Introducing
Your new presentation assistant.
Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.
Trending searches
1915-16: Mga Kaganapan
Ang Pagsisimula ng Sistemang Trintsera sa Bunsurang Kanluran
Naging mahirap para sa magkabilang panig ang pag-abante sapagkat iba't ibang paraan at teknolohiya ang pinairal sa pagsisimula pa lang ng digmaan. Naging maingat ang magkabilang panig kung depensa na rin lang ang pag-uusapan. Pinairal ang sistemang trintsera o trench warfare kung saan ang dalawang magkalabang panig ay naglalaban sa pagitan ng mga magkakaharap ng hukay. Bunga nito'y bumagal ang anumang pagsalakay at dala na rin ng pagkakaimbento ng masinggan, nahirapan ang mga sundalo na sumugod sa mga bukas na lugar na madaling makita ng mga kalaban gaya ng mga taniman at damuhan.
Ang sistemang trintsera ay ginamit sa buong kahabaan ng Bunsurang Kanluran o Western Front mula sa Dalampasigan ng Belhika sa hilagang-kanluran hanggang sa hangganan ng Switzerland sa timog-silangan. Sa pagtatapos ng 1914, halos hindi umusad ang mga trintsera sa kabila ng tumitinding bakbakan sa pagitan ng pinagsamang lakas ng Gran Britanya't Pransya at Alemanya. Ang bawat siyentipiko sa pagitan ng mga naglalabang bansa ay nagtrabaho araw-gabi upang makaimbento ng panibagong sandata. Isa na rito ang nakalalasong gas (poison gas) na ginamit ng malawakan ng Alemanya saIkalawang Labanan ng Ypres. Ang nakalalasong kemikal ay napagdudulot ng matinding sakit at unti-unting pagkamatay sa mga biktima nito. Makalipas ang ilang panahon, ginamit na rin ito ng Alyadong Pwersa bagaman kailanma'y ni hindi ito nakapagpanalo ng isang labanan.
Kung tutuusin ay maliit lamang ang Hukbong Katihan ng Gran Britanya na inilalaban sa Pransya subalit dahil na rin sa malawak niyang imperyo, nagawa niyang kumuha ng iba't ibat pwersa mula sa mga bansang kanyang nasakop. Ipinadala ang Sandatahang-lakas ng Canada, India at ng pinagsamang pwersa ng Australia at New Zealand o ANZAC upang tulungan ang Alyadong Pwersa sa bakbakan sa Bunsurang Kanluran.
Pagsapit ng Pebrero 21, 1916, inilunsad ng Alemanya sa pangunguna ni Heneral Erich von Falkenhayn ang malawakang kampanya laban sa posisyon ng Alyadong pwersa sa Verdun. Sa pagtatapos ng Hulyo ng taon ding iyon ay mahigit 600 000 sundalo na ang nalagas sa panig ng Alyadong Pwersa bunga na rin ng nasabing opensiba subalit bigo pa rin ang Alemanya na masakop ang Verdun.
Naglunsad naman ng malawakang opensiba ang Gran Britanya sa kahabaan ng Ilog Somme sa hilagang Pransya sa pamumuno ni Field Marshall Douglas Haig. Nagdulot ito ng matinding pinsala sa panig ng mga Ingles kung saan sa unang oras ng unang araw pa lamang ng bakbakan ay nalagasan agad ito ng 19 240 sundalo. Magkaganoon pa man ay nakaabante ng may 8 kilometro (5 mi) ang Alyadong Pwersa sa linya ng mga Aleman sa buong panahon ng labanan bagaman hindi gaanong nagtumpay ang nasabing kampanya.
Dala ng sunod-sunod na tensyon ay nabuo ang dalawang pangunahing alyansa sa pagitan ng mga bansa sa Europa. Ang unang alyansa, ay binubuo ng Alemanya, Austria-Unggarya at Italya. Ang kasaysayan ng alyansa ay nagsimula ng makipagkasundo ang Alemanya sa Austria-Unggarya at Rusya sapagkat nangamba noon si Otto von Bismarck sa maaaring maging hakbang ng Pransya sa gagawin nitong pagbawi sa Alsace-Lorraine na noo'y kanilang sinakop. Tinawag ang alyansa na Liga ng Tatlong Emperador (Three Emperor's League) subalit hindi ito nagtagal sapagkat may namumuong alitan noon sa pagitan ng Austria-Unggarya at Rusya. Ito ay ang usapin tungkol sa mga Slav sa Rehiyong Balkan. Ang Rusya ay nagbigay ng suporta sa mga mamamayang Slav sa kanilang layunin na magkaisa sa pamumuno ng Serbia. Naging banta ito sa Austria-Unggarya sapagkat maaaring magsipag-alsa ang mga Slav na nasasakupan nila sa bahaging timog ng imperyo. Bunga nito'y humina ang alyansa at noong 1876 ay bumuo ang Alemanya ng lihim na alyansa sa pagitan ng Austria-Unggarya lamang. Ilang taon mula sa pagkakatag ng liga, pagsapit ng 1882 ay sumapi ang Italya sa nasabing alyansa sapagkat dahil sa kanilang pagkagalit sa pagsakop ng Pransya sa Tunisia. Dito nabuo ang Tatluhang Alyansa o Triple Alliance.
