Pojezierze Mazurskie

Na mapach:

53°46' 31,80'N 21°40' 54,26'E

mapa

Sieć komunikacyjna

Sieć komunikacyjna jest rozwinięta stosunkowo dobrze.

Największe znaczenie maja linie kolejowe:

Warszawa - Gdańsk,

Toruń - Olsztyn - Ełk,

oraz drogi kołowe:

E 77 (Warszawa - Gdańsk)

i nr 16 (Grudziądz - Ełk).

Głównymi węzłami komunikacyjnymi są: Olsztyn, Iława, Ełk. Pomimo gęstej sieci wodnej żegluga śródlądowa ma nieduże znaczenie, koncentrując się na Wielkich Jeziorach od Węgorzewa do Pisza oraz na szlaku z Ostródy do Elbląga. Port lotniczy o znaczeniu krajowym usytuowany jest w Szymanach koło Szczytna.

KULTURA

Centrum naukowym i kulturalnym jest Olsztyn. Osobliwością regionu są mniejszości narodowe - białoruska, litewska i tatarska - tworzące mozaikę kulturową. Na terenach zamieszkanych przez ludność prawosławną znajduje się wiele cerkwi.

Dużą wartość krajoznawczą mają miejscowości, w których żyją Polscy muzułmanie - potomkowie Tatarów osadzonych tutaj przez Jana III Sobieskiego - obecnie jest ich na tym terenie około1,5 tys.). Zachowali oni swą odrębność wyznaniową, kulturową oraz zwyczaje i obrzędy.

Ludność

• Najrzadziej zaludniony obszar w Polsce - 60 mieszkańców na km 2, najgęściej (poza miastami) na zachodzie.

• Ludność miejska - 59,6%.

• Najwyższy w kraju przyrost naturalny - 3,9‰ i ujemne saldo migracji (-1,2‰).

• Dochody budżetów gmin, w przeliczeniu na jednego mieszkańca kształtują się od 854zł na wschodzie (woj. Podlaskie) do 1003 zł w części środkowo - zachodniej (woj. Warmińsko - Mazurskie).

• Utrzymuje się wysoki wskaźnik bezrobocia (najwyższy w Polsce - 18,9%; średnia krajowa - 9,8%), związane głównie z upadkiem PGR. Władze komunistyczne traktowały polską ludność Mazur prawie na równi z Niemcami, co powodowało odchodzenie od polskości i emigrację do Niemiec. Mazury zostały w dużej części zasiedlone przez tzw. repatriantów z przedwojennych ziem wschodnich Polski, głównie z Wileńszczyzny.

PRODUKCJA ROŚLINNA

Powierzchnia zasiewów w województwie warmińsko-mazurskim w 2013 r. wyniosła 588,8 tys. ha (o 2,9% mniej niż w 2011 r.). Stanowiło to 5,7% powierzchni zasianej w kraju. Pod zasiewy zbóż przeznaczono 382,1 tys. ha (rys. 1). Zboża podstawowe z mieszankami zbożowymi były uprawiane na 365,3 tys. ha, W strukturze zasiewów stanowiły 62,0%. Ziemniaki zasadzono na powierzchni 13 194 ha (z czego 12 933 ha na polu, a 262 ha w ogrodach przydomowych). Areał uprawy buraków cukrowych zmniejszył się w ciągu roku o 15,2% i wyniósł 2,7 tys. ha. Powierzchnia uprawy rzepaku i rzepiku wyniosła 70,2 tys. ha

Powierzchnia głównych ziemiopłodów rolnych w województwie warmińsko-mazurskim w 2013 r.

PRODUKCJA ROŚLINNA

Plony zbóż ogółem osiągnęły poziom 39,8 dt z ha i były wyższe o 3,6% od uzyskanych w 2012 r., a także o 4,7% od średnich plonów w kraju. Plony z 1 ha wyniosły 39,4 dt, co uplasowało województwo na 7. miejscu w kraju i były wyższe od średnich plonów krajowych o 9,7%.

Plony głównych ziemiopłodów rolnych w województwie warmińsko-mazurskim w 2013 r.

