Introducing
Your new presentation assistant.
Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.
Trending searches
teorie osobowości
63
TEORIE OSOBOWOŚCI.
PODEJŚCIE HUMANISTYCZNE
Abraham
Maslow
Co to jest osobowość?
Carl
Rogers
Agata Jędrzejewska
Co to jest osobowość?
Dwie kategorie znaczeń:
-umiejętność w kontaktach społecznych
-wrażenie, jakie jednostak wywiera na innych
Żadna konkretna definicja osobowości nie może być stosowana w sposób uniwersalny
Geneza
Powstała w latach 60., w rekacji na behawioryzm i psychoanalize. Nastąpił spór między Burrhusem Skinnerem, a Carlem Rogersem. Odrzucono jednowymiarowy portret człowieka sformułowany przez Skinnera; uznali ten portret za zniekształcony, ponieważ nie przedstawiał autentycznej osoby, która dąży do samorealizacji i harmonijnego rozwoju. Uważano także, że psychoanaliza przeistacza naturę ludzką. Dążono do sprawienia, aby ludzie wykorzystywali swój potencjał i rozwijali się.
Koncepcja humanistyczna, czyli
dążenie do samorealizacji
Burrhus Frederic Skinner-amerykański psycholog, jeden z twórców i najważniejszych przedstawicieli behawioryzmu
Sigmund Freud-austriacki lekarz, twórca psychoanalizy
1
Ogólne założenia
Psychologia humanistyczna skupia się na możliwościach rozwojowych jednostki. Psychologowie skupieni w tym nurcie przyjęli, że istnieje wewnętrzny, zakodowany w biologii program rozwojowy, który - o ile nie zakłócą go czynniki zewnętrzne - doprowadzi do pełnego rozkwitu osobowości. Pierwszy uwagę zwrócił na to Kurt Goldstein.
2
Kurt Goldstein
6 listopada 1878, Katowice- 19 września 1965, Nowy Jork, Stany Zjednoczone
Kurt Goldstein podczas prac nad następstwami uszkodzeń mózgu zwróci wówczas uwagę, że przy całej różnorodności objawów, pacjenci posiadali pewne wspólne właściwości, odróżniające ich funkcjonowanie od ludzi zdrowych. Osoby zdrowe charakteryzują się giętkością reakcji i zdolnością do abstrakcyjnego ujmowania rzeczywistości, tymczasem pacjenci z organicznymi uszkodzeniami mózgu na ogół tracili tę właściwość, nie umieli oderwać się od bezpośredniego wpływu sytuacji,a więc na przykład robili to, co inni, zamiast realizować własny program działań, dosłownie rozumieli sens słów, nie modyfikowali zachowania pomimo nieepowodzeń, wydawało się, że utracili zdolność planowania działań i odraczania gratyfikacji, a także uczenia się rzeczy nowych. Główną właściwością organizmu jest tendencja do samorealizacji.
Rozwój organizmu
- zachowanie człowieka staje się z wiekiem bardziej stałe i systematyczne oraz lepiej dostosowane do środowiska
- istnieją zadania specyficzne dla pewnych okresów życia, lecz nie wyszczególnia tych zadań ani nie mówi, czy są one takie same dla wszystkich jednostek
- doniosłe znaczenie dziedziczności, lecz nie określa wyraźnie względnej wielkości jej wpływu
- brak teorii uczenia się
Izolacja procesu samorealizacji jako podstawowy warunek wytwarzania się stanów patologicznych.
Ludzie nie są ani agresywni, ani ulegli z natury, lecz aby zrealizować swą naturę, muszą niekiedy być agresywni, a kiedy indziej ulegli, zależnie od okoliczności. Jeśli jednak ukształtuje się silny, zafiksowany nawyk agresji lub uległości, to będzie on miał zwykle destrukcyjny wpływ na osobowość, przejawiając się w niewłaściwych momentach i w sposób sprzeczny z interesami danej osoby jako całości.