Ang ikalawang alyansa ay nabuo ng makipagkasundo ang Pransya sa Rusya ng makita nito ang lumalaking industriya at kapangyarihan ng Alemanya magmula noong humina ng Liga ng Tatlong Emperador. Tinagurian ang alyansang ito na Dalawahang Alyansa o Dual Alliance. Ipinasya naman ng Gran Britanya na sumama sa alyansa at makipagtulungan sa Pransya matapos makatunggali ang Alemanya sa pananakop ng mga kolonya sa Aprika. Nagpalakas ng ekonomiya at nagpaligsahan ang tatlong magkakaalyadong bansa sa pananakop ng mga kolonya. Tinawag na Entente Cordiale ang kanilang alyansa at nang lumaon, matapos malagdaan ang isa pang kasunduan noong 1907 ay tinagurian na silang Tatluhang Kasunduan o Triple Entente.
Noong Hunyo 28, 1914 ay binaril ni Gavrilo Princip, isang estudyanteng Bosnian ang tagapagmana ng trono ng Austria-Unggarya na si Artsiduke Franz Ferdinand at ang kanyang asawang si Sophie habang ang mga ito'y bumibisita sa Sarajevo, kabisera ng Bosnia. Napag-alamang si Princip ay kasapi pala ng kilusang tinatawag na Young Bosnia, isang samahang naglalayon ng kalayaan at pag-iisa ng mga Slavna nasa ilalim noon ng pamamahala ng Austria na suportado ng Serbia. Nagprisenta ng ultimatum ang Austria-Unggarya noong Hulyo 23 at pagsapit ng Hulyo 28 ay nagmobilisa ito ng kanyang sandatahang-lakas at nagdeklara ng pakikidigma laban sa Serbia. Makalipas ang dalawang araw ay iniutos ni Tsar Nicholas II ang pagmomobilisa ng sandatahang-lakas ng Rusya. Sumunod ding nagmobilisa ang Pransyaat noong Agosto 1 ay nagdeklara ang Alemanya ng pakikidigma laban sa Rusya at noong Agosto 3 laban sa Pransya. Umapela naman ng tulong at suporta ang Pamahalaan ng Belhika sa Gran Britanyasapagkat nais dumaan ng Pwersang Aleman sa kanilang bansa upang makapasok sa Pransya. Nagmatigas ang Alemanya at sinakop pa rin ang Belhika kasama na ang Luxembourg sa kabila ng pagababanta ng Gran Britanya kaya't nagdeklara ito ng pakikidigma noong Hunyo 28. Dito na nagsimula ang Unang Digmaang Pandaigdig sa pagitan ng Pwersang Sentral (Alemanya, Austria-Unggarya,Imperyong Ottoman at Bulgaria) at ng Alyadong Pwersa (Gran Britanya, Pransya, Rusya, Serbia at Belhika).
Mga Opensiba sa Bunsurang Silangan
Ang Unang Digmaang Pandaigdig o World War I (ang pinaikling WWI o WW1, na kilala rin sa tawag na First World War, Great War o "Dakilang Digmaan", War of the Nations o "Digmaan ng mga Nasyon", at War to End All Wars o "Digmaan Upang Wakasan ang Lahat ng mga Digmaan") ay isang malawakang pandaigdigang digmaan na nilahukan ng napakaraming bansa na naganap sa pagitan ng mga taong 1914 hanggang 1918.
Ang Unang Digmaang Pandaigdig ay kakikitaan ng mga labanang ginaganap sa mga hukay o trintsera (trench warfare) kung saan ginamit ng malawakan ang teknolohiya sa pagpapaunlad at pagpaparami ng armamento. Ilan sa mga sandatang ginamit sa digmaan ay ang masinggan, eroplano, submarino, tangke at ang nakamamatay na nakalalasong gas. Nilahukan ng mahigit 60 milyong sundalo ang digmaan kung saan 20 milyon sa mga ito ang naitalang namatay kasama na ang mga sibilyan mula sa 40 milyong tala ng mga nasugatan, nawala at nasawi sa digmaan.
