Qendrimi i shqiptareve ndaj hebrenjve ne Luften e Dyte Boterore

• Tregon gjendjen e veshtire ne te cilen ndodhet shteti shqiptar dhe ai hebre gjate Luftes se Pare Boterore
• Pershkruan perpjekjet e hebrenjve per te shpetuar nga duart e regjimit nazist.
• Vlereson rolin e shqiptareve ne mbrojtje te hebrenjve.

Rezultatet e te nxenit

1) Historia e shfaqjes se hebrenjve ne shqiperi para dhe pas LPB.

2)Hebrenjte qe u kthyen ne katolike

3)Historia e hebrenjve te Elbasanit

4)Deshmi per qendrimin e familjeve shqiptare ndaj hebrenjve "Besa e Arte "

5)Familjet mbreterore shqiptare dhe hebrenjte

6)Histori personale nga shqiptare qe mbrojten hebrenj

7)Kontributi i shqipetareve ndaj hebrenjve

8)Titull mirnjohje nga Izdraeli per qendrimin e shqiptareve dhe shtetit shqiptare ndaj Luftes se Dyte Boterore

9)Holokausti në Shqipëri

10)Hartat

Temat qe do te trjtohen

Historia e shfaqjes se hebrenjve ne shqiperi para dhe pas LPB.

Në disa vende, popullsia i dorëzoi vete hebrenjtë në duart e nazistëve ndërsa pati popuj të atillë që i strehonin dhe i mbronin hebrenjtë. Ne analet e historiografisë bashkëkohore, po shkruhet gjithmonë e më me forcë, se modeli i kësaj sjellje fisnike në ato kohe të zymta për Europën ishin shqiptaret.

Gjatë Luftës së Dytë Botërore, më shumë se 2000 hebrenj u shpëtuan në Shqipëri.

Hebrenjte qe u kthyen ne katolike

Hebrenjtë dhe shqiptarët një lidhje që i mbrojti nga revanshi gjerman dhe internimi në Aushvic bën pjesë tashmë në kujtesën e popujve. Kjo mikpritje ka marrë vlerësim përtej kufijve duke e renditur popullin tonë përkrah mbështetësve dhe mbrojtësve të shumë personave madje edhe familjeve që gjetën strehë duke i shpëtuar vdekjes së sigurt. Familjet shqiptare akoma i ruajnë keto kujtime. Nuk janë shumë, madje me certifikatën e mirënjohjes “Të drejtë midis popujve. Një prej familjeve tregon se si i strehuan 26 hebrenj.

HEBRENJTE E ELBASANIT GJATE L.D.B

Gjatë Luftës së Dytë Botërore në Elbasan u strehuan dhjetëra familje hebrenjsh. Mes familjeve që strehuan hebrenj përmenden familja e madhe e Biçakçinjve, Shuteriqët, familja e Vasil Nosit, Besim Zyma, Adelina Nosi, Destan Kurmaku, Qemal Karaosmani, etj. Edhe pse pushtuesit gjermanë mund të masakronin familjet e tyre, ata sërish ruajtën traditën shqiptare të besës. Gjatë periudhës së luftës hebrenjtë kanë qëndruar brenda katër mureve të shtëpive ku strehoheshin. Jo vetëm familjet ku jetonin, por edhe familjet e tjera të kësaj lagjeje ofronin ndihma materiale dhe ushqimore për hebrenjtë. Pas përfundimit të luftës ata u rikthyen në Elbasan duke ju ofruar ndihmë banorëve të kësaj lagjeje.

Miqësia mes familjeve elbasanase dhe hebrenjve ka ekzistuar deri vonë dhe duke shquar dy anet per vecorite e tyre.