PRODUKCJA ROŚLINNA

Zbiory zbóż wyniosły 1 521,8 tys. ton i były niższe niż w 2011 r. o 1,7%. Stanowiły one 5,3% produkcji krajowej.

Zbiory głównych ziemiopłodów rolnych w województwie warmińsko-mazurskim w 2013 r.

PRODUKCJA ZWIERZĘCA

W województwie warmińsko-mazurskim 2013 r. w porównaniu do roku 2012 zwiększyło się stado owiec i drobiu, a zmniejszyło się pogłowie bydła i trzody chlewnej. W czerwcu 2013 r. pogłowie bydła wyniosło 451,2 tys. sztuk, w tym 199,7 tys. sztuk to krowy (44,3%). W gospodarstwach województwa warmińsko-mazurskiego utrzymywano 7,7% krajowego pogłowia bydła. W końcu lipca 2013 r. pogłowie trzody chlewnej wyniosło 520,2 tys. szt. W województwie warmińsko-mazurskim utrzymywano 4,7% krajowego pogłowia świń. Pogłowie owiec zwiększyło się w ciągu roku o 25,4%, osiągając w czerwcu 2013 r. poziom 13,7 tys. szt. W gospodarstwach województwa warmińsko-mazurskiego utrzymywano 5,5% krajowego pogłowia owiec. W czerwcu 2013 r. pogłowie drobiu w wieku powyżej 2 tygodni wyniosło 6,8 mln sztuk (było wyższe o 4,1% niż w czerwcu 2012 r.)

PRODUKCJA ZWIERZĘCA

W 2013 r. w pogłowiu gęsi odnotowano największy wzrost – o 2,5 raza w skali roku. Stado gęsi osiągnęło poziom 716,6 tys. szt., co stanowiło 11,7% pogłowia krajowego. Województwo warmińsko-mazurskie charakteryzuje się największym pogłowiem indyków w kraju. W 2013 r. w województwie utrzymywano 145,7 tys. kaczek

Pogłowie zwierząt gospodarskich w województwie warmińsko-mazurskim w 2013 r.

OBSZARY NATURA 2000

Specjalny obszar ochrony siedlisk (SOOS) – obszar utworzony w celu ochrony siedlisk przyrodniczych lub gatunków będących przedmiotem zainteresowania Unii Europejskiej. Obszar ten w swoim regionie biogeograficznym w znaczący sposób przyczynia się do zachowania lub odtworzenia stanu właściwej ochrony siedliska przyrodniczego lub gatunku będącego przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także może znacząco przyczynić się do spójności sieci obszarów Natura 2000 i zachowania różnorodności biologicznej w obrębie danego regionu biogeograficznego.

Obszar specjalnej ochrony ptaków – obszar wyznaczony do ochrony populacji dziko występujących ptaków jednego lub wielu gatunków, w którego granicach ptaki mają korzystne warunki bytowania w ciągu całego życia, w dowolnym jego okresie albo stadium rozwoju.

Obszar mający znaczenie dla Wspólnoty – obszar chroniony sieci Natura 2000, projektowany specjalny obszar ochrony siedlisk zatwierdzony przez Komisję Europejską w drodze decyzji, wobec którego jednak nie został jeszcze wyznaczony akt prawa krajowego. Obszary są proponowane przez państwa członkowskie Komisji Europejskiej, a następnie (po analizie merytorycznej) zatwierdzane przez Komisję. W stosunku do obszaru obowiązują pełne przepisy dla obszarów Natura 2000. W przypadku gatunków zwierząt występujących na dużych obszarach obszarem mającym znaczenie dla Wspólnoty jest obszar w obrębie naturalnego zasięgu takich gatunków, charakteryzujący się fizycznymi lub biologicznymi czynnikami istotnymi dla ich życia lub rozmnażania.

Do 2010 r. na obszarze województwa warmińsko-mazurskiego wyznaczono 59 obszarów Natura 2000. Większość z nich znajduje się na terenach już chronionych jako parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu.

