Introducing 

Prezi AI.

Your new presentation assistant.

Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.

Loading…
Transcript

Plemeniti gasovi

Zbog vrlo stabilne konfiguracije, plemeniti plinovi ne mogu primiti nijedan elektron, a da se ne počne popunjavati novi energetski nivo. Popunjene atomske orbitale ne daju mogućnost međusobnog spajanja atoma ovih elemenata, te su u sva tri agregatna stanja monoatomi. Plemeniti plinovi imaju vrlo visoke vrijednosti energije ionizacije tako da teško mogu otpustiti elektron.

  • Helij se koristi za punjenje balona. "Helijev zrak" daje se roniocima, jer se helij manje otapa u krvi od azota te se brže mogu dizati prema površini. Tako se sprječava dubinska bolest. Helij služi za ispitivanje materije pri vrlo niskim temperaturama. Pretpostavlja se da je u tečnom stanju i pri apsolutnoj nuli.

  • Neon se upotrebljava za punjenje reklamnih svjetlećih cijevi. Ako pri smanjenom pritisku dođe do električnog pražnjenja kroz neon, javlja se narandžasto-ljubičasta svjetlost. Dodavanjem živine pare i argona boja se mijenja do tamnoplave i zelene.

  • Argon se koristi za punjenje sijalica, kao i za zavarivanje u tehnici jer daje inertnu atmosferu. Koristi se i za punjenje svjetlećih cijevi.

  • Kripton i ksenon također se koriste za punjenje sijalica.

Plemeniti se plinovi koriste i u laserskoj tehnici.

Radon nema stabilnih izotopa. Ipak, do danas je otkriveno i opisano 36 radioaktivnih izotopa, čije atomske mase imaju raspon od 193 do 228. Najstabilniji od njih je izotop 222Rn, koji je proizvod raspada izoopta 226Ra, a koji je opet proizvod uranija 238U.

Među proizvodima raspada izotopa 222Rn nalaze se i vrlo male količine (izuzetno nestabilnog) izotopa 218Rn.

Radon je hemijski element sa simbolom Rn i atomskim brojem 86. To je radioaktivni, bezbojni plemeniti gas bez mirisa i okusa, koji se prirodno javlja kao indirektni proizvod raspada elemenata uranija i torija.

Njegov najstabilniji izotop, 222Rn, ima vrijeme poluraspada od 3,8 dana. Radon je jedna od najgušćih supstanci koja je u gasovitom stanju pod normalnim uslovima.

Radon nastaje kao jedan od međuproizvoda u normalnom radioaktivnom lancu raspadanja kroz koji se torij i uranij polahko raspadaju do stabilnog olova. Torij i uranij su dva najrasprostranjenija radioaktivna elementa na Zemlji, a na njoj postoje od vremena kada je nastala. Njihovi prirodni izotopi imaju vrlo duga vremena poluraspada, u rasponima od nekoliko milijardi godina.Kako se i sam radon raspada, on daje nove radioaktivne elemente zvane kćerke radona tj. proizvode raspada.

Helij se dobija uglavnom iz zemnog plina koji je bogat ovim elementom.

Ovog bogatog helijom plina najviše ima u SAD. Helij se dobija i frakcionom destilacijom tečnog vazduha.

Svetska produkcija helija iznosi oko 4500 tona u toku godine.

Helij se upotrebljava za punjenje zračnih brodova (cepelina) i za punjenje balona za meteoroška promatranja, budući da nije lako zapaljiv kao vodik. Specifična masa mu je dva puta veća od vodikove, tako da se baloni punjeni helijem sporije dižu, jer je i potisak takvih balona 7% manji nego kod onih punjenih vodikom. U tom cilju miješa se s 14% vodika. Upotrebljava se svugdje gdje je potrebna inertna atmosfera, npr. kao mješavina u ronilačkim bocama, u specijalnim zavarivanjima u metalurgiji itd. Primjena u ronilačkim bocama je prvenstveno iz medicinskih razloga, tj. helij se lakše oslobađa iz organizma prilikom izranjanja nego recimo dušik.

Tekući helij se upotrebljava u laboratorijima za postizanje niske temperature, kao i za punjenje plinskih termometara za niske temperature.

Ksenon je plemeniti plin. Ksenon ima devet stabilnih izotopa.

Ksenon su otkrili Sir William Ramsay i Morris W. Travers u rezidualnoj tečnosti koja ostaje nakon isparavanja ukapljenog zraka.

Ksenon je gas čija je gustoća 5,858 kg/m3.

