Introducing
Your new presentation assistant.
Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.
Trending searches
1
Жоспар
Жоспар
1. Соғыстан кейінгі жылдағы Қазақстандағы ауыр ахуал.
2. Партияның шешімдерінде мәселені үстірт шешетін волюнтаристік әрекеттердің өсе түсуі. И.Сталиннің жеке басына табынушылық саясатын сынау.
3. Ауыл шаруашылығын әміршіл-әкімшіл әдістермен көтеруге бағытталған шаралар. Тың жерлерін игеру эпопеясы
4. КСРО өнеркәсібінің дамуына Қазақстанның қосқан үлесі.
5. Қазақстан халқының әлеуметтік дамуы: демографиялық ахуал мен мемлекеттің саясаты.
6. Экологиялық дағдарыстар. Арал қасіреті және Семей ядролық сынақ полигоны: салдары.
7. Мәдениет пен ғылым. Білім мен ғылымдағы жағымды өзгерістер
1946 жылы 18 наурызда қабылданған төртінші бесжілдыққа (1946-1950 жж.) арналған жоспар бойынша соғыстан бүлінген аудандарды қалпына келтіру, өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығының соғыстан бұрынғы дәрежесіне жетіп, одан едәуір асып түсу міндеті белгіленді. Сонымен бірге онда Қазақстан экономикасын өрге бастыруға үлкен мән берілді.
1. Соғыстан кейінгі жылдағы Қазақстандағы ауыр ахуал.
- Халықтың әлеуметтік жағдайы .
- Соғыстан кейін 1946-1953 жылдары халықтың әлеуметтік жағдайы үшін аса бір ауыр кез болды.
- Соғыстан кейін елімізде қалыптасқан орасан зор қиыншылықтарға, әсіресе ауыл шаруашылығында болған орасан зор қиыншылықтарға қарамастан, кеңес халқының әл-ауқаты бірден-бірге жақсара берді.
Соғыстан кейін қираған экономиканы, халық шаруашылығын қалпына келтіру Кенес үкіметінің алдында тұрған басты міндет болды. Бұл бағытта ең алдымен жұмыс күшінің жетіспеуі кедергі жасады. Өндірістегі жұмыс қолының жетіспеуін толықтыру мақсатында 11 млн. 365 мың адамдық Кенес Армиясы қатарынан 8 млн. 500 мың адам босатылды. 1945 жылдың шілде қыркүйегі бірінші кезекте халық шаруашылығына қажетті мамандар жіберілді.
Жеңіл және тамақ өнеркәсібі дамыды. Семей Илеу-сығынды заводы өнім бере бастады, Қызылорда тігін фабрикасы жұмысын бастады. Жамбылда, Қызылордада, Павлодарда тері заводтары салынды.
Өзгерістер.
Ауыл шаруашылығы. Соғыстан әлсіреп шыққан еліміздің ауыл шаруашылығын қалпына келтіру жолында көптеген кедергілер кездесті. Олар: ауыл шаруашылық техникасының жетіспеуі, жұмыс күшінің аздығы, әміршіл-әкімшіл жүйенің ықпалы, экономикалық заңдармен есептеспеу т.б.
1948 жылы республикада ауылдар мен селоларды жаппай электірле- ндіру жорығы басталды. Сөйтіп, төртінші бесжылдық тұсында 752 колхоз, 317 МТС, 164 совхоз және 193 селолық аудан орталығы электрленді. Селолық электр станцияларының қуаты 1945 жылмен салыстырғанда 2,8 есе өсті.
Көлік жүйесі кеңейе түсті: 1950 жылы ұзындығы 483 км. Мойынты – Шу темір жолы салынып, Жамбыл – Шолақтау темір жолы іске қосылды
- Халықтың әлеуметтік жағдайы .
- Соғыстан кейін 1946-1953 жылдары халықтың әлеуметтік жағдайы үшін аса бір ауыр кез болды
- 1947 жылғы желтоқсанда елімізде бұрыннан қолданылып келген, халықты азық-түлікпен мөлшерлі қамтамасыз ететін карточкалық жүйе жойылды
- 1947 жылғы ақша реформасының нәтижесінде сомның сатып алу қөбілеті едәуір жоғарылады. Нан және наннан жасалған өнімдердің, еттің, сүттің, өнеркәсіп өкімінің бағасы арзандады.