Największe ośrodki przemysłowe znajdują się:

• w Olsztynie, w którym głównymi gałęziami przemysłu jest przemysł oponiarski(fabryka opon Michelin), przemysł drzewny(meble(MM International), tartaki, płyty wiórowe i okleinowe), przemysł spożywczy(Grupa Indykpol) oraz przemysł elektro-maszynowy, w którym możemy wyodrębnić m. in. Transportowy i metalowy. Duże znaczenie ma też przemysł energetyczny, o czym świadczą elektrownie cieple i wodne, przemysł mineralny, a konkretniej przemysł materiałów budowlanych i cegielnianych. W Olszynie w tym sektorze gospodarki znajduje zatrudnienie ponad 20 000 osób.

Największe ośrodki przemysłowe znajdują się:

• w Elblągu, który jest ośrodkiem przemysłu ciężkiego(np. Spółka Zamech Marine zajmująca się produkcją śrub napędowych do statków oraz General Electric z Zakładem Metalurgicznym i zakładem turbin), przemysłu spożywczego(browar wchodzący w skład Grupy Żywiec) oraz przemysłu meblarskiego np. ogromna firma Klaster Mebel Elbląg.

Największe ośrodki przemysłowe znajdują się:

• w Kętrzynie, w którym dominuje przemysł spożywczy(SPPH Majonezy), przemysł elektrotechniczny(oddział Philips, zajmujący się oświetleniem) oraz przemysł odzieżowy(np. ZPO Warmia)

Największe ośrodki przemysłowe znajdują się:

• w Ełku, gdzie znajduje się podstrefa Suwalskiej Specjalnej strefy ekonomicznej, w której obowiązują preferencyjne warunki prowadzenia działalności gospodarczej. Do największych firm można zaliczyć: „PORTA DRZWI”, czyli fabrykę drzwi i ościeżnic, „CEZAR”-fabrykę listew do glazury oraz „MG MURBET”, czyli stalowe centrum serwisowe. Poza strefą największymi zakładami przemysłowymi są zakłady mięsne Animex, które produkują na rynek Unii Europejskiej. Branża motoryzacyjna jest reprezentowana przez dwie duże firmy: „Zakład Elektroniki Motoryzacyjnej(wiązki samochodowe i kable elektryczne) oraz „SUNGSAN ZEM Polska”(oświetlenie samochodowe)

PRZEMYSŁ

Region zajmuje jedno z czołowych miejsc w kraju pod względem otrzymywania drewna i połowu ryb słodkowodnych. W rejonie Olsztyna, Szczytna i Bartoszyc utworzono Warmińsko-mazurską Specjalną Strefę Ekonomiczną.

DZIAŁY WODNE

Na szczególną uwagę zasługują 3 działy wodne: dorzecze Wisły, dorzecze Pregoły oraz rzeki przymorskie z Baudą i Pasłęką.

Największe centralne zgrupowania jezior czyli Wielkie Jeziora Mazurskie jest położone między Węgorzem, Giżyckiem, Dyszem, Piszem, Rucianem, Mikołajkami i Rynem.

Jeziora

Najgłębsze jeziora:

1. Olecko Wielkie (Olecko)

2. Ełckie (Ełk (miasto))

3. Isąg (Łukta)

4. Tałtowisko (Ryn)

5. Tałty (Ryn)

O najdłuższej linii brzegowej:

Śniardwy

1. Nidzkie

2. Orzysz 

3. Roś 

4. Kisajno 

O największej powierzchni wysp:

1. Kisajno (Giżycko)

2. Orzysz (Orzysz)

3. Wydmińskie (Wydminy)

4. Mamry Północne (Węgorzewo)

5. Śniardwy 

Najpłytsze jeziora:

1. Mewa (Giżycko)

2. Kacze (Pozezdrze)

3. Dłużek (Mrągowo)

4. Rominty (Węgorzewo)

5. Druglinek

Gatunki występujące w jeziorach to m.in. sielawa, sieja, sum, szczupak, płoć, leszcz, okoń, węgorz, peluga, tołpyga biala

Liczba gatunków płazów i gadów jest w porównaniu z innymi grupami stosunkowo niewielka. Są to: traszki, żaby, ropuchy i kumaki nizinne, zolów błotny, jaszczurka, zaskroniec oraz jadowita żmija zygzakowata .