Tačka topljenja ksenona je -111,75 °C, a tačka ključanja -108 °C. Kseonon gradi spojeve sa najelektronegativnijim elementima (npr. fluorom).

Helij, oznaka He, plemeniti plin, rednog broja 2 u periodnom sustavu elemenata, atomske mase 4,0003.

Otkriven 1868. godine spektografskim ispitivanjem Sunčeve kromosfere, gdje ga ima u velikim količinama, po čemi je dobio i ime (grčki: helios, Sunce). U laboratoriju je dobiven 1895. godine pri zagrijavanju kleveita, minerala koji sadrži uranij. Kasnije je helij pronađen i u tragovima vazduha (0,00007% težinskih dijelova), a prema spektru polarne svjetlosti pronađeno je da se najviši slojevi Zemljine atmosfere sastoje uglavnom od vodika i helija. Može se naći i među plinovima pri izvorima nafte ali i u mineralnim izvorima.

Helij je na običnoj temperaturi plin bez boje, mirisa i okusa, kemijski indiferentan, od svih plinova najteže se može pretvoriti u tekućinu. Helij je poslije vodika najlakši plin, specifične mase od 0,1368 u odnosu na vazduh kao jedinicu. Iako atom helija ima četiri puta veću masu od atoma vodika, specifična masa je samo dva puta veća jer se atomi helija, kao i ostalih plemenitih plinova, ne vezuju u molekule. Uz iste uvjete, u nekom određenom obujmu plemeniti plin ima dva puta manje atoma od drugih plinova.

Neon (Ne, latinski - neon) јe plemeniti gas. On se nalazi u gornjim sloјevima Zemlje.Neon ne ulazi u hemiјske reakciјe. Stabilni izotopi su mu:

  • 20Ne,
  • 21Ne
  • 22Ne.

Neon nema nikakav biološki značaј . Ovaј element јe otkriven od strane Wiliama Ramsaya i Morrisa W. Traversa 1898 godine. Ime elementa potiče od grčke reči neos. Neon јe gas bez ukusa i mirisa.

Koristi se za punjenje neonki.

Postoji ukupno 18 poznatih izotopa neona između 16Ne i 34Ne. Među njima, tri su stabilna: 20Ne, 21Ne i 22Ne i javljaju se u prirodi. Najčešći izotop je 20Ne i ima udio u prirodnom neonu od 90,48%. Izotop 21Ne sa udjelom od 0,27% je najrjeđi na Zemlji, a na izotop 22Ne u prirodnoj smjesi izotopa na Zemlji otpada 9,25%. Svi ostali izotopi imaju veoma kratka vremena poluraspada, od najviše 3,38 minuta kod izotopa 24Ne.

Zbog svoje rijetkosti i otežanog dobijanja, te s tim povezanih visokih troškova i cijena u odnosu prema sličnom gasu argonu, neon se koristi samo u vrlo malehnim količinama. Neon se koristi kao gas za punjenje svijetlećih cijevi i dioda, u kojima se putem električnog pražnjenja gas dovodi do emitiranja tipične narandžasto-crvene svjetlosti. Također, neon se upotrebljava i kao gas za punjenje stroboskopskih i bljeskajućih lampi.Neon se može koristiti u mješavini sa kisikom kao gas za disanje pri ronjenju u velikim dubinama. Međutim, relativno rijetko se upotrebljava, jer u poređenju sa sličnim helijem ima mnogo višu cijenu i uzrokuje dosta veći otpor pri disanju.Kao i drugi plemeniti gasovi, ni neon nema biološki značaj zbog svoje hemijske inertnosti. Nije otrovan. U velikim koncentracijama može dovesti do gušenja, ali samo uslijed nedostatka kisika.

Pri pritisku od preko 110 bara djeluje narkotizirajuće.

Neon u cijevi, kroz koju se vrši električno pražnjenje

Opšti podaci

Ime, simbol, atomski broј Neon, Ne, 10

Pripadnost skupu plemenitih gasova

grupa, perioda VIII), 2

gustina, tvrdoća 0,8999 kg/m3, bd

Boјa bezboјan

atomska masa 20,1797

Pod normalnim uslovima je u gasovitom agregatnom stanju. Inertan je i ne reaguje ni pod kojim standardnim tehnološkim uslovima. Na -186 °C i 1,013 bar je u tečnom stanju

  • U hemijskim reakcijama za dobijanje nereaktivne atmosfere (ako je i atmosfera azota suviše reaktivna.
  • U tehnici zavarivanja, čist ili u gasnim smesama sa CO, CO2, H2 i N2 ;
  • U metalurgiji za termičku obradu i proizvodnju visokolegiranih čelika, za zaštitu odlivaka, za desulfurizaciju ...
  • U elektronici za proizvodnju poluprovodnika, u proizvodnji rasvetnih sredstava instrumentalnoj analitici, nuklearnoj tehnici ...

