Introducing 

Prezi AI.

Your new presentation assistant.

Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.

Loading…
Transcript

БҮЛГИЙН ЗӨРӨЛДӨӨН

Гүйцэтгэсэн: Д. Энхгэрэл

Д. Даваасүрэн

БҮЛГИЙН АНГИЛАЛ

Албан ёсны бус бүлэг

Албан ёсны бүлэг

Албан бус бүлэг тодорхой сонирхол, бодлогоор аяндаа нэгдсэн хүмүүсийн бүлгийг хэлнэ.

Байгууллагын удирдлага нь хөдөлмөрийн хэвтээ хуваариар

буюу ажил үүргийн хуваарилалтаар, хөдөлмөрийн босоо хуваариар буюу удирдлагын түвшингээр зохион байгуулдаг. Ийнхүү удирдлагын санаа зоригийн дагуу байгуулагдсан бүлгийг албан ёсны бүлэг гэнэ.

Харин тодорхой сонирхол, бодлогоор аяндаа нэгдсэн хүмүүсийн бүлгийг албан бус бүлэг гэнэ. Албан бус бүлэг нь:

Удирдлагын санаа зоригоос хамаарахгүйгээр байгуулагддаг.

Албан бус удирдагчтай.

Тодорхой нөхцөл бүрдсэн үед байгууллагын үйл ажиллагаанд нөлөөлөх гол хүч болдог.

Зөвхөн хүмүүсийг бус мөн нэгж хэсгүүдийг нэгтгэдэг.

2. Сонирхлын бүлэг

1. Нөхөрлөлийн бүлэг

Өөрсдийнхөө үнэлэмж, үзэл бодол зэрэг адил төстэй талаараа нэгдсэн

бүлэг.

Тодорхой үйл ажиллагаа явуулах, үр дүнд хүрэх сонирхлоороо нэгдсэн хүмүүсийн бүлэг.

1. Бүлэг, албан ба албан бус бүлэг

2. Хороо, хорооны үндсэн хэлбэр

3. Нөхөрлөлийн болон сонирхлын бүлэг

4. Чанарын дугуйлан

5. Бүлгийн зөрөлдөөн, зөрөлдөөнийг шийдвэрлэх аргууд

6. Зөрөлдөөний функциональ, дисфункциональ үр дагавар

Албан ёсны бүлэг

Энэ нь удирдагчийн эрх мэдэл, хүсэл сонирхлын дагуу зохион байгуулагдсан хүмүүсийн нэгдлийг хэлнэ.

Удирдлагын бүлэг

Удирдагчийн хяналтанд оршдог удирдаг захирагдагчдаас үрдсэн бүлгийг хэлнэ.

Зорилгын бүлэг

Тодорхой зорилгыг биелүүлэх, эсвэл төсөл хэрэгжүүлэхийн тулд хамтарч ажиллаж байгаа хүмүүсийн нэгдэл юм.

Сонирхлын ба нөхөрлөлийн бүлгийн ялгаатай шинжүүд:

Сонирхлын бүлэг

Нөхөрлөлийн бүлэг

- Амьдрах хугацаа хязгаарлагдмал.

- Бүлгийн үндэс нь тодорхой нэгэн ашиг сонирхол байдаг.

- Харилцаа нь хэврэг байдаг.

- Гишүүдийнхээ алдааг хүлээн зөвшөөрөхийг хүсдэггүй.

- Удаан хугацааны турш оршин байх чадвартай.

- Бүлгийн үндэс нь нийтлэг сонирхол, хүмүүсийн бие биедээ итгэсэн илэн далангүй нээлттэй харилцаа байдаг.

- Харилцаа нь бат бэх байдаг.

- Гишүүдийнхээ алдааг хүлээн зөвшөөрч засахад бэлэн байдаг.

Хороо

Ямар нэг үүрэг даалгавар, зорилгыг биелүүлэхийн тулд удирдлагын бүрэн эрхийг төлөөлөн шилжүүлдэг байгууллагын доторх бүлэг юм.

