Introducing 

Prezi AI.

Your new presentation assistant.

Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.

Loading content…
Loading…
Transcript

"Teoria Qelizore" dhe qeliza

Qeliza

Te gjiitha gjallesat jane te perbera nga qeliza:

Objektivat:

-Me 1665 Robert Huk zbuloi se ne nje cope te holle tape ndodheshin disa zgavra, te cilat ai i quajti "qeliza" (e cila, vjen si fjale nga latinishtja " dhome e vogel")

Prej ketij zbulimi u konstatua se te gjitha gjallesat, jo vetem ato bimore, jane te ndertuara nga qelizat.

Shembuj:

-Trupi njeriut eshte i ndertuar nga miliona qeliza, te cilat ndertojne lekuren tone, eshtrat, muskujt dhe intelektin tone, pra cdo pjese te organizmit.

-Cdo bime eshte e ndertuar nga qelizat, po ashtu dhe cdo gjallese mikroskopike.

Cdo funksion i kryer nga organizmat, rritja e tyre, riprodhimi dhe rigjenerimi jane prove se cdo organizem eshte i perbere nga qeliza.

  • Te demostruarit te fakteve se te gjitha gjallesat jane te perbera nga qeliza.
  • Riprodhimi i gjallesave ndepermjet faktit se te gjitha gjallesat jane te perbera nga qeliza.
  • Ku, kur dhe si riprodhohen organizmat
  • Funksionimi i organizmave te gjalle.
  • Rigjenerimi i qelizave.
  • Qeliza, si celule e transmetuesit te info. gjenetik.

Si ndahen organizmat :

Organizmat jane:

  • Shumeqelizore- te perbere nga shume qeliza, te cilat jane te specializuara per te kryer funksione specifike.
  • Njeqelizore- te perbere nga nje qelize e vetme, e cila kryen te gjitha funksionet e disa qelizave.

Gjallesat kane disa nivele te organizimit te tyre:

1.Niveli kimik, ku atomet lidhen ne molekula duke formuar karbohidratet, lyrat ADN dhe ARN.

2.Niveli qelizor, ku qeliza kryen rolin e saj ndertues dhe funksionues.

3.Niveli indor, ku qeliza me te njejtin funksion grupohen duke formuar inde (ne rastin e njeqelizoreve nuk ka inde perberese pasi ka nje qelize)

4.Niveli organeve, te perbera nga indet.

5. Niveli organizimit, mbi bazen e organizmit te organeve dhe funksioneve te tyre.

6.Niveli i sistemeve te organeve

7.Niveli i individeve te te njejtin lloj, te cilet perbejne popullaten.

8.Popullat perbejne komunitetin

9.Nje komunitet- ekosistem

FUNKSIONIMI I ORGANIZMIT TE GJALLE

Nje organizem i gjalle funksionon ne saje te bashkesise te te gjitha veprimtarive te sistemeve qe formon organizmi.

Cdo qelize uan nje rol specifik dhe ben te mundur funksionimin e organzimit. Ato mund te konsiderohen si tulla perberese te nje muri te madh.

  • Shembuj:

1. gjaku-Koha qe i nevojitet nje rruaze te bardhe gjaku ne tru eshte 10 sek. kurse deri ne kembe nga koka nje minute.Brenda nje dite kjo rruaze ben 1000 vajtje-ardhje.

2.lekura-te njeriu ndryshon sipas vendit dhe ajo rigjenerohet dhe gjate jetes se njeriut nga trupi i tij bie mesatarisht 18 kg lekure.

Rendesia e teorise qelizore qendron ne faktin se qeliza eshte:

  • njesi ndertimore dhe funksionale
  • transmetuese e info. gjenetik
  • rigjeneruese

Rigjenerimi i qelizave:

I love my cells, they fit me perfectly :)

Shkencëtarët analizuan procesin e plakjes të organeve në trupin tone. Të gjitha organet, përveç trurit dhe syrit, mund të rigjenerohen dhe në këtë mënyrë trupi ynë arrin të qëndrojë 10 vjet nën moshën e tij gjatë gjithë jetës.

  • Zemra rigjenerohet një herë në 20 vjet

Më parë mendohej që qelizat e zemrës nuk ndryshojnë asnjëherë. Por tani pohohet se zemra rinovohet, dr. Anversa thekson se ky rinovim zgjat të paktën 20 vjet.

  • Flokët rigjenerohen për 3-6 vjet.Çdo fije floku në mes 100 mijë fijeve të tjera të flokëve zgjatet 1,25 centimetra në muaj. Për këtë arsye mosha e flokut ndryshon në lidhje me gjatësinë e tij.
  • Muri i stomakut rigjenerohet çdo 3-5 ditë
  • Duke pohuar që qelizat e stomakut nuk mund të rezistojnë përballë acidit të stomakut, Jonas Frisen nga Instituti Karolinska thekson se këto qeliza rigjenerohen çdo 3-5 ditë. Por nikotina ngadalëson procesin e rigjenerimit.

Qeliza, celula e transmetimit te info.gjenetik.

Qeliza kur ndahet me ane te ndarjes qelizore gjtihashtu transmeton info. gjenetik nga qeliza meme te qelizat bija dhe kjo sjell qe organizmat te mos kryejne mutacione gjenetike, pra sistemet funksionojne ne te njejten menyre. Ne rastin kur info. transmetohet nga nena te babai te femija jane te bashkuar tiparet e t dy prinderve.

Riprodhimi organizmave:

Riprodhimi i organizmave

Riprodhimi i qelizave

Aseksual

Seksual

  • Ku? - riprodhohen kudo ne organizem. Qeliza specifike riprodhohen ne vende specifike, (p.sh. qeliza seksuale te testikujt)
  • Kur?- Qelizat kane kohen e tyre kur riprodhohen. Ato duan njefare kohe per tu riprodhuar nga lindja ne ndarje.
  • C'ndodh me qelizat qe nuk riprodhohen?- keto qeliza pasi nuk riprodhohen, nese ato demtohen nuk rigjenerohen me dhe keshtu organizmi demtohet (te tilla jane qelizat nervore, ato ne pankreas.)

Quhet ndryshe shumim vegjetativ, pasi eshte karakteristike per bimet.

Riprodhim i kryer nga gametet mashkullore dhe femerore.

Ne kete rast ndodh pllenimi i vezes nga spermatozoidi (mund te jete i jashtem, si ne rastin e peshqve ose i brendshem)

MITOZA DHE MEJOZA

Learn more about creating dynamic, engaging presentations with Prezi