- Байланыс ісі жақсартылды. Барлық аудан орталықтары телефон байланысына қосылды. 1949 жылғы көктемде Алматында елдің 56 қаласымен байланыстыратын автоматтық станция салынды. Радио жүйесі, 40-жылдармен салыстырғанда 2 есе артты. Маманданған жұмысшылар қатары өсті. 1945 жылы 1,044 мың болса, 1950 жылы – 1403 мың адам болды. 1950 жылы елімізде халық шаруашылығында еңбек ететін адамдардың саны 1 млн. 403000-ға жетті.
И.Сталиннің жеке басына табынушылық саясатын сынау.
Сталинизм - КСРО-да Сталин үстемдігі кезеңіндегі қоғамдық қатынастар мен саяси билік жүйесі.
2. Партияның шешімдерінде мәселені үстірт шешетін волюнтаристік әрекеттердің өсе түсуі. И.Сталиннің жеке басына табынушылық саясатын сынау.
Сталинизмге тән белгілер:
• экономикалық салада - жылдам индустрияландыру мен
ауыл шаруашылығындағы күштеп ұжымдастыру
• әлеуметтік салада - тұрғындардың басым көпшілігінің өмір сүру деңгейінің төмен болуы.
• саяси салада - іс-жүзінде демократияның болмауы,
тоталитарлық мемлекеттік лаңкестік жүйесін орнату.
Сталин Иосиф Виссарионович
Шын тегі — Джугашвили, Гори, Тифлис губерниясы, Ресей империясы - 5 наурыз 1953 ж., Кунцев ауданы, Мәскеу облысында туған.
РКФСР, КСРО— кеңестік мемлекеттік, саяси және әскери қайраткері, 1922 жылдан бастап Кеңес Одағы Коммунистік партиясының Орталық Комитетінің бас хатшысы, Кеңестік Үкіметінің басқарушысы (1941 жылдан бастап КСРО Халық Комиссарлар Кеңесінің төрағасы, 1946 жылдан бастап КСРО министрлер кеңесінің төрағасы), Кеңес Одағы Генералиссимусы (1945).
Василий Сталин 1921 жылы 24 наурызда Мәскеуде РСФСР инспекциясының шаруалық және РСФСР ұлт істері жөніндегі халық комиссары Иосиф Сталин мен оның екінші жұбайы — Надежда Аллилуеваның отбасында дүниеге келген.
Василийдың Светлана Аллилуева (1926 туған) есімді қарындасы және әкесінің бірінші жұбайынан туған Яков Джугашвили (1907 туған) есімді ағасы болған.
Василий әкесі Сталинның асырап алған баласы Артём Сергеевпен бірге тәрбиеленген. Василий Мәскеудің 25-ші білім беру мектебінде білім алған. 1932 жылы 9 қарашада Василийдың анасы Надежда Аллилуева өз-өзіне қол жұмсап қайтыс болды. Анасын жерлеу кезінде 11 жасар Василий әкесін қолынан келгенше жұбатты (кугерлердің айтуынша әкесі анасын қатты жақсы көргені соншалық, мәйіттің соңынан қалмай жылаған көрінеді).
Ауыл шаруашылығын әміршіл-әкімшіл әдістермен көтеруге бағытталған шаралар
- Дегенмен республиканың ауыл шаруашылығы бүкіл КСРО - ның ауыл шаруашылығы сияқты азық-түліктегі, өнеркәсіптегі, шикі заттағы халық сұранысын қанағаттандыра алмады. Бұған колхоздарды, жалпы ауыл шаруашылығын басқарудың әміршіл-әкімшіл жүйесі себеп болды.
3. Ауыл шаруашылығын әміршіл-әкімшіл әдістермен көтеруге бағытталған шаралар. Тың жерлерін игеру эпопеясы
Тың жерлерін игеру эпопеясы
тың игеру
эпопеясы
- 1954 жыл КОКП ОК-нің Пленумы «Елімізде астық өндіруді одан әрі арттыру, тың және тыңайған жерлерді игеру туралы» қаулы қабылдады.
- Тың жерлер игерілетін аймақтар:Қазақстан, Сібір, Урал, Солтүстік Кавказ, Есіл бойы.