Kung naging mabagal ang pag-abante ng Pwersang Aleman sa Pransya, kabaligtaran naman ito ng naging kampanya nila laban sa Rusya kung saan nakamit nila ng sunod-sunod na panalo. Matapos ang matagumpay na Labanan ng Tannenberg at Masurian, nagtuloy ang Pwersang Aleman paloob sa Imperyo ng Rusya. Ang Polandiya'y bumagsak matapos ang malaking opensibang isinagawa ng Alemanya noong tag-init ng 1915 na nakapagpaatras sa Pwersang Ruso ng mahigit 482 kilometro (300 milya). Pagsapit ng 1916 ay napasok na ng Pwersang Aleman ang loob ng lupaing prinsipal ng Rusya.
Bagaman bigo ang kampanya sa Prussia, tagumpay naman ang isinagawang pag-atake ng Rusya sa Galicia laban sa Austria-Unggarya. Subalit dala na rin ng sitwasyon sa Polandiya, naging delikado ang posisyon ng Sandatahang Rusong nakatalaga sa Galicia. Hindi nagtagal ay inipit ng pinagsamang lakas ng Pwersang Aleman-Austrian ang mga Ruso sa Galicia kaya't napilitan ang mga ito na umatras noong tagsibol ng 1915.
Pumasok naman ang Romanya sa digmaan dala na rin matinding desperasyon ng Pransya na magbukas ng panibagong kampanya upang makatulong sa Imperyong Rusya. Tumulong ito sa Rusya at nagdeklara ng pakikidigma laban sa Austria-Unggarya noong 1916. Subalit ang bansa'y madaling nasakop ng Pwersang Sentral sa tulong na rin ng Bulgaria sa pumanig sa mga Aleman. Nang masakop ang buong bansa, tumakas ang Sandatahang Romanya patungong Moldavia. Bunga nito'y nalantad sa mga kaaway ang linya ng depensa ng Rusya sa katimugang bahagi ng Bunsurang Silangan o Eastern Front. Samantala, ipinagpatuloy naman ng Pwersang Aleman ang pag-abante sa dalawang pangunahing lungsod ng Rusya, ang San Pedrosburgo na noo'y siyang kabisera at ang Moscow.
Dala ng sunod-sunod na tensyon, nagsagawa ang Rusya ng kaukulang hakbang upang maiwasan ang ganap na pagkatalo. Inilunsad ang Opensibang Brusilov, hango sa pangalan ng namuno nito na siHeneral Aleksei Brusilov noong Hunyo hanggang Setyembre ng 1916. Nakamit naman ng nasabing opensiba ang tagumpay at nakabawi ito ng ilang teritoryong sinakop ng Pwersang Sentral.
Rebolusyon sa Rusya
Bagaman matagumpay ang Opensibang Brusilov noong 1916, nanatili pa rin ang tensyon at kaguluhan sa pagitan ng mamamayang Ruso. Lumabas ang masamang epekto ng pagkakanlong ng Rusya ukol sa ganap na Kanluranisasyon kaya't nang pumasok ang imperyo sa digmaan, nagpatuloy ang di maayos at organisadong pamamahala sa militar, makaluma't mabagal na paraan ng pag-aani, ang demanda ng mga magbubukid ukol sa paghati-hati ng mga lupain at kung anu-ano pang panloob na suliranin. Ang digmaang nakapasok sa kalupaang Rusya ay kumitil ng napakaraming buhay bagaman may 15 000 000 sundalo na ang naimobilisa upang lumaban. Nawalan na ng sigla ang ilang matataas na opisyal militar at mga ordinaryong sundalo na suportahan at ipagpatuloy pa ang mga nakamit ng Opensibang Brusilov.
Pansamantalang gumaan ang sitwasyon ng pumasok ang Romania sa panig ng Alyadong Pwersa at nagdeklara ng pakikidigma subalit kaagd din siyang nagapi ng Pwersang Sentral kaya't napilitang umatras ang natitira nitong sandatahan patungong Moldavia kaya'y nalagay sa malaking panganib ang linya ng mga Ruso sa bahaging katimugan ng Eastern Front. Dahil sa sunod-sunod na pagkatalo, napilitan siTsar Nicolas II na mamuno sa Sandatahang Ruso at sumama sa larangan ng pakikidigma. Naiwan ang Pamamahala sa kanyang asawa at sa baliw nitong kaibigang monghe na si Rasputin na pagtatapos ng taong 1916 ay pinatay.
