Rosja kuchnia folklor zwyczaje

Zupy rosyjskie

Od setek lat zupy w Rosji stanowią ważny element kuchni narodowej i podobnie jak w wielu regionach Polski bez zupy nie ma pełnego obiadu. Przed każdym drugim daniem na stole powinien wylądować ciepły talerz pożywnej zupy, a dopiero potem drugie danie.

Szczi (щи)

Okroszka (окрошка)

Solanka(солянка)

Okroszka to rosyjski klasyk, choć nie wpisuje się w kanon, gdyż w porównaniu do powyższych podawana jest na zimno. Zasadniczo nie ma filozofi w przygotowaniu takiej zupy. Jedyne co potrzeba to ogórek, kiełbasa lub inne mięso, jajka, ziemniaki, rzodkiewki i jakie tam jeszcze warzywa są pod ręką. Zazwyczaj dodaje się jeszcze koperek. Zabiela się ją sowicie jogurtem, kefirem, serwatką albo śmietaną, do smaku dodaje się trochę cytryny i chrzanu.

Szczi to zupa, na którą może składać się właściwie wszystko. Jedynym jej stałym składnikiem jest kapusta. Zwykła – co wtedy odpowiadać może naszej zupie jarzynowej, lub kapusta kwaszona – co zaś na dobrą sprawę przypomina nasz kapuśniak. Zupę także robi się na wywarze mięsnym lub rybnym i w zależności od upodobań i aktualnego stanu spiżarki można do niej wrzucić wszystko. Przede wszystkim jednak dodaje się warzywa wszelakie, grzyby i najczęściej – kaszę gryczaną. Do smaku, po lekkim wystudzeniu zupy także dodaje się łyżkę śmietany.

Królowa wśród rosyjskich zup. Przez wieki było to typowe danie chłopskie, które początkowo miało postać zupy rybnej bez dodatków, dopiero z czasem zaczynano eksperymentować i dodawać kolejne składniki. Wyrazisty, kwaskowato-słodki smak o mocnym ziołowym aromacie. Je się ją w całej Rosji, na Ukrainie i Białorusi, a przed 1989 rokiem jadało się także w wielu stołówkach byłego NRD. Aktualnie mięsny, rybny lub grzybowy wywar doprawia się sowicie ziołami. Często dodaje się też więcej niż jeden rodzaj mięsa. Można wrzucić boczek, słoninę, mięsa wędzone, gotowane, a nawet parówki. Do wywaru dodaje się także sok z cytryny, okazyjnie kwas chlebowy, wodę po ogórkach kiszonych lub kiszonej kapuście, czasem i oliwki. Jakby tego było mało na górę ląduje łyżka śmietany.

ВЫКУП НЕВЕСТЫ

Zgodnie ze zwyczajem Pan Młody musi wykupić swą ukochaną, by zaskarbić sobie przychylność jej rodziny i dowieść, że nie będzie dla niej skąpy. Rodzina i przyjaciele Panny Młodej przygotowują dla niego swoisty tor przeszkód, podczas pokonywania którego mężczyzna musi wykazać się licznymi umiejętnościami (tanecznymi, wokalnymi, a także teatralnymi) oraz wiedzą ogólną. Jeśli nie udaje mu się wykonać części zadań, kolejne wykonuje rozdając ruble albo alkohol.

Gopniki

Dania obiadowe

Rosyjscy dresiarze, czyli gopniki, to też część tamtejszej kultury. Co prawda w Polsce także jest to pewien rodzaj kultury. Gopniki od polskich dresiarzy różnią się tym, że nie noszą białych skarpetek. Charakterystyczny przedstawiciel tej subkultury rosyjskiej nosi kurtkę ze sztucznej skóry i kepi lub ośmiokątną czapkę, a za uchem obowiązkowo trzyma papierosa. Dni gopników wyglądają tak samo, na przesiadywaniu "w kuckach" z kumplami. Najpopularniejszymi miejscami do takiego przesiadywania są bramy, skwery i przystanki autobusowe.

Stary ludowy rosyjski ceremoniał mówi, że jeśli przed wyruszeniem w podróż cała hałaśliwa rodzina usiądzie na moment i posiedzi w milczeniu, to podróż odbędzie się szczęśliwie Zwykle, kiedy walizki są już spakowane, przed wyjściem z domu Rosjanie zatrzymują się i obowiązkowo przysiadają: na krześle lub na walizce. Po co? Możliwe dlatego, aby odpocząć chwilkę po nerwowym pakowaniu i aby wrócić do równowagi duchowej.