GLEBY

Gleby Pojezierza Mazurskiego są średnio-urodzajne, przede wszystkim brunatne, płowe i bielicowe, występuje ponadto niewiele czarnych ziem i mad rzecznych.

Ponad 7% obszaru stanowią jeziora.

Poza jeziorami walorem Pojezierza Mazurskiego są lasy. Średnie zalesienie jest wprawdzie zbliżone do przeciętnego w kraju (około 27 % powierzchni),ale wzrasta w rejonach najliczniej odwiedzanych (do 40%).Rozciągają się tu z pośród największych kompleksów leśnych w Polsce - puszcza Piska i Augustowska. Znajdują się również Wigierski Park Narodowy oraz 6 parków krajobrazowych (Mazurski, Suwalski, Iławski, Brodnicki, Górznieńsko - Lidzbarski i Wzgórz Dylewskich). Na Pojezierzu Mazurskim w lasach i nad jeziorami zachowały się jeszcze w wielu miejscach fragmenty pierwotnej przyrody, mało poniszczonej przez działalność człowieka. Piękne partie naturalnych lasów mieszanych są tu zachowane, w skład, których wchodzą: dęby, świerki, sosny, graby, klony, olsze czarne i szare, brzozy z podszyciem leszczyny i jałowca.

Wigierski Park Narodowy

jeden z największych parków narodowych w Polsce. Obecnie jest jednym z 23 parków narodowych Polski. Park utworzony został na obszarze 14 956 hektarów. W chwili powstania był czwartym co do wielkości powierzchni polskim parkiem narodowym. Jego aktualna powierzchnia wynosi 15 089,79 ha. Lasy zajmują 63% powierzchni parku, wody 19%, grunty rolnicze 15%, a tereny zurbanizowane 3%. Ochroną ścisłą objętych jest 1822,55 ha. Obszary zagospodarowane rolniczo objęte są ochroną krajobrazową. Wigierski Park Narodowy położony jest na północnym skraju Puszczy Augustowskiej, czwartego pod względem wielkości zwartego kompleksu leśnego w Polsce, który wraz z lasami na terytorium Litwy i Białorusi pokrywa obszar około 160 tysięcy hektarów. Pod względem klimatycznym Park znajduje się w Regionie Mazursko-Podlaskim, obejmującym swym zasięgiem wschodnią część Pojezierza Mazurskiego oraz część Podlasia. Cały region, pomimo niewielkiej odległości od morza Bałtyckiego, pozostaje pod znacznym wpływem rozciągającego się na wschód bloku kontynentalnego Eurazji. Z tego też względu obszar ten ma najsurowsze warunki klimatyczne w całej nizinnej części kraju. Zima rozpoczyna się w trzeciej dekadzie listopada i trwa do pierwszej dekady kwietnia.

Mazurski Park Krajobrazowy

park krajobrazowy położony w województwie warmińsko-mazurskim (na terenie gmin Piecki, Mrągowo, Świętajno, Ruciane-Nida, Mikołajki, Orzysz i Pisz) w powiatach mrągowskim, piskim i szczycieńskim. Jest to jeden z największych parków krajobrazowych w Polsce.

Został utworzony w grudniu 1977 roku mocą uchwał Wojewódzkich Rad Narodowych w Suwałkach i w Olsztynie (na podstawie uchwały Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z 1970 roku). Celem jego utworzenia było zachowanie wartości malowniczego, jeziornego krajobrazu polodowcowego, bogatej fauny i flory, a także wartości kulturowych i historycznych Polski północno-wschodniej. W regionie, w którym powstał Park ścierają się wpływy klimatu kontynentalnego i morskiego z czynnikami lokalnymi, tworząc specyficzny mikroklimat.