Noong Marso 1917, nagsagawa ang mga galit at gutom na gutom na mamamayan ng Petrograd ng isang malaking demontrasyon. Inusig ang tsar kaya't napilitan itong bumaba sa trono at itinatag angPamahalaang Probisyunal. Subalit hindi naging epektibo ang pamamahala ng nasabing gobyerno kaya't lalong nawalan ng sigla ang sundalo na ipagpatuloy pa ang pakikidigma. Nagnais na ang mga mamamayan na kumawala ang bansa sa digmaan subalit nagpatuloy pa rin ang Pamahalaang Probisyunal sa paglulunsad ng ilang opensiba. Noon lumakas ang mga Bolshevik, isang radikal na samahang pinamumunuan noon si Vladimir Ilyich Ulyanov o mas kilala sa tawag na Lenin. Nangako si Lenin ng pagbabago sa pamahalaan, lipunan at kaayusan ng Rusya gaya ng paghahati-hati ng mga lupain na matagal ng minimithi ng mga magbubukid, pagpapatupad ng Kanluranisasyon sa lipunang Ruso at pagkawala ng bansa sa digmaan. Nakuha ng samahan ang milyong suporta at nagawa nitong mapatalsik ang Pamahalaang Probisyunal noong Nobyembre 1917. Lumagda ito ng armistiya sa Alemanya nang sumunod na taon sa Kasunduan ng Brest-Litovsk. Nasaad sa kasunduan ang pagkawala ng Rusya sa digmaan at pagkakaloob nito ng mga teritoryo sa Alemanya gaya ng Polandiya, ang mga Estadong Baltik at Ukraine.
Nagwakas ang Triple Entente sa pag-alis ng Rusya sa digmaan subalit nagpadala ng kaukulang sandatahan ang Alyadong Pwersa upang mapigilan ang mga Aleman na okupahin ang mga teritoryong ipinagkaloob ng Rusya batay sa tratado at upang tulungan man din ang Samahang Puti sa pakikibaka nito laban sa mga Bolshevik noong kasagsagan ng Digmaang Sibil ng Rusya.
Kakambal ng pagsisimula ng sagupaan sa lupa ang pagsiklab ng digmaan sa dagat at himpapawid. Malawakang ginamit ang mga Dreadnought sa pakikidigma sa katubigan. Noong mga panahong iyon, bagaman maliit lamang ang bilang ng Hukbong Katihan ng Gran Britanya ay pinakamalaki naman ang Hukbong Pandagat nito sa lahat ng mga makapangyarihang bansa sa Europa. Subalit ang Alemanya ay di-padadaig. Nang magsimula ang digmaan, kaagad itong nagsagawa ng mga pananalakay sa plotang Ingles upang putulin ang pagpasok ng suplay ng armas, materyales at pagkain sa bansa. Magkaganon man ay hindi rin gaanong nagtagumpay ang Alemanya noong mga panahong iyon sapagkat ipinagbawal ang pagpapalubog sa mga barkong neutral o iyong mga barkong pag-aari ng mga bansang hindi kasali sa digmaan. Malaking kawalan ito para sa Alemanya sapagkat ang mga barkong nyutral at maging ang mga bapor pangalakal ay nagdadala man din ng mga suplay panustos para sa Gran Britanya.
Bagaman ang mga U-boat ng Alemenya na siyang sinasabing pinakamalakas na submarino sa panahon ng digmaan ay hindi rin nakaligtas sa isinagawang pangungubkob o panghaharang ng Plotang Ingles sa Kanal Ingles, Dagat Hilaga, Dagat Baltic at Karagatang Atlantiko. Ang nasabing pangungubkob na isinasagawa ng Gran Britanya ay nagdulot ng ilang serye ng kakulangan ng pagkain sa Alemanya noong 1916. Mas maaga noong isang taon ay pinalubog ng isang U-boat ang RMS Lusitania, isang pampasaherong barko ng Gran Britanya na nagdadala ng 1 959 katao at ilang armas panustos sa Alyadong Pwersa. Nagdulot ito ng pagkamatay ng 1 198 pasehero kung saan 128 sa mga ito ay mga Amerikano. Ang nasabing pagpapalubog ay nagdulot ng negatibong pananaw ng mga bansa ukol sa Alemanya. Nangako naman ang Hukbong Pandagat nito na hindi na muling magpapalubog ng mga barkong nyutral at pampasahero.
Naganap naman noong Mayo 31 hanggang Hunyo 1, 1916 ang isang malawakang Labanan ng Jutland. Nagsagupa ang mga naglalakihang Hukbong Pandagat ng Gran Britanya at Alemanya sa loob ng dalawang araw na labanan. Bagaman nagawa ng Alemenya na makapagdulot ng higit na pagkawasak sa panig ng Gran Britanya, hindi naman nito nakuha ang kontrol ng buong Dagat Hilaga.
Pagsapit ng Enero 31, 1917, dala na rin ng matamlay na kampanya ng Alemanya sa karagatan, nagpasya na itong maglunsad ng unrestricted submarine warfare kung saan maging ang mga barkong nyutral na makita sa lugar ng digmaan ay palulubugin din. Dahil sa nasabing operasyon, maraming barkong nagdadala ng iba't ibang uri ng suplay at panustos sa Gran Britanya ang napalubog kaya't halos malugmok na ang ekonomiya nito. Napigilan lamang ang Alemenya sa gawaing ito ng maglunsad ng Sistemang Eskolta ang Gran Britanya noong Mayo ng taon ding iyon.
