do skrzypcowej, altowiolista gra z nieco większym oparciem. Dłuższa menzura powoduje nieco szerszy rozstaw palców na podstrunnicy niż w przypadku skrzypiec. Smyczek jest nieco dłuższy i nieco cięższy niż w skrzypcach.

Altówka powstała wraz ze skrzypcami w okresie baroku i była używana jako instrument akompaniujący skrzypcom, grający zwykle w rejestrach środkowych, pogłębiając przestrzeń muzyczną. Dopiero współcześnie, wraz z rozwojem sztuki instrumentacji zaczęto traktować altówkę jako samodzielny instrument nadając mu ważniejszą rolę w orkiestrze symfonicznej. Zaczęto też komponować utwory solowe na altówkę.

Wiolonczela

WIOLONCZELA

Wiolonczela to tenorowo-basowy instrument strunowy z grupy smyczkowych.

Budowa instrumentu

Wiolonczela składa się z dużego pudła rezonansowego z dwoma efami oraz szyjki z bezprogową podstrunnicą, zakończoną główką w charakterystycznym kształcie ślimaka[2]. Struny, podparte na mostku (zwanym też podstawkiem), napinane są za pomocą klinowych naciągów – kołków, umieszczonych po obu stronach główki, z drugiej strony zaczepione są na strunociągu[2]. Dla wygodniejszego strojenia używa się mikrostroików, które pozwalają zmieniać w pewnym stopniu wysokość dźwięku struny.

Początki wiolonczeli sięgają II poł. XVI wieku[1]. Podobnie jak inne instrumenty z tej rodziny, skrzypce i altówka, wiolonczela wyewoluowała z violi da braccio[1]. Pierwszy raz wspomniana została przez Martina Agricolę w 1529 r. Pisał on o wiolonczeli jako o basowym instrumencie smyczkowym posiadającym trzy struny. W innych pismach z tego okresu mówiło się też o wersji czterostrunowej. Pierwszym znanym twórcą wiolonczel był Nicola Amati (zmarły 1684), jednak dopiero jego uczeń, słynny Antonio Stradivari, stworzył obowiązujący do dzisiaj standard instrumentu; ustalił między innymi długość pudła rezonansowego na 29,5 cala (75 cm), o dwa cale mniej niż długość wiolonczeli Amatiego (80 cm).

Początki wio -

lonczeli

Wybitni wio -

lonczeliści

Literatura wiolonczelowa jest bardzo rozległa - wiolonczela bowiem była (i jest) wykorzystywana w niemal wszystkich gatunkach muzyki, głównie w muzyce klasycznej[2]. W ostatnich dekadach używa się także wiolonczeli elektrycznej w muzyce pop.

Learn more about creating dynamic, engaging presentations with Prezi