Dania obiadowe to głównie dania mączne i rybne. Bardzo ważną rolę odgrywają też kiszonki. W Rosji kisi się nie tylko kapustę i ogórki, ale też grzyby, pomidory, jabłka czy wiśnie. Spożywa się dużo kaszy. Ulubioną kaszą Rosjan jest kasza gryczana.

KUCHNIA

Boeaf Stroganow (Бефстроганов)

Pielmeni (Пельмени)

Bliny (Блины)

Pielmeni to nic innego jak rodzaj małych pierogów z farszem mięsnym. Mimo, iż w Polsce pierogi kojarzą się z Rosją ze względu na "ruskie pierogi" to jednak prawdopodobną ojczyzną pierogów są kraje dalekowschodnie. Być może ze względu na to, iż pierogi dotarły do Europy poprzez Ruś w naszej kulturze utarła się nazwa "ruskich pierogów". Od razu trzeba jednak zaznaczyć, że nasze ruskie pierogi nie przypominają rosyjskich pielmeni. Po pierwsze są znacznie większe, a po drugie mają farsz bezmięsny. Polskie pierogi (również te "ruskie") są zbliżone do ukraińskich Warieników, często spotykanych w menu rosyjskich barów i restauracji. Pielmeni czasami podawane są w bulionie.

Bliny to jedno z najbardziej rozpoznawalnych dań rosyjskiej, ale także ukraińskiej kuchni. Rodzajów blinów jest sporo, jednak podstawowy podział to zwykłe bliny i tzw. ruskie bliny. Te pierwsze przypominają nasze naleśniki, zaś te "ruskie" przygotowywane są z drożdżowego ciasta i wypiekane w tradycyjnym ruskim piecu, dlatego też są grubsze. Rosjanie jedzą bliny z mnóstwem różnych dodatków. Może to być mięso, wędlina, ser, twaróg, grzyby, kawior, jajko, różne dżemy i konfitury, sosy, czy wreszcie śmietana.

Bliny odgrywały na tyle ważną rolę w rosyjskiej kulturze, że pojawiają się często w języku w sytuacjach nie związanych z jedzeniem. Rosyjski odpowiednik powiedzenia "Pierwsze koty za płoty" to "Piervyj blin komom" ­ czyli pierwszy blin wychodzi grudą.

Danie nazywa się Stroganow, a nie Strogonow jak przyjęło się w Polsce. A nazwę swą danie zawdzięcza hrabiemu Stroganowowi, który to w II połowie XIXw. prowadził w

Odessie tzw. "otwarty dom". Był to powszechny wówczas zwyczaj, polegający na tym, iż zamożni przedstawicie wyższych sfer regularnie zapraszali do swego domu inteligencję w celach przeprowadzania dyskusji. I właśnie na cele takich spotkań rzekomo wymyślono Boeaf Stroganowa jako danie proste do podgrzewania, sycące, a przede wszystkim smaczne. Złośliwi twierdzą, ze danie wymyślił kucharz Stroganowa w momencie gdy jego pracodawca stracił wszystkie zęby. Tak czy owak, danie zyskało w krótkim czasie ogromną popularność na całym świecie. Rosyjska (oryginalny przepis się nie zachował) wersja Stroganowa zawiera wyłącznie mięso wołowe, cebulę, śmietanę oraz przyprawy. Nie znajdziemy tam ogórków, tym bardziej kiszonych. Dodatek ogórków jest litewską lub polską interpretacją tego dania.

Kotlet po kijowsku (Котлета по­киевски)

Kasza (Каша)

Syrniki (Сырники)

Syrniki to danie białoruskiej, rosyjskiej i ukraińskiej kuchni. Są to smażone placki z cista, w skład którego wchodzą twaróg, mąka i jajka. Czasem dodaje się rodzynki lub owoce. Syrniki z reguły podawane są na słodko, ze śmietaną, cukrem lub dżemem.