Napag-isa ang dating kalat-kalat at magkakahiwalay na estadong Aleman noong 1871 sa ilalim ng pamumuno ng Prussia at ng itinalagang emperador nitong si Kaiser Wilhelm I. Pinangunahan naman ni Otto von Bismarck, ang bagong kansilyer ng Prussia ang pakikidigma sa Pransya na noong mga panahong iyon ay kanilang binabaka. Sa kanyang pangunguna ay napasok ng Sandatahang Aleman ang Paris na nagdulot ng pagkamatay ng libo-libong mamamayan at nahantong sa pagkatalo ng Pwersang Pranses. Ang kahuli-hulihang emperador, si Napoleon III ay napilitang bumaba sa trono. Sinakop ng Prussia angAlsace-Lorraine mula sa Pransya at idinagdag ito sa kanilang teritoryo. Samantala, desidido naman ang mga nasyonalistang Pranses na mabawi ang Alsace-Lorraine sa Alemanya. Magmula noo'y nagpalakas na ang Prussia, na lumaon ay tinawag na Alemanya ng kanyang ekonomiya at industriya. Nagparami rin itong ng kanyang sandatahang-lakas, armamento at nakipagpaligsahan sa Gran Britanyaat iba pang bansa sa pagpaparami ng Dreadnought, ang tinaguriang pinakamalakas ng barkong-pandigma noong mga panahong iyon. Sinuportahan din ng Alemanya ang paglaya ng Morocco sa pamumuno ni Kaiser Wilhem II na noo'y nasa ilalim ng pamamahala ng Pransya, ang kanyang nakatunggali noong nagdaang digmaan. Ang pangyayaring iyon ay nagbuklod sa Pransya at Gran Britanya upang magkaisa sa pakikipagtunggali laban sa Alemanya tungkol sa usapin sa Morocco. Dahil sa nasabing pagkakaisa, lalo pang ipinagpatuloy ng Alemanya ang pagpapalakas ng kanyang pwersa.
Masasabing isa sa mga salik na nagbunsod sa Unang Digmaang Pandaigdig ay ang kaguluhan sa Rehiyong Balkan na matatagpuan sa timog-silangan ng Europa. Bago sumapit ang digmaan, taong 1912 ay naitaboy na ng mga bansang Serbia, Montenegro, Bulgaria, at Gresya ang mga Turkong Ottoman na dating sumakop sa kanila palabas ng Europa. Dahil dito'y sila-sila mismo ang nag-agawan sa pagkamkam ng mga nalalabing teritoryo sa Rehiyon ng Balkan. Sa apat na ito'y mahigpit na magkalaban ang Serbia at Bulgaria. Sa sumunod na taon ay natalo ang Bulgaria bunga ng isang namuong alyansa na pagitan ng Serbia at iba pang mga estadong Balkan kasama na maging ang Romania. Pagkatapos nito'y nakatunggali naman ng Serbia ang Austria-Unggarya dahil sa pagsakop nito sa lalawigan ngBosnia at Herzegovina na may malaking populasyon ng mga Slav. Nilayon ng Serbia ang kalayaan at pag-iisa ng iba pang mga Slav na nasa ilalim ng pamamahala ng Austria-Unggarya. Itinuring ito ng Austria na banta sa katatagan ng kanyang imperyo.
Ang Pagpasok ng Estados Unidos sa Digmaan
Sa simula pa lamang ng digmaan ay pormal nang nagdeklara ng nyutralidad ang Estados Unidos. Nang pasubugin ng isang Alemang U-boat ang barkong RMS Lusitania noong 1915, nagbanta ang bansa na handa silang pumasok sa digmaan sakaling hindi ititigil ng Alemanya ang pagpapasabog sa mga barkong nyutral na naglalayag sa karagatang nasasakop ng digmaan sapagkat sa nasabing pagpapalubog ay may 128 Amerikanong pasahero ang namatay. Itinigil naman ng Alemanya ang nasabing gawain subalit dahil na rin sa tumitinding bakbakan at sa isinasagawang blokeo ng Gran Britanya, ibinalik nito ang pag-atake sa mga barkong nyutral pagsapit ng Enero 1917 upang malumpo naman ang ekonomiya ng kanyang mga kalaban. Bukod pa dito'y naging masama ang paningin at palagay ng mga Amerikano sa Alemanya dahil na rin sa mga isinagawa nitong aksyon sa digmaan gaya ng maramihang pagpatay at sapilitang pagdaan sa Belhika ng labag sa pamahalaan nito.