- 1954-1955 жылдары 1 млрд. 200 млн. пұт астық алу белгіленді.
- Қазақстандағы тың жерлерді игеретін аудандар: Көкшетау, Акмола, Солтүстік Қазақстан, Қостанай, Торғай, Павлодар облыстары болды.
Одақ ведомстволары қабылдаған «Елімізде астық өндіруді одан әрі арттыру туралы, тың және тыңайған жерлерді игеру туралы» қаулы бойынша Қазақстанның солтүстік аудандарында, Сібірде, Оралда және Солтүстік Кавказда дәнді дақылдар егуді шұғыл арада арттыру туралы шешім шығарылды. Жаңа жерлерді игеру есебінен 1954-1955 жылдарда 13 млн гектар жер жыртылып, 1955 жылы одан 1100-1200 млн пұт астық алу жоспарлар
тың игеру
КСРО-да тың көтеруге байланысты белгіленген тапсырма 1954 жылғы тамыздың басына қарай орындалды: 13,4 млн гектар жер немесе жоспар бойынша 103,2%, оның ішінде Қазақстанда 6,5 млн гектардан аса тың жер жыртылды. Тамызда «Астық өндіруді молайту үшін тың және тыңайған жерлерді одан әрі қарай игеру туралы» жаңа қаулы қабылданды. Онда 1956 жылы тың жерлердегі дәнді дақылдар егуге арналған аудан көлемін 28-30 млн гектарға дейін жеткізу міндеті қойылды. Ғалымдардың тың жерлерді осыншама кең көлемде игеру өзін-өзі ақтамайтындығы туралы пікірлерін ешкім есепке алмады. 1955 жылы тың жерлерде жоспарланған 7,5 млн гектардың орнына 9,4 млн гектар жер жыртылды. Тың жерлерді игерудің басым көпшілігі негізінен Қазақстанның солтустігіндегі алты облыста - Қостанай, Ақмола, Солтүстік Қазақстан, Көкшетау, Торғай және Павлодар облыстарында жузеге асырылды.
Республика еңбекшілерінің алдында 6,3 млн гектар тың және тыңайған жерді игеру арқылы дәнді дақылдар өнімін арттыру міндеті тұрды.
КСРО өнеркәсібінің дамуына Қазақстанның қосқан үлесі.
4. КСРО өнеркәсібінің дамуына Қазақстанның қосқан үлесі.
- 1964 жылы СОКП Орталық Комитетінің қазан Пленумында партия басшылығына Л.И. Брежнев, үкімет басына А.И. Косыгин тағайындалды.
- Сегізінші бесжылдық (1966-1970) кезінде ОК Пленумда экономиканы басқарудың әкімшілік әдісі сыналып, кәсіпорындардың өз еркімен дамуына мүмкіндік беру айтылды
1931-1938 жылдары Қоңырат кені негізінде КСРО-дағы аса ірі кәсіпорындардын бірі — Балқаш мыс балқыту комбинаты салынып жатты. Осыған орай, түсті металлургия Қазақстанның ауыр индустриясының жетекші салаларының біріне айнала бастады.
металл
Екінші дүниежүзілік соғыс басталар қарсаңында Қазақстан қорғасын өндіруден КСРО бойынша бірінші орынды иеленді: республика 1939 жылы елдегі барлық қорытылған қорғасынның 84,8%-ын берді, оның ішінде Шымкент зауытының үлесі 62,7%, Риддер комбинатынікі - 22,7% болды. Қазақстан 1939 жылы КСРО бойынша алынған өңделмеген мыстың 16,2%-ын өндірді. Мұның ішінде Балқаш мыс комбинатының үлесі 8,2%, Қарсақбай мыс комбинатынікі 4,1%, Ертіс мыс зауытының үлесі 3,6% болды
Индустрияландыру жылдары көмір өнеркәсібі де қауырт қарқынмен дамыды. Қарағанды көмір алабы революцияға дейінгі Спасск мыс зауытының ұсақ қосалқы кәсіпорнынан Кеңес Одағының үшінші көмір базасына айналды. Көмір кендері 1930 жылға дейін тасып жеткізетін жолдың болмауынан тоқтап тұрды және алғашында олар Спасск мыс комбинаты мен Петропавл — Қарағанды аралығын қамтамасыз етеді деп ұйғарылды.
