Introducing
Your new presentation assistant.
Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.
Trending searches
Kod genetyczny to sposób zapisu informacji o budowie białek w sekwencji kwasów nukleidowych (DNA lub mRNA)
Kod genetyczny składa się z kodonów, które kodują poszczególne aminokwasy tworzące białka. Każdy kodon składa się z trzech kolejnych nukleotydów. Dlatego mówimy, że kod genetyczny jest trójkowy.
Kwasy nukleidowe są zbudowane z 4 rodzajów nukleotydów, które zapisujemy za pomocą liter: A, T(U w RNA), C i G. W skład białek wchodzi skład białek wchodzi 20 rodzajów aminokwasów, dlatego jeżeli jeden aminokwas byłby kodowany tylko przez jeden nukletyd, to istniałyby jedynie 4 możliwe kombinacje. Za mało by zakodować by zakodować wszystkie aminokwasy. Dopiero gdy kod jest trójkowy (4 ) liczba kodonów (64) jest wystarczająca.
3
nić kodująca DNA
nić matrycowa DNA
Cztery kodony mają spe cjalne znaczenie. Kodon AUG jest kodonem START, który rozpoczyna syntezę białka. Na końcu sekwencji nukleotydów tworzącej gen znajduje się jeden z 3 kodonów STOP: UAA, UAG, UGA, kończących ten proces.
Sposób określania sekwencji aminokwasów w białku wyjaśnimy na przykładzie sekwencji DNA oznaczającej fragment cząsteczki pewnego białka.
Najpierw należy określić sekwencję mRNA. W tym celu trzeba zapisać nukleotydy komplementarne do nici matrycowej DNA.
Następnie należy określić sekwencję aminokwasów. W tym celu należy odczytać kolejne kodony mRNA. Nazwy aminokwasów ustala się na podstawie tabeli kodu genetycznego
Kod genetyczny jest nie tylko trójkowy. Ma on również inne cechy, które sprawiają,
że umożliwia dokładne odczytywanie informacji genetycznej.
Każde trzy kolejne nukleotydy kwasu nukleinowego oznaczają jeden aminokwas tworzą jeden kodon.
Jeden kodon oznacza zawsze wyłącznie jeden aminokwas.
Jeden aminokwas może być kodowany przez więcej niż jeden kodon.
Nie ma wolnych nukleoty dów. Każdy nukleotyd wchodzi w skład jakiegoś kodonu.
Nukleotyd wchodzący w skład jednego kodonu nie może być elementem kolejnego kodonu.
Poza nielicznymi wyjątkami kodony u wszystkich organizmów oznaczają te same aminokwasy. Na przykład kodon AAG oznacza aminokwas lizynę niezależnie od gatunku organizmu.
Tabela kodu genetycznego pokazuje, w jaki sposób kodony są powiązane z aminokwasami. Zawiera ona wszystkie możliwe kombinacje trójek nukleotydów mRNA i nazwy kodowanych przez nie aminokwasów. Aby dowiedzieć się, jaki aminokwas jest kodowany przez dany kodon, musisz znaleźć w kolumnach kolejne nukleotydy wchodzące w skład tego kodonu.
Przykład
Na podstawie podanego fragmentu DNA kodują cego pewne białko określ sekwencję aminokwasów w tym białku. Uwaga: Nić matrycowa została wskazana strzałką.
ATGCCTGCCAAATAA →TACGGACGGTTTATT
1. Określ sekwencję mRNA, która powstanie na podstawie DNA. Pamiętaj o zasadzie komplementarności.
Wskazówka:
W cząsteczce RNA zamiast tyminy (T) występuje uracyl (U), który jest komplementarny do adeniny (A).
DNA: TACGGACGGTTTATT
mRNA: AUGCCUGCCAAAUAA
2. Przyporządkuj kolejnym trójkom nukleotydów mRNA odpowiednie aminokwasy. Wykorzystaj do tego tabelę kodu gene tycznego.
Wskazówka:
Ostatni kodon mRNA: UAA jest kodonem STOP. Nie można mu więc przyporządkować żadnego aminokwasu.
AUG CCU GCC AAA
metionina prolina alanina lizyna
ATGATCTCGTAA
→TACTAGAGCATT
G - C
A - T lub U
Amelia Puszczykowska