Historia e hebrenjve te Elbasanit dhe Besa e Arte

Ester Bodi

-Largimi i familjes Mbreterore nga Shqiperia

Me 27 prill te vitit 1938, me nje ceremoni madheshtore te zhvilluar ne ambjentet e Pallatit Mbreteror ne Tirane, Mbreti i shqiptareve Ahmet Zogu vuri kuroren martesore me princeshen Geraldina Apony, e cila rridhte nga nje familje ariostokrate. Cifti mbreteror nuk mundi te jetonte me shume se nje vit ne Shqiperi, sepse me 6 prill 1939 , kur atyre kishte vetem dy dite qe u kishte lindur trashegimtari, u detyruan qe te largoheshin nga Shqiperia per ne Greqi . Shkaku i largimit te familjes Mbreterore nga atdheu ishte agresioni italian ne Shqiperi, per te cilin ai kishte zgjedhur daten e lindjes se djalit te Mbretit Zog dhe trashegimtarit te vetem te familjes Mbreterore. Mbreteresha Geraldine se bashkuqa me djalin dhe njerezit qe e shoqeronin, me 6 prill 1939 kaloi kufirin dhe hyri ne territorin grek duke u vendosur ne qytetin e Follorines. Nje dite me pas u bashkua me ta edhe Mbreti Ahmet Zogu. Mbreti Jorgos i Greqise duke mos dashur te hynte ne konflikte me Italine , i sugjeroi Mbretit Zog qe te vazhdonte udhetimin e tij me ne lindje , ku ai do te ishte me i qete dhe do te kishte ndihmen e pakursyer te miqve te tij te vjeter.

UDHETUAN

-Prill 1939, ne Greqi dhe Turqi

-Gusht 1939, ne France dhe ne Angli

-1945 ne Egjipt

-Gusht 1956, ne France

-1961 ne Spanje

-1978, ne Afriken e Jugut

-Prill 1997, ardhja ne Shqiperi

Familja Mbreterore Shqiptare mberriti ne qershor ne Tirane duke i dhene fund nje mergimi 63 vjecar. Nje avion Boing 727 i kompanise Million Air, transportoi nga aeroporti Lanceria i Johanesburgut, Nenen Mbretereshe Geraldina, Trashegimtarin e fronit Leka Zogu, pjesetaret e Familjes Mbreterore, stafin e tyre te ngushte dhe nje pjese te personelit te sherbimit.

Familja Mbreterore Shqiptare mberriti ne qershor ne Tirane duke i dhene fund nje mergimi 63 vjecar.

Familjet mbreterore shqiptare dhe hebrenjte

Ester Bodi

Në disa vende, popullsia i dorëzoi vete hebrenjtë në duart e nazistëve ndërsa pati popuj të atillë që i strehonin dhe i mbronin hebrenjtë. Ne analet e historiografisë bashkëkohore, po shkruhet gjithmonë e më me forcë, se modeli i kësaj sjellje fisnike në ato kohe të zymta për Europën ishin shqiptaret.

Gjatë Luftës së Dytë Botërore, më shumë se 2000 hebrenj u shpëtuan në Shqipëri.

Histori personale nga shqiptare qe mbrojten hebrenj

Gledia Balla

Holokausti në Shqipëri

Holokausti në Shqipëri përbëhej nga vrasje, dëbime dhe krime kundër njerëzimit përkushtuar hebrenjve, sllavëve, romëve dhe minoriteteve tjera në Shqipërinë e Madhe nga gjermanët, italianët dhe forcat bashkëpunëtore shqiptare në kohën kur shteti ishte nën pushtim italian dhe gjerman gjatë Luftës së Dytë Botërore. Gjatë luftës, 2,000 hebrenj kërkuan strehim në Shqipëri. Shumica e refugjatëve hebrenj u trajtuan mirë nga popullata lokale shqiptare, pavarësisht faktit se vendi ishte i pushtuar së pari nga Italia Fashiste, dhe pastaj nga Gjermania Naziste. Shqiptarët, me një traditë të mikpritjes të njohur si besa, shpesh strehuan refugjatët hebrenj në fshatrat malore, dhe i transportuan ata në portet e Adriatikut nga ku shkonin në Itali. Hebrenjtë e tjerë iu bashkuan lëvizjeve të rezistencës në vend.