Dla wielu osób będzie to zaskoczenie: danie znane w Polsce jako kotlet de volaille to tak naprawdę import z rosyjskiej kuchni kotleta po kijowsku. Aby dodać daniu wykwintnej nazwy zastosowano francuskie słowo. Danie to pod różnymi nazwami było znane w Rosji w XIXw. Na popularności straciło po rewolucji październikowej, jednak po II wojnie światowej od nowa zaczęto przyrządzać tę potrawę. I to właśnie w czasach PRL­u trafiła ona na polskie stoły. Kotlet kijowski to nic innego jak panierowane mięso drobiowe (często z kostką), w środku którego zamknięte jest masło i przyprawy.

Nie sposób pisać o rosyjskiej kuchni i nie wspomnieć o kaszy. Można śmiało rzec, iż kasza jest podstawą rosyjskiej kuchni. Karmi się nią dzieci, dorosłych, starców. Je się ją na śniadanie (z mlekiem), na obiad jako dodatek lub jako osobne danie, jada się ją również na kolację. Jedzą kaszę żołnierze ­ stąd nazwa kucharza woskowego ­ "kaszewar". Mówiąc krótko: Rosja kaszą stoi!

Rosyjska kuchnia to prosta kuchnia. Od zawsze prym wiodły składniki, które chłop sam mógł sobie na polu wyhodować, znaleźć w lesie, lub upolować. Tak zostało do dnia dzisiejszego i poza większymi syberyjskimi miastami ludzie znaczną część pożywienia zaopatrują się sami. Rosyjskie dania bazują głównie na mące, świeżych warzywach, kiszonej kapuście, ogórkach, grzybach, kaszy gryczanej, ale także mięsach i rybach. Zwłaszcza w okolicach Bajkału nie można oprzeć się wrażeniu, jakoby składową większości spożywanych posiłków obiadowych była ryba właśnie. Czy to w postaci smażonej, panierowanej w cieście, czy też suszonej.

W Rosji w większości sklepów obowiązują inne ceny dla obcokrajowców - wyższe o nawet 40% od standardowych. Dobrze jest więc posługiwać się językiem rosyjskim, wtedy płaci się mniej. Czymś normalnym jest też targowanie się. Dzięki temu można kupić produkty nawet za pół ceny. Jeśli zna się język rosyjski lepiej jest mówić po rosyjsku: Rosjanie rzadko używają angielskiego, mówienie po rosyjsku jest odbierane jako okazanie szacunku dla ich narodu.

W gości nie przychodzi się z pustymi rękami. Zwykle przynosi się ze sobą tort, ciastka lub wino, a dzieciom czekoladę, słodycze lub niewielkie zabawki. Kobietom – kwiaty, ale zawsze nieparzystą liczbę. W rzeczywistości nie ma znaczenia, co się przyniesie, ale ważne jest, aby przynieść. Przyjście w gości bez prezentu dla Rosjan jest nie do pomyślenia.

Zakąski

Rosyjskie napoje

Kwas chlebowy (Квас)

Mors (Морс)

Kto nie próbował smaku prawdziwego domowego morsa ten nie był w Rosji lub na Ukrainie! Jest to bezalkoholowy napój uzyskiwany z soku dzikich owoców, głownie żurawiny lub brusznicy. Mors wspaniale pasuje do wódki lub jako zwykły napój gaszący pragnienie. Wykorzystywany jest także do przygotowania alkoholowych drinków

Ci co zetknęli się z rosyjskimi zwyczajami wiedzą, że zakąski pełnią w życiu Rosjan ogromną rolę. Zakąska to nie tylko wstęp do jedzenia, to także nieodłączny dodatek do wódki. Rosjanie nie zapijają mocnych alkoholi, oni zagryzają. Poniżej prezentujemy najpopularniejsze zakąski (i sałatki) rosyjskiej kuchni.

Wprawdzie kwas chlebowy znany jest w całej Europie, to jednak nigdzie nie jest tak powszechny i popularny jak w Rosji, Białorusi czy na Ukrainie. Jest to napój bezalkoholowy o słodko­kwaśnym zapachu i smaku pieczonego chleba. Kwas można dostać niemal wszędzie, również sprzedawany jest na ulicy Kwas sprzedawany w butelkach plastikowych (również w Polsce) niestety odbiega od prawdziwego, domowego walorami smakowymi.

