Introducing 

Prezi AI.

Your new presentation assistant.

Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.

Loading content…
Loading…
Transcript

Xitoy davlati haqida

Xitoy davlati bayrog'i

Reja:

1) Xitoy davlatining tarixi

2)Xitoy oldin va hozir

3) Xitoy xalqining madaniyati

Xitoy davlatining tarixi

Xitoy — ko'p millatli davlat. Jami aholining 95 % i xitoyliklar, qolgan qismi turli til guruhi va oilalariga mansub bo'lgan 56 xalqdan iborat. Xitoyliklarning ko'pi mamlakatning sharqiy qismida yashaydi. Xueylar (7 mln.ga yaqin) ham xitoy tilida so'zlashadi. Xitoyning shimoli-g'arbida turkiy tillar guruhiga mansub xalqlar — uyg'urlar, qozoqlar, qirg'izlar, salorlar va boshqa, shimoliy va shimoli-sharqidagi dasht va chala cho'llarda mongol guruhiga kiruvchi xalqlardan mongollar, dunsyanlar, tular, shimoli-sharqida tungus, manjur xalqlari, g'arbi (Tibet) va janubi-g'arbida tibet-birma xalqlari, janubida tai tillarida so'zlashuvchi xalqlar va boshqa yashaydi. Sintszyanning janubi-g'arbida pomir tojiklari xam bor.

Shimoliy Xitoy hududida ilk ibtidoiy madaniyat qoldiqlari, Pekin yaqinida ilk paleolit davri manzilgohdaridan toshga aylangan sinantrop qoldiqlari topilgan. Xitoyda o'rta paleolit davriga mansub Xetao (Ordos) madaniyati, sunggi neolit davriga mansub Yanshao va Lunshan madaniyatlari, ayniqsa, mashhur. Yanshao madaniyatida (taxminan mil. av. 3 ming yillik urtalaridan 2ming yillik o'rtalarigacha) odamlar ovchilik va baliq ovlash bilan birga dehqonchilik va chorvachilik bilan ham shug'ullanganlar.

So'nggi 20 yil ichida Taklamakon cho'li atrofida 5—6 ming yillik tarixga ega bo'lgan jasadlar, mato bo'laklari, sopol idish va boshqa topilganligi Xitoyning g'arbiy hududida ham nihoyatda qadimiy madaniyat bo'lganligidan dalolat beradi.

Xitoy davlatining tarixi

Mil. av. 1766—1122-yil Xuanxe daryosining o'rta oqimlarida dastavval Shang, keyinchalik In deb nomlangan (Shang In davri) ilk davlat tuzumi tashkil topgan. In davlati uzoq yillar davomida qo'shni qabilalar bilan urush olib borganligi tufayli mil. av. XI asrga kelib, uning hududi birmuncha kengaydi.

1937-yil iyul oyi Xitoy uchun juda og'ir kechdi, buning sababi Yaponiya butun Xitoyni bosib olish rejasini amalga oshirishga kirishdi. Urushning birinchi oylaridayoq yaponlar Xitoyning katta qismini, jumladan, Beypin (Pekin), Tyantszin, Shanxay va boshqa shaharlarini bosib oldi. Xitoy xalkining yapon bosqinchilariga qarshi ozodlik urushi (1937—45) boshlandi. Xalqning tazyiqi ostida gomindan rahbarlari 1937-yil 23-sentabrda XKP bilan gomindan o'rtasida hamkorlik o'rnatilganligini ma'lum qildi. Yapon qo'shinlari 1937-yil iyuldan 1938-yil oktabrgacha Shimoliy Xitoyning barcha hududini, Markaziy Xitoyning bir qismini, shuningdek, Janubiy Xitoyning muhim dengiz bo'yi yerlarini bosib oldi. Yaponlar bosib olingan rayonlarda partizanlik harakatini keng avj oldirdi. Ammo Xitoy bu bilan ozodlikka bo'lgan o'z ishonchini yo'qotmadi va yaponlarga qarshi urush to'xtatmadi.

Xitoy oldin va hozir

Hozirgi va oldingi Xitoyni solishtiradigan bo'lsak biz juda ko'p o'zgarishlarga duch kelamiz. 2010-yilda o'tkazilgan ma'lumotlar bilan biz yaqin o'ttiz yillikda 400 milliondan ortiq xitoy aholisi fermalardan shaharlarga ko'chib o'tdi. 2010-yilga kelib, taxminan 400 million xitoylik internetga ulangan. Rivojlangan mamlakatlar orasida ushbu ikki yirik ijtimoiy rivojlanish - urbanizatsiya va raqamlashtirish - kamida 100 yilda oldinlab ketdi. Xitoyda bu ko'rsatkichlar deyarli bir vaqtda sodir bo'lmoqda.

