СПБ 10-лекция

1st

15th

Мүліктік жазаларға:

• а) қылмыстық істе мәлімделген азаматтық талапты қанағаттандыру;
• б) мүлікті тәркілеу түрінде қылмыстық-құқықтық сипаттағы өзге де шараны қолдану;
• в) айыпталушыдан немесе азаматтық жауапкерден осы қылмыстық іске байланысты басқа да мүліктік жазалар жатады.

Қылмыстық іс бойынша заттай дәлелдемелерге жататын мүліктің сақталуын қамтамасыз ету мақсатында тыйым салу, сайып келгенде, қандай да бір мүліктік өндіріп алуды қамтамасыз етеді.

1

2

Мүлікке тыйым салуға белгіленген бір немесе бірнеше арнайы шарттар болған кезде ғана жол беріледі:

• 1) қылмыспен мүліктік немесе моральдық зиян келтірілсе, азаматтық талап қойылса. Азаматтық талап болмаған кезде оны қамтамасыз ету қолданылмауы керек, өйткені талап қою құқығы диспозитивті;
• 2) қылмыс жасау нәтижесінде алынуға тиісті мүліктің немесе осы мүліктен түсетін табыс болып табылатындығын не қылмыс құралы ретінде не терроризмді, ұйымдасқан топты, заңсыз қарулы құралымды, қылмыстық қоғамдастық - қылмыстық ұйымды қаржыландыру үшін пайдаланылғанын немесе пайдаланылғанын растайтын мән-жайлар;
• 3) айыппұл түрінде қосымша жаза тағайындаудың нақты мүмкіндігі, оның ішінде бұл тиісті бапта көзделген жағдайларда қолданылады;
• 4) айыпталушыға нақты жүктелуі мүмкін сот шығындарының мөлшері. Айыпталушының (сезіктінің) заңды өкілдеріне ақшалай өндіріп алу қолданылған.

Жалпы ереже бойынша мүлікке тыйым салу туралы қаулы шығарылғанға дейін мыналар белгіленуі тиіс:

• а) тыйым салынуға жататын мүліктің жеке анықталған белгілері, құны және орналасқан жері;
• б) бұл мүліктің айыпталушыға (күдіктіге) немесе басқа азаматтық жауапкерге тиесілі болуы. Заң мүлікке тыйым салуға тыйым салмайды, қаулыда тек оның тиесілігі мен құнын көрсетеді.

Содан кейін сот қаулы шығарғаннан кейін тергеуші (анықтаушы) немесе сот орындаушысы тыйым салынуға тиісті нақты мүлікті анықтап, іздеуі керек.

Мүлікке тыйым салу туралы шешім қабылданғаннан кейін мүлікті анықтау және іздеу мүмкіндігі сот орындаушысының тиісті өкілеттіктерімен, сондай-ақ соттың мүліктің орнына ақша сомасын тәркілеу өкілеттіктерімен расталады.

3

4

Тыйым салынуға жататын мүлік тергеу әрекеттерін жүргізу (тінту, алу, қарап - тексеру, жауап алу), сұрау салулар жіберу арқылы, сондай-ақ тиісті тапсырма бойынша жедел-іздестіру іс-шаралары арқылы анықталады және іздестіріледі.

Егер мүліктің айыпталушыға (сезіктіге) немесе өзге де азаматтық жауапкерге тиесілі екені анықталса, онда ол орналасқан жеріне қарамастан, жалпы тәртіппен тыйым салынуға тиіс.

Ерекше тәртіппен қамаққа алу орындалады:

а) шоттағы, салымдағы немесе банктерде және өзге кредиттік ұйымдарда сақтаудағы ақша қаражаты мен өзге де құндылықтар жатады. Құндылықтарға тыйым салу туралы қаулы кредиттік ұйымға жіберіледі, ол қаулыны алғаннан кейін оны дереу орындауға - тыйым салынған қаражат шегінде осы шот бойынша шығыс операцияларын толық немесе ішінара тоқтатуға міндетті;

А

б) жылжымайтын мүлік. Жылжымайтын мүлікке тыйым салу туралы сот қаулысының куәландырылған көшірмесі үш күн мерзімде жылжымайтын мүлікке құқықтарды мемлекеттік тіркеу жөніндегі әділет мекемесіне орындау үшін жіберіледі. Көшірмесін алғаннан кейін әділет мекемесі жылжымайтын мүліктің құқық иеленушісінің құқығын шектеуді мемлекеттік тіркеуді жүргізеді, бұл туралы оны тіркелген күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірмей жазбаша нысанда хабардар етеді. Жылжымайтын мүлікке тыйым салу туралы мәліметтер жылжымайтын мүлікке құқықтардың және онымен бағалы қағаздар мәмілелерінің бірыңғай мемлекеттік тізіліміне енгізіледі.

Қамауға алу туралы бұйрық алынған кезде жойылады:

а) процестік мәжбүрлеу шараларын қолдану үшін жалпы шарттар: қылмыстық істі тоқтату немесе нақты адамды қудалау; ақтау үкімін шығару;

б) мүлікке тыйым салуды қолдану үшін қажетті арнайы шарттар: талапкердің азаматтық талап қоюдан бас тартуы; залалды ерікті түрде өтеу; соттың талап қоюды қанағаттандырудан бас тартуы; талапты қараусыз қалдыру; мүліктің "қылмыстық шығу тегі" дәлелденбеуі; мүліктің азаматтық емес жауапкерге тиесілі екендігі дәлелденуі, адамды азаматтық жауапкер деп танудың заңсыздығы.

Б