ХОРОО

Албан бус бүлгийн давуу ба сул тал

ДАВУУ ТАЛ

Байгууллагадаа үнэнч ханддаг

Бүлэг дотроо нягтрал сайтай

Тодорхой нөхцөл бүрдсэн үед хөдөлмөрийн бүтээмж дээшлэх магадлалтай

СУЛ ТАЛ

Худал цуурхал тархах

Өөрчлөлтийг бүлгийн явцуу эрх ашгийн үүднээс эсэргүүцэх

ЧАНАРЫН ДУГУЙЛАН

Ямар нэг үүрэг даалгавар, зорилгыг биелүүлэхийн тулд удирдлагын эрх мэдэл нь олгогдсон байгууллагын доторх бүлэг юм.

Хороо нь:

Мэргэжлийн хороо – тодорхой зорилгыг гүйцэтгэхийн тулд түр зохион байгуулагдсан ажлын хэсэг.

Байнгын хороо – тодорхой нэг зорилго, зорилтыг шийдвэрлэхэд чиглэгдсэн ажлын хэсэг.

Үйлдвэрлэлийн үр ашиг, бүтээгдэхүүний чанарыг сайжруулах зорилго бүхий ажилчид, менежерүүдийн бүлгийг чанарын дугуйлан гэнэ. Чанарын дугуйлан нь 8-10 хүнээс бүрддэг ба энэ нь удирдлагаас томилж, зөвшөөрөгддөг учраас албан ёсны бүлэг болно. Чанарын дугйлан нь дараах ач холбогдолтой.

Ажилчдын гаргасан санал зөвлөмжийг нэвтрүүлснээр олсон хэмнэлтийн тодорхой хувиар мөнгөн шагнал олгох, ажил мэргэжлийн хувьд өсөх

Чанарын дугуйлангийн гишүүд өөрсдийн ажилтай холбоотой асуудлыг ярилцаж, шийдвэр гаргах итгэл дээр суурилсан байдаг ба үүний үр дүнд ажилдаа илүү их сонирхолтой, ажлаараа бахархдаг болдог.

БҮЛГИЙН ЗӨРӨЛДӨӨН

Зөрөлдөөн нь хүмүүс, бүлгийн хүрээнд хоёр ба түүнээс дээш талуудын хоорондын саналын үйл зохицоо бөгөөд нэг талын хүлээн зөвшөөрч байгаа зүйлийг нөгөө хэсэг нь хүлээн зөвшөөрөхгүй, эсвэл нэг хэсгийн санаа тавьж байгаа асуудалд нөгөө хэсэг нь сөргөөр нөлөөлж байгаа тохиолдолд үүсдэг.

Зөрөлдөөнийг хэлбэрийнх нь хувьд 4 ангилдаг.

Бүлэг хоорондын зөрөлдөөн. Энэ нь албан болон албан бус бүлгүүдийн аль алинд нь бий. Байгууллагын хязгаарлагдмал нөөцийн төлөө өрсөлдөөн, өөр өөр хэлтсүүдйин удирдлагын арга барилаас шалтгаалж энэ зөрөлдөөн гардаг.

Хувь хүний дотоод зөрөлдөөн. Энэ нь ажилдаа сэтгэл дундуур байх, өөртөө болон бусдад, байгууллагадаа, үл итгэх, хийж байгаа ажлын үүрэг даалгавар нь ажлынхаа чиг үүрэгтэй тохирохгүй байх, мөн сэтгэлзүйн дарамттай холбоотой үүсдэг.

Зөрчил зөрөлдөөний талаар судлаачдын тодорхойлолтууд:

Хүмүүс хоорондын зөрөлдөөн. Энэ нь нэлээд түгээмэл бөгөөд байгууллага дотоод нөөцөө хуваарилах явцад тод илэрдэг.