Қазақстан халқының әлеуметтік дамуы: демографиялық ахуал мен мемлекеттің саясаты.
Қазақстан Республикасы демографиялық дамуының 2001-2005 жылдарға арналған бағдарламасы "Қазақстан Республикасы мемлекеттiк демографиялық саясатының тұжырымдамасы туралы" Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2000 жылғы 17 тамыздағы N 1272 қаулысына сәйкес әзiрлендi және 5 жылға есептелген
5. Қазақстан халқының әлеуметтік дамуы: демографиялық ахуал мен мемлекеттің саясаты
Бағдарлама ел халқының табиғи және ырықсыз қозғалысындағы негiзгi процестердi: өсiп-өнетiн денсаулық жағдайын жақсарту және бала тууды ынталандыру жөнiнде шаралар қабылдау жолымен бала тууды, өлiмдi және көшi-қонды реттеуге, халықтың өлiмiн азайтуға, көшi-қонды реттеуге бағытталған.
Қазақстандағы демографиялық ахуал соңғы жылдары республика үшiн туудың едәуiр төмендеуiне, өлiмнiң көбеюiне (1996 жылдан бастап оның азаю тенденциясы байқалды) және халықтың көшi-қондық кетуiнiң артуына орай қолайсыз ретiнде бағаланып отыр.
- 1999 жылы туудың ХХ ғасырдың соңғы онжылдығындағы ең төменгi коэффициентi байқалды, туу 1000 адамға 14,0-ден келдi, бұл республикада туудың ең биiк шыңы белгiленген 1987 жылғы деңгейдiң 54,5 пайызын құрайтын болды.
- Қазақстан Республикасы Статистика жөнiндегi агенттiгiнiң алдын ала деректерi бойынша Қазақстан Республикасы халқының саны 2000 жылдың 1 қаңтарында 14896,1 мың адамды құрады. Республикада 16426,5 мың адам тұрған 1993 жылдың басымен салыстырғанда, халықтың саны 1530,4 мың адамға немесе 9,3 пайызға кемiдi.
- 1999 жылы халықтың табиғи өсуiнiң коэффициентi төмендедi және 1000 адамға 4,3 болып ең төменгi шегiне жеттi.
- 1999 жылы, өлiмнiң азаюына қарамастан, оның деңгейi жоғары күйiнде қалды. Өлiм коэффициентi 1990 жылғы деңгейден 22,8 пайызға жоғары, 1000 адамға 9,7 болды.
- Республикада тұратын қазақтардың саны 1999 жылғы халық санағының деректерi бойынша 7985,0 мың адамды немесе республика халқының жалпы санының 53,4 пайызын құрайды. Республикадағы орыстар - 4479,6 мың адам немесе 30,0 пайыз.
- Шығыс Қазақстан, Солтүстiк Қазақстан облыстарында халықтың табиғи азаюы басталды. Мұндай тенденцияның сақталуы жағдайында таяудағы болашақта ел бойынша тұтас алғанда халықтың құлдырап азаюы күтiлуде.
Экологиялық дағдарыстар. Арал қасіреті және Семей ядролық сынақ полигоны: салдары
Семей-Арал апаты:
- Арал теңізінің деңгейі 14 метрге, аумақтық көлемі 40%-ға, су келемі 60%-ға төмендеді. Тартылған теңіз түбітұз ошағына айналуы;
6. Экологиялық дағдарыстар. Арал қасіреті және Семей ядролық сынақ полигоны: салдары
- КСРО-ғы 715 ядролық жарылыстың 470-і Қазақстанда жасалды. Негізінен Семей, Қарағанды, Павлодар және Каспий маңы ойпатындағы Азгир полигонында 17 жер асты жарылысы, Атырау,Ақтөбе т.б жерлерде тағы 21 жарылыс іске асырылған.
- 70-80-жылдары Қазақстанда халық тұтынатын тауарлардың 60%-ы басқа одақтас республикалардан әкелінді, ал шикізатты Қазақстанда өндірілді. Ішкі өнім 3,8% ғана
- Еліміздің тарихындағы ең қайғылы парақтардың бірі - Семей ядролық сынақ полигонының өмірге келуі
- Алғашқы атомдық жарылыс дауысы 1949 жылы тамыздың 29-ы, таңғы сағат 7-де естілді.