Dobijanje-

  • Dobija se rektifikacijom tečnog vazduha (kiseonične frakcije) na temperaturi ispod -185 °C
  • U čeličnim sudovima - bocama, pod pritiskom od 150 bara. Boce su pojedinačne ili u baterijama - paletama sa zajedničkim ventilom za punjenje i pražnjenje, u baterijama sudova - boca trajno ugrađenim na transportno vozilo ili u tečnom agregatnom stanju specijalnim transportnim vozilima do rezervoara korisnika argona

Argon je plemeniti gas (ne stupa skoro ni u kakve hemijske raekcije). Godine 2000 je dobijeno prvo jedinjenje argona, HArF Stabilni izotopi su mu: 36Ar, 38Ar i 40Ar.

Argon koji se javlja na Zemlji ima veću atomsku masu od kalijuma koji se javlja posle njega. To je prouzrokovano tim da nepostojan izotop kalijuma 40K prelazi u argon (skoro sav argon na zemlji je postao na taj način), dok je dominantan izotop kalijuma 39K stabilan.

Pošto od nastanka Zemlje na njoj postoji dosta kalijuma, a veoma malo plemenitih gasova, argon koji nastaje iz kalijuma svojom količinom nekoliko puta prevazilazi ostale plemenite gasove. Zastupljen je u atmosferi u količini od 0,934%.

Od 1960. do 1983. godine jedan metar (jedinica mjere) se definirao kao 1.650.763,73 dio svjetlosne dužine narandžasto-crvene spektralne linije izotopa 86Kr. U tehnici se uglavnom koristi za punjenje sijalica:

  • Kriptonske sijalice
  • Halogene lampe (u kojima svijetli zeleno-ljubičasto)

niskotlačne lampe živinih para

  • Sijalice za foto-bliceve

Jedini praktični značaj je njegova detekcija koja omogućava pronalaženje ruda uranija.

Kripton jeste hemijski element 18. grupe i 4. periode hemijskog sistema elemenata, sa simbolom Kr i atomskim brojem 36.

  • Otkrili su ga britanski naučnici William Ramsay i Morris Travers 30. maja 1898. godine, frakcionom destilacijom tečnog zraka.

Kripton je bezbojan neotrovan plemeniti gas, koji se u zraku nalazi u zanemarljivim količinama (1,1 ml/m3). Ispod temperature od -157,36oC je u čvrstom agregatnom stanju, kao bijeli kristal. U vodi je slabo rastvorljiv. Specifična težina pri 273oK mu je 3,749 g/cm3, a tačka isparavanja -153,22oC. Osnovna valencija mu je 0. Pošto mu je elektronska ljuska u potpunosti popunjena elektronima, ne reaguje s drugim elementima. Tek nedavno je sačinjen spoj kriptona sa fluorom, KrF2, koji je najjače oksidacijsko sredstvo dosad otkriveno.

Postoji 31 poznati izotop kriptona. U prirodi kripton je smjesa pet različitih stabilnih izotopa te jednog radioaktivnog. Izotop 81Kr koji se može izolirati iz prirodne mješavine ima vrijeme poluraspada od oko 229 hiljada godina, te se može koristiti u analizama starosti podzemnih voda.

Elementi O grupe nazivaju se još i plemenitim gasovima, dok su se ranije nazivali inertnim gasovima jer se verovalo da se nulto*valentni i da ne grade jedinjenja.U ovu grupu elemenata spadaju:

  • helijum (He)
  • neon (Ne)
  • argon (Ar)
  • kripton (Kr)
  • ksenon (Xe)
  • radon (Rn)

Ovi elementi su počeli da se primenjuju tek 1910. kada je otkriveno da električna struja pri prolasku kroz ove elemente daje obojenu svetlost. Do 1910. godine plemeniti gasovi su imali samo teoretski značaj. Zajednička oznaka za elektronsku konfiguraciju ove grupe je ns2 np6 (sa izuzetkom helijuma čija je konfiguracija ns2 )sa popunjenim valentnim orbitalama.

Atomska masa 83,798

Learn more about creating dynamic, engaging presentations with Prezi