Zbiór wskazówek dla badacza, który chce prowadzić badania w sposób organicystyczny.
1. Badaj całą osobę
2. Przeprowadzaj intensywne badania indywidualnych przypadków przy zastowaniu testów, wywiadów oraz obserwacji w warunkach naturalnych. Nie polegaj tylko na jednym rodzaju materiałów dowodowych.
3. Staraj się zrozumieć zachowanie danej osoby w kategoriach takich systemowych zasad, jak samorealizacja,„dochodzenie do porozumienia" ze środowiskiem, postawa abstrakcyjna i konkretna, zamiast w kategoriach specyficznych reakcji na specyficzne bodźce.
4. Stosuj zarówno jakościowe, jak i ilościowe metody zbierania i analizy danych.
5. Nie stosuj eksperymentalnych środków kontroli ani standaryzowanych warunków, które niszczą integralność organizmu oraz czynią zachowanie nienaturalnym i sztucznym.
6. Pamiętaj zawsze, że organizm jest złożoną strukturą, a jego zachowanie jest wypadkową ogromnej sieci czynników determinujących.
3
Idea Holizmu
Chcąc poznać i zrozumieć funkcjonowanie organizmu, nie można poprzestać na poznaniu jego części czy organów, trzeba koniecznie wiedzieć, jaką funkcję pełnią one w całości systemu, a nawet więcej, trzeba znać zasadę organizującą, całość, wtedy dopiero daje się uchwycić znaczenie i funkcje poszczególnych części. Organizm trzeba traktować jako system - i tak też go badać - akcentując wewnętrzną integrację i spójność działań. Istotny jest też kontekst środowiskowy, czyli tło lub układ odniesienia dla aktywności organizmu.
Abraham Harold Maslow
1 kwietnia 1908r., Nowy Jork-8 czerwca 1970r., Menlo Park
Na koncepcji Abrahama Maslowa odcisnęły swe piętno doświadczenia życiowe. Maslow wychował się w w ubogiej rodzinie imigrantów z Rosji, pochodzenia żydowskiego. Izolacja społeczna i ciężkie warunki materialne położyły się cieniem na jego dzieciństwie. Jako młody, zdolny człowiek stosunkowo wcześnie obronił doktorat (na temat zachowania seksualnego u małp). Własne doświadczenia związane z wychowaniem dzieci uświadomiły mu, że nie akceptuje podejścia behawiorystycznego. Ale rodzaj prawdziwego nawrócenia i zwrot ku humanistycznej alternatywie w psychologii przeżył po ataku japońskim na Pearl Harbor. Organizowano wówczas czarne marsze, milczące patetyczne demonstracje, eksponujące tragiczne skutki ataku Japończyków. Maslow nie odczuwał jednak gniewu ani chęci odwetu i zemsty, patrzył na to przerażające widowisko jako na wyraz ludzkiej nędzy, dramatyczny obraz zniszczeń, jakie niesie wojna- sił drzemiących w naturze człowieka i wyeksponowanych przez Freuda. podjął solenne postanowienie, iż postara się udowodnić, że człowiek jest zdolny do osiągnięć, rozwoju i twórczości, że w ludzkiej naturze kryją się nie tylko popędy do agresji, zniszczenia, ale znacznie ważniejsze od nich potencjalności zdrowia, siły i szczęścia.
Założenia dotyczące ludzkiej natury
Maslow przyjął on wiele godnych uwagi założeń co do natury ludzkiej:
- Ludzie mają wrodzoną naturę, która jest w zasadzie dobra lub przynajmniej neutralna; Nie jest ona immanentnie zła. Nie jest prawdą, że instynkty są złe czy antyspołeczne i muszą być ujarzmiane w toku kształcenia i socjalizacji
- Ludzie są nieszczęśliwi lub neurotyczni dlatego, że społeczeństwo uczyniło ich takimi przez ignorancję lub wskutek patologii społecznej albo dlatego, że sami wypaczyli swój sposób myślenia. Na przykład destruktywność i przemoc nie są nieodłącznym atrybutem ludzi. Ludzie stają się destruktywni wtedy, gdy ich wewnętrzna natura zostanie wypaczona, odrzucona lub sfrustrowana.