Powierzchnia całkowita: 53 655 ha. Na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego znajduje się największe w Polsce jezioro Śniardwy Do zwierzęcych unikatów parku należy zaliczyć kiełża-kiełża - skorupiaka, uznanego za morski relikt polodowcowy, rzadkie odmiany gąbek, spotykane w jeziorze Bełdany i rzece Krutyni oraz przedstawiciela epoki przedlodowcowej żółwia błotnego. Atrakcją są również koniki polskie, które przebywają w Popielnie, niedaleko Rucianego-Nidy.

Okazy fauny spotykane na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego m.in. jeleń, sarna, dzik, wiewiórka, jeż, bielik zwyczajny, puchacz zwyczajny, żuraw zwyczajny, zimorodek, rusałka żałobnik, mieniak tęczowiec

Turystyka kwalifikowana

W regionie Mazurskim istnieje wiele możliwości uprawiania turystyki kwalifikowanej.

Turystyka kwalifikowana – to wspólne określenie rodzajów turystyki takich jak: piesza nizinna, piesza górska, narciarska, turystyka rowerowa, motorowa, kajakowa i żeglarska, jeździecka, nadane aby wyróżnić tę grupę spośród tradycyjnych rodzajów turystyki.

SZLAKI

Wyznaczono wiele szlaków żeglugowych, kajakowych oraz znakowanych szlaków pieszych. Do szlaków żeglugowych należą trasy:

Giżycko – Węgorzewo

Giżycko – Mikołajki – Ruciane-Nida

Mikołajki – Pisz

Mikołajki – Ryn

Opisywany region dzięki obfitości i różnorodności jezior, malowniczości rzek i strumieni oraz sieci kanałów łączących jeziora w systemy dróg wodnych, posiada doskonałe warunki do uprawiania turystyki kajakowej. Główne szlaki kajakowe to:

szlak rzeki Krutyni (najpopularniejszy szlak kajakowy na Mazurach, jeden z najatrakcyjniejszych szlaków wodnych w Polsce. Prowadzi przez kilkanaście jezior połączonych krótkimi rzekami, tzw. strugami, objętych wspólnym mianem rzeki Krutyni)

szlak rzeki Sapiny (popularny szlak kajakowy północno-wschodniej części Pojezierza Mazurskiego. Początek na południowym brzegu Jez. Kruklin w pobliżu wsi Kruklin).

Natomiast najważniejsze znakowane szlaki piesze to:

Każdego roku Mazury przyciągają niezliczone tłumy turystów, którzy odnaleźć mogą tu zarówno ciszę i spokój w maleńkich miejscowościach zagubionych wśród lasów, jak i ciekawą rozrywkę w słynnych kurortach. Wszędzie natomiast spotkasz jeziora, szlaki kajakowe i nieskażoną przyrodę.

Bywają tacy, co załapali bakcyla i przyjeżdżają tu kadego roku, bowiem żyć nie potrafią bez mazurskich wód i wypoczynku na łajbie.

Jako, że turystyka odgrywa na Mazurach znaczącą rolę, mieszkańcy robią wszystko, aby zadowolić przybyszów z kraju i zagranicy. Dlatego intensywnie rozwija się tu infrastruktura turystyczna i poprawia się jakość usług. Doceniają to zamożni tego świata, którzy właśnie tutaj wybierają się na wypoczynek, a nawet budują swe posiadłości.

Najpopularniejsze miejscowości mazurskie to: Mikołajki, Ruciane-Nida, Ostróda, Mrągowo, Olsztyn, Giżycko, Węgorzewo. Ale jest ich tutaj znacznie więcej, a każda zaskoczy nas jakimiś ciekawymi atrakcjami. Ostatnimi laty wypiękniał Ełk, który stale poprawia swą ofertę dla turystów.

Natomiast najbardziej znane jeziora mazurskie to: Śniardwy - największe jezioro w Polsce, Mamry, Mikołajskie, Czos, Drwęckie, Niegocin czy Ełckie. Jeziora te oferują piaszczyste plaże, strzeżone kąpieliska, wypożyczalnie sprzętu wodnego, rejsy wycieczkowe i wiele innych atrakcji.