Për 500 hebrenjtë që jetuan në Kosovën e dominuar nga shqiptarët, eksperienca ishte pak më ndryshe dhe shumë nuk i mbijetuan luftës. Me kapitullimin e Italisë në shtator të vitit 1943, forcat gjermane pushtuan Shqipërinë, Kosovën dhe territoret e tjera që i ishin aneksuar vendit. Në vitin 1944, u formua divizioni shqiptar Waffen-SS, i cili arrestoi dhe dorëzoi 281 hebrenj nga Kosova gjermanëve, të cilët u dëbuan në kampin e përqendrimit Bergen-Belsen, ku shumë prej tyre u vranë. Në fund të vitit 1944, forcat gjermane u larguan nga Shqipëria dhe në fuqi erdhën komunistët të udhëhequr nga Enver Hoxha. Në të njëjtën kohë, forcat boshtore në regjionet e aneksuara shqiptare të Kosovës dhe Maqedoninë perëndimore u mundën nga Partizanët Jugosllavë, të cilët në mënyrë të vazhdueshme inkorporuan këto zona në federatë e re jugosllave të njohur si Republika Socialiste Federative e Jugosllavisë.

Një total prej afërsisht 600 hebrenjve u vranë në Shqipëri, dhe pjesë e aneksuar shqiptare të Kosovës e në Maqedoninë perëndimore gjatë luftës. Pasi që 1,800 hebrenj ishin në Shqipëri në përfundim të luftës, vlerësohet se vendi doli nga Lufta e Dytë Botërore me një popullsi hebreje 11 herë më të madhe sesa në fillim. Shumica e tyre emigruan në Izrael, por disa qindra qëndruan aty deri në rënien e komunizmit në fillim të viteve të 1990-ta. Në vitin 1995, Republika e Shqipërisë u deklarua si Më i Drejti Ndër Shtete për rolin që luajti në shpëtimin e refugjatëve hebrenj në vend gjatë Luftës së Dytë Botërore. Në vitin 2011, 69 shqiptar u njohën si Më të Drejtit Ndër Kombe për këtë subjekt.

Gledia Balla

Kontributi i shqipetareve ndaj hebrenjve

Kontributi shqiptar ne mbrojtjen e hejbrenjve Hebrenjtë dhe shqiptarët një lidhje që i mbrojti nga revanshi gjerman dhe internimi në Aushvic bën pjesë tashmë në kujtesën e popujve. Kjo mikpritje ka marrë vlerësim përtej kufijve duke e renditur popullin tonë përkrah mbështetësve dhe mbrojtësve të shumë personave madje edhe familjeve që gjetën strehë duke i shpëtuar vdekjes së sigurt. Populli shqiptar ruajti integritetin e tij dhe çështja e hebrenjve u cilësua si një çështje e brendshme. Shumë vite pas, ende familjet shqiptare ruajnë kujtimet, kanë marrë vlerësimet dhe madje mirënjohjen e atyre që shpëtuan nën mbrojtjen e shqiptarëve. Nuk janë shumë, madje me certifikatën e mirënjohjes “Të drejtë midis popujve”. Një prej këtyre familjeve është familja Nosi në Elbasan. Nipi i kësaj familjes Skënder Kosturi sjell kujtimet e nënës së tij Adelinës, e cila u nda nga jeta pak kohë më parë. Në këtë familje ka jetuar një hebre, Marko Manehami, i cili nëpërmjet një letre ka treguar historinë e tij, por edhe vlerësimin për familjen Nosi që e mbajti dhe e mbrojti në çdo rast. Një tjetër rast i njohur për strehimin e hebrenjve është familja Biçaku nga Qarrishta e Librazhdit. Nga kjo familje nuk kanë mbetur dëshmitarë, pasi shumica prej tyre emigruan në mundësinë e parë drejt Amerikës apo vendeve të tjera. Një prej tyre në kujtimet e tij tregon se si i strehuan 26 hebrenj, të cilët ruajnë edhe kujtime të bukura nga përpjekjet për t’u fshehur. Një prej tyre në shtëpinë e Biçakajve u bë baba.

Ester Bodi

Portali më i madh në botë për çështjet hebreje “AISH”, ka publikuar një shkrim kushtuar Shqipërisë, me titullin “Vendi i vogël musliman shpëtoi gjyshërit tanë nga Holokausti”.

Titull mirnjohje nga Izraeli per qendrimin e shqiptareve dhe shtetit shqiptare ndaj Luftes se Dyte Boterore

Gledia Balla

Hartat

Harta e Shqipërisë gjatë Luftës së Dytë Botërore, me territor të aneksuar nga shteti i treguar me ngjyrë të verdhë.

Gledia Balla