- Maslow wskazywał, że nerwicę można rozumieć jako „niepowodzenie w rozwoju jednostki".
Dlaczego nie wszyscy się samorealizujemy?
Kompleks Jonasza-oznacza naszą skłonność do
lęku i uchylania się od naszego „konstytucjonalnie określonego" przeznaczenia i naszych możliwości. Boimy się „boskich możliwości" ukrytych w nas samych i sami sobie nie pozwalamy stać się wielkimi.
Desakralizacja- pozbawienie czegoś cech świętości lub utrata przez coś tych cech.
Hierarchia potrzeb
Maslow przedstawił teorię ludzkiej motywacji, opartą na założeniu hierarchicznej organizacji potrzeb. Im niżej w hierarchii znajduje się potrzeba, w tym większym stopniu ma ona charakter przymusowy lub dominujący. Innymi słowy, jeśli uaktywni się kilka potrzeb, to potrzeba najniższa będzie najsilniej domagała się zaspokojenia. Jeśli jakieś potrzeby zostaną zaspokojone, to pojawią się nowe, wyższe potrzeby. Poza tym, potrzeby znajdujące się na niższych szczeblach hierarchii charakteryzują się motywacją niedoboru, ponieważ uruchamiane są przez niedobór lub brak czegoś, natomiast potrzeby z wyższych poziomów hierarchii wiążą się z motywacją wzrostu, ponieważ polegają one na dążeniu jednostki do celów i osobistego rozwoju.
Osoby samorealizujące się
Cechy charakterystyczne:
1. Są nastawieni realistycznie.
2. Akceptują samych siebie, innych ludzi oraz świat natury, za którym się opowiadają.
3. Odznaczają się dużą spontanicznością.
4. Są skoncentrowani na problemach, nie na sobie.
5. Cechuje ich pewien dystans i potrzeba odosobnienia.
6. Są niezależni i autonomiczni.
7. Oceniają ludzi i rzeczy w sposób raczej niekonwencjonalny niż stereotypowy.
8. Większość z nich miała głębokie doznania mistyczne czy duchowe, choć niekoniecznie o charakterze religijnym.
9. Identyfikują się z ludzkością.
10. Ich bliskie związki z niewieloma szczególnie kochanymi ludźmi mają zwykle charakter głęboko uczuciowy, a nie powierzchowny.
11. Ich wartości i postawy są demokratyczne.
12. Nie mylą środków z celami.
13. Ich poczucie humoru jest filozoficzne i niezłośliwe.
14. Mają wielki zasób zdolności twórczych.
15. Są odporni na wpływy kulturowe, tj. zachowują w zasadzie niezależność od danej kultury
16. Wznoszą się ponad swoje środowisko, a nie tylko borykają się z nim.
Carl Ransom Rogers
8 stycznia 1902, Oak Park- 4 lutego 1987 w La Jolla
Carl Rogers urodził się jako: „środkowe dziecko w dużej, blisko związanej ze sobą rodzinie, dla której podstawowymi wartościami były ciężka praca i wysoce konserwatywny (bliski fundamentalizmowi) protestantyzm". Gdy Carl miał 12 lat, jego rodzina przeniosła się na farmę, a on zainteresował się naukami rolniczymi. Rogers przejawiał zamiłowanie do fizyki i biologii. Gdy zaczął nauczać w środowisku akademickim miało dla to dla niego istotne znaczenie. Intelektualna ciekawość i krytycyzm starszych studentów były dla niego bodźcem do sprecyzowania swych poglądów na psychoterapię, co uczynił w swej książce zatytułowanej Counseling
and psychoterapy. Opracował swą metodę psychoterapii skoncentrowanej na kliencie, sformułował teorię osobowości, a także prowadził badania nad psychoterapią.