Kawior (Икра)

Sałatka Oliwier (Оливье)

Kiszone warzywa

Zdecydowanie największą popularnością cieszą się kiszone ogórki. Jednak Rosjanie kiszą dosłownie wszystko co się da: pomidory, paprykę, arbuzy, marchewkę, czosnek, rzepę cebulę

Sałatka Oliwier traktowana jest przez Rosjan jako danie świąteczne, trudno sobie wyobrazić noworoczny stół bez tejże sałatki. Nazwa pochodzi od nazwiska francuskiego mistrza kulinarnego, który w latach 60­tych XIX w. prowadził restaurację w Moskwie. Danie to zyskała szczególną popularność w czasie ZSRR. Sałatka Oliwier jest dość podobna do polskiej sałatki jarzynowej, z tą różnicą, że nieodłącznym jej dodatkiem jest mięso ­ kiełbasa. W niektórych krajach danie to znane jest pod nazwą "sałatki rosyjskiej".

Symbolem rosyjskiej kuchni jest kawior. Spożywany jest jako zakąska lub dodawany jako dodatek do innych potraw (np. blinów). Najcenniejszy jest kawior czarny, zwłaszcza ten pozyskiwany z bieługi. Im większe ziarenka i mniej "rybny" zapach tym wyższy gatunek kawioru. Ceny czarnego kawioru osiągają bardzo wysoki poziom. W przypadku czerwonego kawioru ważne by ziarenka były jak najmniejsze. Kawior czerwony pozyskiwany jest głównie z łososiowatych ryb Oceanu Spokojnego, np. gorbuszy.

Śledź pod kołderką (Сельдь под шубой)

Śledź pod każdą postacią jest bardzo popularny w Rosji, zwłaszcza jako zakąska do wódki. Szczególną odmianą zakąski śledziowej jest tzw. śledź pod szubą, czyli futrem. W tym wariancie pokrojone kawałki śledzia obłożone są sałatką z gotowanych ziemniaków, buraków i marchewki. Jest to na pewno jedna z bardziej nietypowych potraw kuchni rosyjskiej.

KULTURA LUDOWA

Początki rosyjskiej kultury biorą się od czasu przyjścia chrześcijaństwa na Ruś, tysiąclecie którego było obchodzone w 1988 roku. Od tych czasów Rosja stała się spadkobierczynią bizantyjskiej kultury, w klasztorach i cerkwiach zaczęy się gromadzić literatury i sztuki, a one same po stuleciach przekształciły się w pomniki architektury.

Muzyka

Literatura

Stroje ludowe

Rosyjska literatura, powstała na przełomie X-XI w. w związku z rozwojem piśmiennictwa i kultury feudalnej Rusi. Jej fundamentem stała się ustna twórczość ludowa - tzw. byliny, skazy, pieśni, legendy i inne przejawy folkloru.

W rozwoju staroruskiej literatury XI-XIII w. znaczną rolę odegrały integralne związki Rusi z Bizancjum i kulturą południowosłowiańską, skąd przeniesione zostały na Ruś m.in. wzorce literatury religijnej.

Każdy region miał swój strój ,który przez stulecia prawie się nie zmieniał. W czasach panowania władzy carskiej największe bogactwo kapiące od złota i klejnotów było na dworze. Szaty ozdabiano wszelkiego rodzaju klejnotami i drobnymi perłami. Na głowy zakładano sobolowe czapki a na nie korony wysadzane diamentami.

Rosyjska muzyka ludowa od czasów średniowiecznych rozwijała się w śpiewach zwanych bylinami, opiewających słynnych bohaterów i działania wojenne. Powstawały również pieśni religijne, od XVI w. tworzono pieśni zwane "przeciągłymi".

W historii muzyki rosyjskiej przejawiał się od wieków organiczny związek muzyki artystycznej z twórczością ludową o wiele silniejszy, niż w innych kulturach słowiańskich, na które oddziaływała muzyka krajów zachodnioeuropejskich.

Cechą współczesnej rosyjskiej muzyki ludowej jest wielogłosowość (od 2 do 5 głosów), występowanie skal modalnych, śpiewność bogatej melodyki. Podstawowe gatunki: pieśni obrzędowe, epickie, liryczne, taneczne, żołnierskie. Główne instrumenty: rogi, flet, dudy, bałałajka, skrzypce, harmonia, harmonijka ustna, drumla.