Noong taon ding iyon, naharang ng grupong cryptanalytic mula sa Gran Britanya ang Telegramang Zimmerman nagmula sa Berlin na ipapadala sana sa Mehiko. Nilalaman ng telegrama ang pag-udyok ng Alemanya sa Mehiko na umanib sa Pwersang Sentral at magdeklara ng digmaan laban sa Estados Unidos sakaling pumasok na ang mga mamamayan nito sa digmaan upang hindi di umano'y di ito makapagpadala ng kaukulang pwersa sa tutulong sa Alyadong Pwersang lumalaban sa Pransya. Kung matutupad ang balak, maisasagawa ng Alemanya ang patuloy na pagpapalubog sa mga barkong Ingles upang tuluyan nang malumpo ang ekonomiya nito. Bilang kapalit, ipinangako naman sa Mehiko na mababalik sa kanya ang Arizona, New Mexico at Texas na dati nitong teritoryo. Bukod pa rito, nang palubugin ng submarinong Aleman ang may pitong barko ng Amerika, nagdeklara na ang Estados Unidos ng pakikidigma laban sa Alemanya't Pwersang Sentral.
Pormal na nagtapos ang nyutralidad ng Estados Unidos sa pagsisimula ng Abril 6 ng taon. Sinimulan na nitong magparami ng sandatahang-lakas upang maipadala sa Pransya bilang tulong sa mga bago nitong kaalyado.
Labanan sa loob ng Imperyong Ottoman
Bagaman hindi nagtagumpay ang kampanya sa Bulubunduking Caucasus noong Disyembre 1914, nagawa naman ng Sandatahang Lakas ng Imperyong Ottoman na paatrasin ang Pwersang Ingles, Pranses at ANZAC sa hangarin ng mga ito na makapagbukas pa ng isa front upang makatulong sa Rusya sa Labanan ng Gallipoli. Muli, nagwagi sila sa Pagkubkob sa Kut noong 1915-16 kung saan napalibutan nila ang depensa ng Pwersang Ingkes-Indian sa nasabing lugar hanggang sa ang mga ito'y sumuko.
Samantala, nagpatuloy ang pagkatalo ng Sandatahang Turko sa Bulubunduking Caucasus. Pagsapit ng 1916, sa pangunguna ni Heneral Nikolai Yudenich, nagawa ng mga Ruso na maitaboy ang Pwersang Ottoman palabas ng bulubundukin. Noon namang Hunyo ng taon ding iyon ay nag-alsa ang Arabia sa Imperyong Ottoman. Sa pangunguna ni Sherif Hussain at sa tulong ni Heneral T. E. Lawrence ng Gran Britanya ay napagwagihan nila ang mga Labanan ng Mecca at Medina.
Sa taon ding iyon naglunsad ng pakikipaglaban ang Tribo ng Senussi sa tulong ng Imperyong Ottoman laban sa Alyadong Pwersa sa kahabaan ng hangganan ng Libya't Ehipto. Upang masupil ang nasabing rebelyon, kinailangan ng Gran Britanya na magpadala ng 12 000 sundalo. Tuluyan namang nasupil ang nasabing rebelyon pagsapit nang kalagitnaan ng 1916.
1917: Ang Pagpapatuloy ng Digmaan
Ang Bunsurang Kanluran taong 1917
Sa pagpasok ng 1917, wala ni pag-asang maaninag ang magkabilang panig ukol sa pagtatapos ng digmaan. Milyong sundalo na ang nangamatay ngunit sa kabila nito'y bahagya lamang umusad ang linya ng mga trintsera. Malawakan na ang paggamit ng nakalalasong gas at sa Labanan ng Cambrai ay gumamit ang Alyadong Pwersa ng mga tangke, isang panibagong sandata na inimbento ng mga siyentista saGran Britanya. Nakapagtamo naman sila ng ilang panalo gaya ng mga serye ng Labanan ng Arras at Vimy Ridge.
Naapektauhan naman ang may 54 Dibisyon ng Sandatahang Pranses nang sumiklab ang ilang pag-aalsa, Mayo 3 ng taon dito noong kasagsagan ng Opensibang Nivelle. Nang palitan ni Heneral Philippe Petain si Robert Nivelle bilang komandante ng sandatahang-lakas, hinimok niyang bumalik ang mga sundalo sa pakikipaglaban sa mga Aleman. Napapayag naman ang buong sandatahan na bumalik sa tungkulin subalit umayaw na ang mga ito na maglunsad pa ng malalaking pag-atake kaya't naiwan sa Gran Britanya at ng kanyang imperyo ang paglulunsad ng mge opensiba sa Bunsurang Kanluran noong taong iyon.