Teoria osobowości
Rogers uważał, że można stać się sobą tylko wtedy, gdzy odrzuci się zbędne maski, wzorce i wyobrażenia o sobie samym. Doświadczenia pojawiają się w nas w danej chwili i stają się płynnym zmiennym procesem. Ludzie ustalają wzorzec "JA", bo chcą być ustaleni i statyczni, dążą do pewnego ustalonego obrazu siebie. Jednak człowiek nie może być niezmienny, bo życie to proces, który ciągle ma wpływ na osobowość człowieka.Każda wewnętrzna zmiana powoduje zewnętrzną zmianę perspektywy.
Człowiek nie jest trwałą niezmienną bryłą, tylko raczej płynącą rzeką przemian
Fenomenologiczna teoria Carla Rogersa
Doświadczenie obejmuje wszystko to, co dzieje się w obrębie organizmu i jest potencjalnie dostępne świadomości. Całość doświadczeń tworzy pole fenomenologiczne, które jednak nie pokrywa się z polem świadomości.
Świadomość obejmuje tę część pola fenomenologicznego, która daje się ująć w formie symbolicznej, czyli doświadczenia dające się zwerbalizować. Subcepcja to proces podświadomego spostrzegania doświadczeń.
Koncpecja "JA"
Zorganizowana spójną postać (gestalt) pojęciową, składającą się ze spostrzeganych właściwości »ja«, czyli samego siebie, oraz ze spostrzeganych relacji między »ja« a innymi i między »ja« a różnymi aspektami życia, a także z wartości przypisywanej tym spostrzeżeniom. Postać ta dostępna jest świadomości, aczkolwiek niekoniecznie jest w niej obecna. Obraz ja jest płynny i zmienny, jest procesem, lecz w każdym momencie stanowi specyficzną całość
Rozbieżności
Samoakceptacja
Obok koncepcji ja-realnego (jaka/jaki jestem) osoba tworzy koncepcję ja-idealnego (jaka chciałabym/jaki chciałbym być). Obydwie koncepcje mogą być w znacznym stopniu zbieżne, ich zbieżność jest miarą samoakceptacji i -co za tym idzie - przystosowania osobistego.
I
Niespójność
Zjawisko zachodzi w przypadku znaczącej różnicy między polem fenomenologicznym a polem świadomości: znaczna część doświadczeń nie jest uświadamiana, choć jest obecna w organizmie. W zachowaniu takiej osoby łatwo dostrzec niespójność uczuć, przekonań (o sobie) i gestów. Mówimy wówczas o braku spójności (kongruencji). „»Spójność« (congruence) jest terminem, którego używamy, aby zasygnalizować precyzyjne dopasowanie doświadczenia i świadomości doświadczenia.
II
Rozbieżność między rzeczywistością subiektywną, a obiektywną
Rozbieżność: między rzeczywistością subiektywną (pole fenomenologiczne i pole świadomości) a rzeczywistością zewnętrzną, obiektywną. Osoba ma prawo widzieć świat, w tym relacje międzyludzkie, w sobie tylko właściwy sposób, niekoniecznie pokrywający się z tym, jak to widzą inni.
III
Bibliografia:
- Hall Calvin S, Campbell John B., Gardner Lindzey: Teorie osobowości. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2006
- Kozielecki Józef: Koncepcje psychologiczne człowieka, Wydawnictwo Akademickie "Żak", Warszawa, 1997
- Maslow Abraham: Motywacja i osobowość. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2009
- Oleś Piotr: Wprowadzenie do psychologii osobowości. Wydawnictwo Naukowe "Scholar", Warszawa, 2003