- Семей ядролық полигоны ауданында 450-ден астам жер үсті және жер асты ядролық сынақтарының өткізілуі нәтижесінде атмосфераға, гидросфераға және литосфераға өте үлкен мөлшерде радиоактивті материалдар шығарылды.
- Тек Семей ядролық полигонының ғана емес, соған жақын жатқан орасан үлкен аумақтар да (Павлодар, Қарағанды, Шығыс Қазақстан, Жезқазған облыстары және Ресей Федерациясының Алтай өлкесі) радиоактивті ластануға ұшырады. Соның нәтижесінде сол аумақтағы көптеген тірі ағзалар және тұрғын халықтар зардап шекті.
Семей
полигоны
- Семей ядролық полигонындағы сынақтардың жалпы саны 456 ядролық және термоядролық жарылысты құрады
- Олардың 116-сы ашық болды, яғни жер бетіндегі немесе әуе кеңістігінде жасалды.
- Семей полигонында әуеде және жер бетінде сынақтан өткізілген ядролық зарядтардың жалпы қуаты 1945 жылы Хиросимаға тасталған атом бомбасының қуатынан 2,5 мың есе көп болды.
- 1949 жылғы 29 тамызда тұп-тура таңғы сағат жетіде көз ілеспес жылдамдықпен ұлғайып бара жатқан отты доп кенеттен Жер денесіне қадалып, оны шарпып өтіп, аспанға көтерілген.
- 1989 жылдың ақпанында Семейдегі атом полигонын табу үшін күресті бастауға ұйғарған «Невада - Семей» қозғалысының алғашқы митингісі өткізілді. Оны басқарған – белгілі қоғам қайраткері, ақын Олжас Сүлейменов.
Мәдениет пен ғылым. Білім мен ғылымдағы жағымды өзгерістер.
- Қазіргі заманғы ғылымдар жүйесінде мәдениеттанудың алатын орны
7. Мәдениет пен ғылым. Білім мен ғылымдағы жағымды өзгерістер
- Мәдениеттану жеке пән ретінде XIX ғасырдың соңғы ширегінде қалыптаса бастады, сондықтан да оны әлі де болса буыны бекімеген жас ғылымдар саласына жатқызамыз. Мәдениеттану қоғамда болып жатқан түрлі процестерді (материалдық, әлеуметтіқ, саяси, адамгершілік, көркемдік тағы басқалары) барынша қамтып, мәдениет дамуының жалпы заңдылықтарын, оның өмір сүруінің принциптерін және бір-біріне этно-әлеуметгік, саяси-моральдық, ғылыми, көркемдік және тарихи сипаттамаларымен, жағдайларымен ерекшеленетін түрлі мәдениет түрлерінің өзара байланыстарымен, төуелділіктерімен зерттейді.
- Білім – адамдардың белгілі бір жүйедегі ұғымдарының, деректері мен пайымдауларының, т.б. жиынтығы. Білім адамзат мәдениетінің ең ауқымды ұғымдарының бірі болып табылады. Ол сана, таным, объективті әлем, субъект, ойлау, логика, ақиқат, парасат, ғылыми және т.б. күрделі де терең ұғымдармен тығыз байланыста әрі солар арқылы анықталады. Білім философия мен рационалды білім пайда болғаннан көп бұрын дүниеге келген.
Білім
- Ғылым — уақыт пен кеңістікте бар, зерттеуге болатын шынайы нақты нәрселердің заңдары мен қағидаларын, тәртібі мен құрылымын объективті түсіндіретін, эксперимент пен бақылауға негізделіп, математикалық есептеуді қолданып, жүйелі түсінік қалыптастыратын таным саласы. Жалпы тұрғыда ол жүйелі білім мен ғылыми тәжірибені меңзесе, ал, арнайы мағынада ғылыми әдістер арқылы жинақталған логикалық білім жүйесін көрсетеді. Яғни, ғылым ғылыми білімдерді ғана емес, сол білімдерге қол жеткізудің барлық жолдары мен әдістерін түгел қамтитын біртұтас кешенді жүйе.