Xitoy o'zgarmoqda. Ba'zi odamlar o'ylagandek tez emas, lekin ko'pchilik tasavvur qilganidan tezroq. Yuqoridagi misol mening eng sevimlilarimdan biri, chunki u juda dramatik. Ammo boshqa misollar kam emas, masalan, aksariyat yirik shaharlarning siluetlari. Yoki hozirgi paytda avtomobillar soni velosipedlardan ko'proq ko'rinadi. Yoki 35 yil oldin Xitoy qanday qilib butunlay yopiq jamiyat edi va hozir har yili 100 milliondan ortiq xitoylik chet elga sayohat qiladi va 100 milliondan ortiq chet elliklar Xitoyga tashrif buyurishadi. Bu raqamlarning o'zi bizga Xitoyning naqadar rivojlanganini va o'zgarganini ko'rsatib turibdi.

Albatta, bu o'zgarishlarning barchasi, birinchi navbatda, Xitoyning 30 yillik favqulodda iqtisodiy o'sishi natijasidir. Sizga Xitoy o'sib borayotganini aytishim shart emas. Men aytmoqchi bo'lgan nuqta biroz nozikroq va ko'pincha e'tibordan chetda qoladi. Xitoy moliyaviy jihatdan ham juda tez o'sib ketgan davlatlardan biridir.

Xitoy xalqining madaniyati

Xitoy bu dunyodagi eng katta aholi punkti, 1400 milliarddan ortiq aholisi bor va har safar milliy ro'yxatga olishni yakunlash uchun ko'p hafta kerak bo'ladi. Bundan tashqari, bir muncha vaqtdan beri va "ikki tizim, bir mamlakat" (kapitalizm va sotsializm) g'oyasi bilan birga, birinchi jahon iqtisodiy qudrati.

Xitoyda 25 ta provinsiya, beshta avtonom viloyat, markaziy orbitada joylashgan to'rtta munitsipalitet va ikkita maxsus ma'muriy hudud - Makao va Gonkong bor. Shuningdek, u Tayvanni yana bir viloyat deb da'vo qilmoqda, lekin Xitoy inqilobidan keyin orol mustaqil davlat bo'lib qolmoqda. Bu ulkan mamlakat 14 davlat bilan chegaradosh va uning landshaftlari xilma -xil. Cho'llar, tog'lar, vodiylar, kanyonlar, dashtlar va subtropiklar bor. Xitoy madaniyati asrlar oldin paydo bo'lganidan beri uning madaniyati ming yillikdir.

Shunday qilib, bizda bor Shimoliy Xitoy, G'arbiy, Markaziy Xitoy, Sharq va Janub oshxonalari. Har birining o'ziga xos ta'mi, ingredientlari va pishirish usuli bor. Xitoyliklar ovqatlanishni yaxshi ko'radilar va belgilangan belgiga amal qilishadi. Har bir mehmon qayerda o'tirishi muhim, chunki faxriy mehmon bo'lish boshqasi bilan bir xil emas. Va bu xitoyliklardan boshqa hech kim buni qilmasligini his qiladi. Bundan tashqari, xitoy xalqi birinchi tost qilishni yoqtirishadi.

Xitoy burji bu 12 yillik sikl va har yili hayvon bilan ifodalanadi va bu ma'lum xususiyatlarga ega: kalamush, ho'kiz, yo'lbars, quyon, ajdaho, ilon, ot, echki, maymun, xo'roz, it va cho'chqa.

Ho'kiz yili, Xitoy madaniyatida kuchning an'anaviy belgisi. Ko'pincha, ho'kiz yili o'z samarasini beradigan va omad keltiradigan yil bo'ladi deb o'ylashadi.

Aksincha, agar siz ajdaho yilida tug'ilgan bo'lsangiz, bu ajablanarli. Aslida ajdaho, ilon, cho'chqa, kalamush yoki yo'lbars yilida tug'ilganlar eng omadli.

...

E'tibor uchun rahmat!

Learn more about creating dynamic, engaging presentations with Prezi