Хувь хүн ба бүлэг хоорондын зөрөлдөөн. Байгууллага болон бүлэг нь өөрийн соёлтой байдаг. Үүнийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа гишүүд хамт олонтойгоо сөргөлдөж эхэлдэг.

Ф. Е. Василюк: “Зөрчил гэдэг нь ямар нэг зүйл нөгөөтэйгээ аль нэг байдлаар мөргөлдөхийг хэлнэ”

А. Г. Здравомыслов: “Зөрчил нь хүмүүсийн нийгэм дэх харилцан үйлчлэлийн маш чухал тал,нийгмийн эд эс юм. Энэ нь нийгмийн амьдралын бодитой болон байж болох субъектын хоорондын харилцааны хэлбэр бөгөөд тэр тохиолдолд тэдний сэдэл нь эсрэг тэсрэг үнэт зүйлс, хэм хэмжээ, сонирхол,хэрэгцээгээр өдөөгдөж байдаг” хэмээн илүү тодорхойлж хэлсэн.

Р. Дарендорф: “Бүрдэл хэсгүүдийн хооронд нь бодит болон хийсвэр эсрэг тэсрэг хандлага үүсч байгаа бүхий л харилцааг хэлнэ” гэсэн бол

Б. И. Хасан: “Зөрчил гэдэг нь харилцан үйлчлэлийн үед урьдын хэв шинжээ хадгалж чадахгүй оролдлогууд бие биендээ нөлөөлж, бие биенээ орлож, улмаар тусгай зохион байгуулалт шаардагдахыг хэлнэ” гэжээ. Зөрчилдөөн нь нэг тал нөгөө талдаа үзүүлж байгаа сөрөг үйлдлийг мэдрэх явцад үүсдэг. Өөрөөр хэлбэл, нэг талын ач холбогдол өгч байгаа асуудалд нөгөө тал ач холбогдол өгөхгүй байх эсвэл нэг хэсгийн санаа тавьж байгаа зүйлд нөгөө тал эсрэг байр суурийг илэрхийлж байгаа үед үүсэж байгаа харилцааны үйл явцыг зөрчилдөөн гэнэ гэж тус тус үзсэн байна. 

Зөрчлийн онолын гол төлөөлөгчид Г. Зиммель, К. Гумплович нар “маргаан гэдэг нь хүний мөн чанараас үүдэлтэй, төрөлхийн шинжтэй, зан үйлийн онолын дагуу хүний хэрцгий зан үйлтэй илүү холбож тайлбарласан байдаг. Зөрчил гэдэг нь хүчтэй эсвэл ухаантай гэдгээ харуулах талбар биш харин зохицол ойлголцол хамтын ажиллгааны шинэ арга замыг эрж хайдаг ертөнц юм гэж тодорхойлжээ.

Зөрөлдөөнийг хэрхэн удирдахаас шалтгаалж байгууллагын үйл ажиллагаанд дараах 2 нөлөөллийг үзүүлдэг.

ДИСФУНКЦИОНАЛЬ ҮР ДАГАВАР

ФУНКЦИОНАЛЬ ҮР ДАГАВАР

Чиг үүргийн буюу функциональ үр дагавар гэдэг нь асуудлыг зохицуулж байгууллагын үйл ажиллагааг хэвийн үргэлжлүүлэн явуулах боломжтой болохыг хэлнэ.

Чиг үүргийн бус буюу дисфункциональ үр дагавар гэдэг нь зөрөлдөөний үр дүнд байгууллага хуучнаараа үйл ажиллагаагаа явуулах боломжгүй болохыг хэлнэ.

Ингэснээр дараах шинжүүд илэрдэг.