Nang lumabas ang Rusya sa digmaan at nang matalo ang mga Italyano sa Labanan ng Caporetto, dumagsa sa Bunsurang Kanluran ang mga karagdagang sandatahan ng Pwersang Aleman kaya't lalong napilitan ang Pwersang Alyado na pag-ibayuhin pa ang pakikibaka para sa depensa ng Pransya.
Digmaan sa Rehiyong Balkan
Matapos ang matinding pagkatalo sa Labanan ng Cer naglunsad muli ang Austria-Unggarya ng ilan pang opensiba laban sa Serbia. Dahil sa ang Belgrade, kabisera ng Serbia ay malapit sa hangganan ng bansa at ng Austria-Unggarya , ipinasya ng Sandatahang Serbia ang pag-abanduna sa nasabing lungsod. Sa kabila ng pag-atras ay nagsagawa ng kontra-opensiba ang Serbia laban sa Austria-Unggarya at muli nilang napanalunan ang Labanan ng Kolubara.
Subalit nag-iba ang ihip ng hangin pagsapit ng taong 1915. Nakumbinsi ng Alemanya na sumali sa kanilang panig ang Bulgaria na noo'y nakalaban na ng Serbia sa mga nagdaang Digmaang Serbo-Bulgariannoong 1885 at Ikalawang Digmaang Balkan noong 1913. Sa loob ng naunang siyam na buwan ng 1915 ay nagawa pa ng Serbia na kontrahin ang lahat ng mga pag-atakeng isinasagawa ng Austria-Unggarya subalit ng magsimula nang magmobilisa ng Sandatahang Lakas ang Bulgaria noong Setyembre 23 nang taon, nalagay na sa panganib ng husto ang Serbia. Mula sa hilaga'y nagpadala ang Alemanya ng kaukulang pwersa upang tulungan ang mga Austrian. Ginamit naman ng huli ang mga sundalo mula sa Slovenia, Croatia at Bosnia at Herzegovina upang ipanlaban man din sa mga Serbian. Mula naman sa silangang bahagi ay sumugod ang Pwersang Bulgarian kaya't naipit ang Serbia sa magkabilang panig.
Inilunsad ng Pwersang Sentral ang kampanya laban sa Serbia noong Oktubre 7 at naitaboy ang Pwersang Serbian patungong Albania. Dala ng sunod-sunod na pangyayari, nakipag-alyansa ang Montenegrosa Serbia. Habang tumatakas ang Pwersang Serbian patungo sa dalampasigan ng Dagat Adriatiko, hinarangan naman ng mga Montenegrins ang tumutugis na Pwersang Sentral sa Labanan ng Mojkovac. Dahil sa ginawang tulong ng Montenegro, nagawang marating ng umaatras na Pwersang Serbian ang dalampasigan ng Dagat Adriatiko kung saan sinundo at itinakas sila ng mga bapor ng Alyadong Pwersa patungong Salonica sa Gresya. Dito nila binuo muli ang halos mawasak na sandatahang lakas ng Serbia. Di naman nagtagal ay nahulog sa kamay ng Pwersang Sentral ang Montenegro.
Habang nasa Salonica, dumating naman ang ilang sandatahan ng Gran Britanya at Pransya upang tulungan ang Pwersang Serbian. Sinikap din nitong makuha ang suporta ng Pamahalaan ng Gresya na di nagtagal ay sumapi na rin sa Alyadong Pwersa. Nabuo noong 1916 ang Bunsurang Masidonyan o Macedonian Front, isang linya ng depensa na nagsisimula sa dalampasigan ng Dagat Adriatiko sa timog Albania hanggang sa dalampasigan naman ng Dagat Aegean sa hilagang Gresya. Ito ay binubuo ng pinagsamang pwersa ng Gran Britanya, Pransya, Serbia at Gresya. Nagawa nilang maipagtanggol ang buong front kung saan nakapaglunsad pa sila ng ilang opensiba laban sa Pwersang Sentral hanggang sa katapus-tapusan ng digmaan.
Ang Pagpasok ng Italya sa Digmaan
Nagdulot ng malawakang pagbagsak ng industriya ang digmaan sa mga bansang pinangyarihan at napinsala nito na naging dahilan naman sa isang krisis na tinatawag na Great Depression noong 1930s. Nagbunsod ito sa pagkawasak ng mga imperyo ng Alemanya, Austro-Unggarya at Ottoman. Nawalan ng ilang teritoryo ang Alemanya gaya ng Alsace-Lorraine at ng Polish Corridor. Nahati naman ang Imperyo ng Austro-Unggarya sa ilang maliliit na estado gaya ng Czechoslovakia, Austria, Unggarya at napunta ang Transylvania sa Romania, Trieste sa Italya. Nakamit naman ng Polandiya, Finland at mgaEstadong Baltik ng Estonia, Latvia at Lithuania ang kanilang kalayaan mula nang magwakas ang Imperyo ng Rusya na pinalitan ng dating Unyong Sobyet. Pinaghati-hatian naman ng Gran Britanya atPransya ang mga teritoryo ng Imperyong Ottoman gayundin din mga kolonya ng Alemanya sa Aprika at Pasipiko. Pinag-isa ang mga estadong Balkan ng Serbia, Montenegro, Slovenia, Croatia, Macedonia atBosnia-Herzegovina na tinaguriang Yugoslavia kasabay sa pagkakatatag ng bansang Turkiya.
