7
The Road Ahead
Παιχνίδια με τις λέξεις
Κυριολεξία και Μεταφορά
Κυριολεξία
Όταν μία λέξη χρησιμοποιείται με την πραγματική της σημασία, λέμε ότι χρησιμοποιείται κυριολεκτικά.
Κυριολεξία
- Τα πουλιά φτερουγίζουν στον αέρα.
- Κρύο νερό
- Χρυσό δακτυλίδι.
Παραδείγματα
Pictures
Εικόνες
Μεταφορά
Αντίθετα, όταν μία λέξη ή μία φράση δε χρησιμοποιείται με την πραγματική της σημασία, λέμε ότι χρησιμοποιείται μεταφορικά.
Μεταφορά
- Οι λέξεις φτερουγίζουν στον αέρα.
- Κρύο αστείο.
- Χρυσή καρδιά.
Παραδείγματα
Αόριστες αντωνυμίες
Γλωσσική αυτοβιογραφία
Ι
- Όταν μιλάμε για κάτι που δε γνωρίζουμε ή δε μας ενδιαφέρει να το ονομάσουμε, χρησιμοποιούμε τις αόριστες αντωνυμίες.
Πότε χρησιμοποιώ τις αόριστες αντωνυμίες
- Οι αόριστες αντωνυμίες απαντούν στην ερώτηση : Ποιος; Ποια; Ποιο; Πότε; Πόσο; Τι;
Ποιες είναι οι αόριστες αντωνυμίες
Αόριστες αντωνυμίες:
- κάποιος, κάποια, κάποιο
- ένας, μία, ένα
- καθένας, καθεμία/καθεμιά, καθένα
- κανείς / κανένας, καμία / καμιά, κανένα
- μερικοί, μερικές, μερικά
- άλλος, άλλη, άλλο
- κάμποσος, κάμποση, κάμποσο
Αόριστες αντωνυμίες που δεν κλίνονται:
- κάθε π.χ. Κάθε μέρα, κάθε άνθρωπος , κάθε πράγμα
- κάτι π.χ. Θέλω να φάω κάτι γλυκό, έχει κάτι υπέροχες ιδέες.
- τίποτα π.χ. Δε θέλω να ξέρω τίποτα.
Αντίθετες λέξεις
Γλωσσική αυτοβιογραφία
II
Μερικές φορές το αχώριστο μόριο α- μπαίνει μπροστά από κάποιες λέξεις. Τότε, η λέξη που σχηματίζεται εκφράζει το αντίθετο από το δέυτερο συνθετικό της. π.χ. κακός- άκακος
Προσέχω και αυτό!
Μπροστά από φωνήεν το αχώριστο μόριο α- γίνεται αν-. π.χ. ήσυχος - ανήσυχος
Πώς εκφράζω τον τρόπο
Χορεύοντας με... ανήκουστους ήχους Ι
Από το κείμενο "Χορεύοντας με...ανήκουστους ήχους"
- Πώς γνώρισε την Ευγενία ο συντάκτης του άρθρου; Τυχαία
- Με ποιον τρόπο νιώθει η Ευγενία σαν να πετάει; Χορεύοντας
- Πώς τη δέχτηκε η δασκάλα του χορού; Με χαρά
Τι χρησιμοποιώ για να δηλώσω τον τρόπο;
Για να εκφράσουμε τον τρόπο, δηλαδή να απαντήσουμε στην ερώτηση πώς, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε:
- τροπικά επιρρήματα, π.χ. έτσι, μαζί, αλλιώς, καλά, βιαστικά κ.α.
- εκφράσεις που δηλώνουν τον τρόπο, π.χ. σιγά-σιγά, έτσι κι αλλιώς, έτσι κι έτσι κ.α.
- μετοχές ενεστώτα Ε.Φ., δηλαδή τις λέξεις που σχηματίζονται από τα ρήματα και τελειώνουν σε -οντας ή -ώντας, π.χ. τρέχοντας, γελώντας
- λέξεις που συνοδεύονται από προθέσεις, π.χ. Πέρασε τον δρόμο με προσοχή. Έκοψε το ψωμί χωρίς μαχαίρι.
Προθέσεις
Χορεύοντας με... ανήκουστους ήχους ΙΙ
Είναι οι άκλιτες* λέξεις που μπαίνουν μπροστά από άλλες λέξεις και μαζί με αυτές φανερώνουν τρόπο, χρόνο, ποσό, αιτία κ.α.
*δεν κλίνονται,τις συναντάμε πάντα με την ίδια μορφή
με, σε, για, ως, προς κ.α.
Μονοσύλλαβες προθέσεις
Η Ευγενία κατάφερε να χορέψει με πολύ κόπο και προσπάθεια.
Πώς κατάφερε η Ευγενία να χορέψει; Με πολύ κόπο και προσπάθεια. τρόπος
μετά, παρά, αντί, από, κατά, δίχως, χωρίς κ.α.
Δισύλλαβες προθέσεις
Οι κινήσεις της γίνονταν χωρίς βιασύνη.
Πώς γίνονταν οι κινήσεις της; Χωρίς βιασύνη τρόπος.
ίσαμε, μεταξύ κ.α.
Θα σε συνοδεύσω ίσαμε το σπίτι σου.
Τρισύλλαβες προθέσεις
Μέχρι πού θα σε συνοδεύσω; ίσαμε το σπίτι σου τόπος.
εξαιτίας κ.α.
Τετρασύλλαβες προθέσεις
Τον έδιωξαν εξαιτίας της διαγωγής του.
Γιατί τον έδιωξαν; Εξαιτίας της διαγωγής του αιτία.
Χρονικές προτάσεις
Πριν αναπτυχθεί η γραφή, οι άνθρωποι συγκρατούσαν όλες τις πληροφορίες στο μυαλό τους.
Γραφή, η μνήμη των ανθρώπων
Ποια από τις δύο προτάσεις απαντάει στην ερώτηση πότε;
Αυτή είναι μία χρονική πρόταση, δηλώνει δηλαδή τον χρόνο που συνέβη κάτι (πότε γίνεται / έγινε / θα γίνει κάτι).
Οι χρονικές προτάσεις ξεκινούν με τους χρονικούς συνδέσμους. Σύνδεσμοι λέγονται οι άκλιτες λέξεις που συνδέουν (ενώνουν) τις προτάσεις.
Πώς ξεκινούν οι χρονικές προτάσεις;
Οι σύνδεσμοι που απαντούν στην ερώτηση πότε λέγονται χρονικοί και κάποιοι από αυτούς είναι:
- όταν
- σαν
- ενώ
- καθώς
- πριν
- αφού
- μόλις
- προτού
- ώσπου
Επειδή οι χρονικές προτάσεις δεν έχουν ολοκληρωμένο νόημα
στα παραδείγματα θα συνοδεύουν μία κύρια πρόταση (έχει ολοκληρωμένο νόημα) και θα είναι γραμμένες με μπλε χρώμα.
Άλλαξε γνώμη, μόλις του εξήγησα τι είχε συμβεί.
Παραδείγματα χρονικών προτάσεων
Όταν γύρισα στο σπίτι, είχαν όλοι κοιμηθεί.
Θα δεις τηλεόραση, αφού κάνεις τα μαθήματά σου.
Καθώς έτρωγα, χτύπησε το τηλέφωνο.
Θα είμαι έτοιμη, ώσπου να πεις κύμινο