1. Байгууллага тарж бутрах

2. Хөдөлмөрийн бүтээмж буурах

3. Ажилчдын шилжилт хөдөлгөөн нэмэгдэх

4. Өөрийнхөө бодлыг зөвтгөж бусдыг дайсан мэт үзэх

5. Зөрөлдөөнтэй талуудын харилцааг хурцатгах

6. Асуудалд зөвхөн ялахын төлөө хандах

Байгууллагын зөрөлдөөний эерэг болон сөрөг үр дагавар

Эерэг үр дагавар

Ажлын ханамж, гүйцэтгэл нэмэгдэнэ

Шийдвэр илүү зөв үндэслэлтэй болох

Өөрчлөлт шинэчлэлт хийх үйл ажиллагаа идэвхитэй болох

Хамт олны эвсэг бүтээлч уур амьсгал нэмэгдэх

Хувь хүний өөрийгөө үнэлэх үнэлэмж нэмэгдэх

Сөрөг үр дагавар

Ажлын ханамж, гүйцэтгэл буурах

Үр өгөөж, ажлын өндөр үр дүнд хүрэх эрмэлзэл буурах

Хүмүүсийн хооронд харилцааны таагүй байдлууд үүсэх

Албан бус бүлгүүдийн сөрөг үйл ажиллага идэвхитэй болох

Зөрөлдөөнийг шийдвэрлэх арга замууд

Энэ нь байгууллагын зүгээс үүрэг хариуцлагыг тодорхой болгох зохицуулалт ба хамтын ажиллагааны механизмыг ашиглах зорилтуудаа илүү нарийн нийлмэл байдлаар тогтоох урамшууллын механизмыг ашиглах гэсэн 4 аргаар шийдвэрлэдэг.

Энэ аргыг 5 салаат хандлага гэж нэрлэдэг.

Зөрөлдөөнийг тоомсорлохгүй байх.

Зөрөлдөөнийг зөөлрүүлэх

Зөрөлдөөнийг албаар түргэсгэх, хурдан гэтлэн давах

Харилцан буулт хийх

Асуудлыг шийдвэрлэх аргууд орно.

Бүтцийн арга

Харилцааны арга

Судалгааны үр дүнд: монгол байгууллагуудын хувьд

№1. Ажилчдын хоорондох зөрчил нь ихэвчлэн

хоорондын харилцааны асуудлаас урган гарч хов жив, цуурхал, нэр хүнд сэвтээх гэх мэт доголдлуудаас болж үүсдэг болох нь харагдлаа.

№2. Дээд тушаалтан болон ажилтан нарын хоорондын зөрчилдөөн нь ихэвчлэн цалин мөнгөний асуудалтай холбогддогоос гадна хүнд суртал, ажлын тааламжгүй нөхцөл, идэвхижүүлэлт зэрэг нь сул байдгаас уг төрлийн зөрчилдөөн үүсэн бий болох хандлагатай байдаг аж.

№3.Ажлын байран дээр далд хэлбэрийн зөрчилдөөнүүд үүсдэг бөгөөд эдгээр нь ажлын байрны бэлгийн дарамт, доод тушаалтнаа үл тоомсорлож харьцах, шударга бус хандах зэрэг олон шалтгаануудаас үүсэн бий болж байдаг байна.

Судалгаа

1. Төрийн албаны байгууллага дахь ашиг сонирхолын зөрчил

2. Томоохон байгууллагын дотоод дахь зөрчил

3. Жендерийн асуудал байгууллагын дотоод зөрчилтэй холбогдох нь

4. Байгууллага дахь бусад зөрчлийн шалтгаан

Марвин Шоу

АНХААРАЛ ХАНДУУЛСАНД БАЯРЛАЛАА

Байгууллагын хэмжээнээс үл хамааран хичнээн ч бүлэгтэй байж болно. Бүлгүүд хэрхэн хамтран ажиллаж байгаагаас байгууллагын зорилгын хэрэгжилт, ажлын бүтээмж, үр дүн шалтгаалдаг.

Бүлэг гэдэг нь харилцан бие биендээ үйлчилж, нэг нь нөгөөгийнхөө нөлөөлөлд байнга өртөж байдаг хоёр ба түүнээс дээш хүмүүсийн нэгдэл юм.

Learn more about creating dynamic, engaging presentations with Prezi