Nagsimula ang digmaan mula sa isang pagbaril sa Bosnia at kalaunan ay nauwi sa mga alyansa; ang Pwersang Entente at Sentral. Ang Pwersang Entente ay kinabibilangan ng Gran Britanya at ng imperyo,Pransya, Rusya, Serbia, ang Hapon na lumahok noong Agosto 1914, Italya na bumaligtad sa Pwersang Sentral noong Abril 1915 at Estados Unidos noong Abril 1917. Ang Pwersang Sentral sa kabilang banda naman ay binubuo ng Imperyo ng Alemanya, Austro-Unggarya, ang Italya bago ito sumapi sa Pwersang Entente, Imperyong Ottoman noong Oktubre 1914 at Bulgaria sa sumunod na taon. Ang ilan namang estado sa Europa gaya ng Netherlands, Switzerland, Espanya, Monaco at mga estadong Scandinavian ay nanatiling neutral hanggang sa katapus-tapusan ng digmaan.
Karamihan sa mga labanan ay naganap sa Europa. Ilan sa mga mahahalagang lugar na pinangyarihan ng digmaan ay ang Bunsurang Kanluran (Western Front) na matatagpuan sa kahabaan ng timogBelhika, hilagang Pransya hanggang sa kanlurang Alemanya na nagtatapos sa hilaga ng Switzerland. Matatagpuan naman sa Rusya at Poland ang Bunsurang Silangan (Eastern Front), sa hilagang Italya ang Bunsurang Italyano (Italian Front) at ang Bunsurang Masidonyan (Macedonian Front) sa rehiyong Balkan. Sa labas naman ng Europa naganap ang mga serye ng mga labanan sa Gitnang Silangan, Aprika at Asya.
Tumanggi ang Italya na makilahok sa digmaan at nagdeklara ng nyutralidad sa kabila ng pagiging kasapi nito sa Tatluhang Alyansa o Triple Alliance. Bagaman kaalyado ng Alemanya at Austria-Unggarya, nagkaroon din ang Italya ng isang lihim kasunduan sa pagitan ng Pransya noong 1902. Pormal na nagtapos ang Tatluhang Alyansa nang umanib and Italya sa Alyadong Pwersa matapos mapangakuan ng teritoryo sa Austria-Unggarya kung sakaling mananalo ang Pwersang Entente sa digmaan. Pinagtibay ang naturang usapin sa Tratado ng London at nang sumalakay ang Alyadong Pwersa sa Gallipoli, nagdeklara ng pakikidigma ang Italya laban sa Austria-Unggarya at nagmobilisa. Makalipas ang 15 buwan, nagdeklara rin ito ng pakikidigma laban sa Alemanya.
Malakas ang Sandatahang Italyano subalit nahirapan itong makipaglaban dahilan na rin sa topograpiya ng lugar na kanilang nilalabanan at sa mga taktikang kanilang pinaiiral. Isang imposibleng plano na iminungkahi ni Field Marshall Luigi Cardona ang naglayong makaabante sa talampas ng Slovenia, makuha ang kabisera nitong Ljubljana at makarating sa Vienna na hindi uubra sa sistema ng makabagong digmaan na gumagamit ng masingggan, alambreng tinik (barbed wire) at malalakas na artilyerong kanyon.
Naglunsad ng 11 opensiba ang Italya laban sa mga Austriang nakaposisyon sa Ilog Isonzo noong 1915, panahong kapapasok pa lamang nila sa naturang digmaan. Subalit nabigo ang lahat ng pagtatangka ito at nagawa ng Austria-Unggarya na maglunsad ng mga kontra-opensiba sa Asiago patungong Verona at Padua. Sinamang-palad din ang mga Austrian sapagkat hindi sila gaanong nagtagumpay sa isinagawang pag-atake. Sa tag-init ng 1916, nagawa namang masakop ng Pwersang Italyano ang Bayan ng Gorizia, isang mahalagang lugar sa pinangyayarihan ng digmaan. Hanggang sa 1917, angBunsurang Italyano ay hindi man lamang umusad sa kabila ng mga isinasagawang opensiba ng magkabilang panig.