Rezerwat koników polskich w Popielnie

Kilka tabunów koników biega na wolności po okolicznych lasach. Można je spotkać w czasie spaceru jedną z dwóch wytyczonych tu ścieżek przyrodniczych o długości 6 i 10 km. Inne koniki mieszkają w zagrodach, ale na naprawdę dużych terytoriach. Koniki są przyjaźnie nastawione do człowieka, podchodzą do turystów, można na nich pojeździć.

Placówka prowadzi też fermę bydła czerwonego i jeleni, a także jedyną w Polsce hodowlę bobrów. Niektóre przebywają tu od urodzenia i są tak oswojone, że można je pogłaskać.

Spływ kajakowy Krutynią

Krutynia to prawdziwy raj dla miłośników wędkarstwa i sportów wodnych. Spływ rzeką to najlepszy sposób, aby poznać Mazury, to okazja do kontaktu z przepiękną, mazurską przyrodą, to wreszcie jedna z największych atrakcji regionu. A zatem pozycja obowiązkowa. W taki spływ jeszcze przed II wojną światową wybrał się wraz z córką Melchior Wańkowicz. Swoje wrażenia z pobytu w mazurskiej krainie opisał w książce "Na tropach Smętka".  Znajdziemy w niej wiele ciekawych informacji związanych z regionem Mazur i jego rdzennymi mieszkańcami. Warto sięgnąć po nią przed udaniem się na spływ, aby poszerzyć swoją wiedzę o regionie.

Molenna starowierców w Wojnowie

W Wojnowie znajdziemy wiele pamiątek po dawnych mieszkańcach tych ziem. Są to przede wszystkim: drewniane chałupy, cerkiew prawosławna z cebulastymi kopułami, zespół klasztorny starowierców z maleńką molenną. W przedsionku świątyni prezentowane są stare zdjęcia z przedwojennego Wojnowa. W nawie głównej możemy natomiast zobaczyć ikony przedstawiające Świętą Trójcę, Matkę Boską, Chrystusa i proroków. Na cyplu, w pobliżu jeziora znajdziemy niewielki cmentarzyk. Z dala dostrzeżemy zagubione wśród drzew charakterystyczne prawosławne krzyże.

Mrągowo - Piknik Country

Mrągowo jest znane w Polsce i za granicą przede wszystkim z organizowanego już od 25 lat Festiwalu muzyki country, znanego bardziej pod nazwą "Piknik Country". Festiwal odbywa się na przełomie lipca i sierpnia i gromadzi co roku kilkadziesiąt tysięcy fanów. To właśnie oni na kilka dni całkowicie zmieniają oblicze miasta. Kowbojskie stroje, motocykle, samochody terenowe i muzyka tworzą niezapomnianą atmosferę. Uczestnicy mogą wysłuchać koncertu i brać udział w bezpłatnych imprezach towarzyszących. Spotkanie uatrakcyjniają: Parada Country, wybory Miss Country, pokazy strojów kowbojskich, zawody siłaczy, konkurs na najładniejszą witrynę w stylu country, maraton pływacki.

Wilczy Szaniec w Gierłoży

W Wilczym Szańcu, mieściła się słynna, znana w całej Europie kwatera główna Adolfa Hitlera. Zapewne tutaj zapadło wiele zbrodniczych decyzji dotyczących losu niektórych narodów Europy. Tutaj zdecydowano o wykorzystaniu jeńców w przemyśle zbrojeniowym, budowie nowych obozów koncentracyjnych, tu wcielano plan budowy Tysiącletniej Rzeszy. Budowę obiektu rozpoczęto wczesną jesienią 1940 roku. Oficjalnie miały tu powstać zakłady przemysłowe "Askania". Nieoficjalnie zamaskowane miasteczko ukryte głęboko w lesie, 200 budynków: schrony, baraki, dwa lotniska, elektrownia, dworzec kolejowy, urządzenia klimatyzacyjne, wodociągi, ciepłownie, dwie centrale dalekopisowe. W 1944 roku mieszkało tu ponad 2000 osób.

Co można robić na mazurach?

Oprócz podziwiania piękna swoistej przyrody Mazur oraz wylegiwania się na rowerkach wodnych czy plażach, mieszkańcy mazur przygotowują rok w rok interesujące atrakcje dla turystów.