Kniaziowie - ubierali się w szaty uszyte z białego adamaszku ,czapki z futra rysia oraz białe wysokie buty .Na piersiach mieli powieszone złote łańcuchy. Ubiór cechował się obszernością i nie mógł w żadnym razie uwydatniać kształtów ciała. Mężczyzni nosili długie do kolan koszule z lnu lub bawełny o prostym kroju, zdobione haftem i lamówkami przewiązane sznurkiem. Bojarze zakładali długie do ziemi kaftany i wysokie czapki. Każdy mężczyzna musiał obowiązkowo nosić brodę,bez której jak, wierzono,w raj nie wpuszczą.

Kobiety zakładały tzw. sarafany -długie suknie o prostym kroju ,na ramiączkach, pod które wkładały koszule i spódnice. Do tego obowiązkowo nakrycie głowy. Rosjanki lubowały się w biżuterii, nosiły długie kolczyki, naszyjniki i pierścienie. Obie płcie z upodobaniem nosiły futra z których najwięcej ceniono sobole a mniej wilcze. Surowcem był len,skóra,tkaniny wełniane, bawełna. Wyrabiane przez mieszkańców wsi.Kobiety wiejskie ubierały się bardzo skromnie -koszula przewiązana pasem, który symbolizował wierność, cnotę małżeńską i kobiecą wstydliwość. Dziewczęta chodziły z gołą głową, wplatały wstążki w warkocze, nosiły wianki z kwiatów. Warkocz uznawano za główną ozdobę panieńskiej głowy.Ludzie starzy ubierali szerokie sukmany tzw.bałachony bez ozdób i w ciemnych kolorach.

Bylina (былина) to tradycyjna rosyjska pieśń, opiewająca czyny bohaterów epoki średniowiecza i kilku wieków późniejszych.

Słowo bylina pochodzi od rosyjskiego słowa быль oznaczającego historię prawdziwą, w przeciwieństwie do fikcyjnych.

Byliny były tworzone w formie wiersza białego, posiadały jednak charakterystyczny rytm. Większość z zachowanych bylin pochodzi z północnych regionów Rosji. Ich styl był naśladowany przez wielu późniejszych pisarzy i poetów, m.in. przez Aleksandra Puszkina.

Ponieważ jednak muzyka ludowa była przez wieki przekazywana z pokolenia na pokolenie tradycją ustną, więc jej szczegółowe zrekonstruowanie jest prawie niemożliwe a na pewno bardzo trudne. Pismo nutowe, od czasu jego powstania znane było jedynie w cerkwiach i tam właśnie dokonywano selekcji i utrwalano na piśmie tylko niektóre utwory. W tych czasach muzykę ludową kościół uważał nie tylko za ars vulgaris, ale wręcz muzykę diabelską, odwodzącą ludzi od ascezy i kierującą ich ku sprawom świeckim. Dlatego o ile pierwsze słowiańskie pieśni religijne zapisywano już w XII wieku, to pierwsze zapisy muzyki ludowej pochodzą dopiero z XVIII wieku.

Silnie z nurtem muzyki ludowej związana jest muzyka żołnierska, która czerpała z niej wiele elementów.

Najważniejsze cykle bylin:

• o najdawniejszych bohaterach (Wołch Wsiesławiewicz, Mikuła Sielaninowicz, Swiatogor),
• o Moskwie (Jermak Timofiejewicz, Iwan Groźny),
• o historii ukraińskich Kozaków, inwazjach Turków i Tatarów, powstaniach hajdamaków,
• o powstaniach kozackich (Stieńka Razin),
• o Piotrze I Wielkim.

Iwan Bilibin - Dobrynia Nikiticz ratuje Zabawę Putjaticznę przed smokiem Gornyczem

Taniec

Wstępuje zarówno w amatorskich, jak i scenicznych przejawach. Taniec mężczyzn charakteryzuje się dziarskością, jowialnością i humorem, żeński natomiast – płynnością i majestatycznością ruchów i lekką kokieterią. Rosyjskie tance stanowią nieodłączną część rosyjskiej kultury narodowej. Słynny badacz folkloru narodów Rosji Jakub Sztelin w XVIII w. pisał: "W całym kraju wśród prostego ludu istnieje zwyczaj śpiewania na polach oraz tańczenia w rytm pieśni dziewcząt i kobiet. …Nigdzie indziej w Europie nie spotka się tańca równie wdzięcznego, który mógłby konkurować z tańcem rosyjskim w wykonaniu urodziwej dziewczynki lub młodej kobiety."

Берёзка

Trepak

Барыня

Kultura Rosji