КК

Зияны

Шаян тәрізділер (лептестерия, щитень)

Күріштің зиянды жәндіктері

Күріш зиянкестеріне — жағалық сұр шыбын, күріш масасы, күріш көбелегі, арпа минері жатады. Осы зиянды жәндіктер күріш егісіне жыл сайын едәуір нұксан келтіреді. Мұны Қазақстанда және басқа шет елдерде де жиі байкауға болады. Қызылорда облысының егіс алқаптарында күріш дақылына зиян келтіретін 22 түрлі жәндіктер мен шаян тәрізділер Л.А. Котлярованың (12) (1969-1992) зсрттеулері нәтижесінде анықталды.

Щитень мен лептестерияның дернәсілдерінің зиян келтіруі мамыр айының бірінші және үшінші онкүндігінің аралығында байқалды.Күріштің суармалы егістігінде судың тапшы болуына байланысты, зиянкестердің табиғи жойылуы байқалып, биылғы жылы саны мен зияндылығының төмендеуі тіркелді. Өсімдіктің зақымдалуы 28-40 пайызға жетті. Лептестерияның саны біршаршы метрде 15-данадан 50 данаға дейін, щитеннің саны- 0,8-1,0 –ден 5-7 данаға дейін ауытқып отырды. Жынысы жетілген ұрғашы жәндіктері жұмыртқа салуға мамыр айының 23-27 –де кірісіп, маусым айының бірінші онкүндігінде өмірсүру қабілеті тоқтады.

Алғашқы ұрпақтары қатты зиян келтіреді.

Олар сабағымен, жапырақтарымен қоректенеді

Екінші сатыдағылары айтарлықтай зияны жоқ, бірақ оларды әлсіретеді, өнім сапасы мен көлемін азайтады

Күріш масасы

Зияны

Жалпы сипаттама:

Сәуір айының соңында ұшуы байқалады

Дернәсілдердің зақымдауы мамыр айының үшінші онкүндігінің ортасында күріш өскіндерінде байқалды

Бір шаршы метрде дернәсілдердің орналасу тығыздығы 0,2 дананы құрады

Күріш зиянкстері

Жаға шыбыны(Ephydra macellaria)

Маусым айының екінші онкүндігінде, толық түптеу мен түтік шығару алдында дернәсілдердің екінші ұрпағы байқалды.Шілде айының екінші онкүндігінің аяғында күріш дақылының бас алу кезеңінде дернәсілдердің үшінші ұрпағының зиян келтіріп жатқаны байқалды. Зиян келтіруі тамыз айының бірінші және екінші онкүндіктерінде жалғасты. Орналасу тығыздығы бір шаршы метрде 0,2 дананы құрады.

Тамыз айының үшінші онкүндігінде ересек жәндіктерінің үшінші ұрпақтарының зиян келтірілгені анықталды.Қыркүйек айының бірінші онкүндігінің соңында зиянкес қыстайтын жерге көшті.

2009 жылы күріш масасының саны мен зиянкелтіруі күріш егістіктерінде былтырғы жылғы деңгейде болады. Қорғау шаралары 4,0 мың га көлемде мақсатты түрде жүргізу қажет.

Жалпы сипаттамасы:

Ұзындығы 4мм дейін

Темір жасыл түсті ұзын түссіз қанаттары бар

Жұмыртқалары 7мм дейін

Ұшуы сәуір соңы мен мамыр басы

80-90 жұмыртқа салады

Дамуы 3сатыдан тұрады

АСТЫҚ ТҰҚЫМДАС ДӘНДІ ДАҚЫЛДАРДЫҢ ЗИЯНКЕСТЕРІ

Қызылорда облысындағы фауна мен флораны зерттеумен Л.Д.Казенас (1965), Л.А. Котлярова (1966-1990), Ж.А. Абилдаева (1970-2006) айналысқан. Ғылыми-зерттеу жұмыстары нәтижесінде зиянкестердің түр құрамы, ауру түрлері, және олардың күріш егістігінде таралуы, анықталып, олардың зияндану дәрежесі мен санының азаюына әсер ететін шаралар жүйесі жасалды.

Кешенді жүйеге ауыспалы егісті сақтау және ендіру, топырақ өңдеу, сорт алмастыру, тұқымды себер алдында фунгицидтермен өңдеу, оңтайлы мерзімде себу, минералды тыңайтқышты тиімді пайдалану, өсімдік қорғау шараларын дер кезінде мұқият орындау, егісті жинау және өсімдік қалдығын жою жатады

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!

Ұсынылып отырған жұмыс көп жылдық ғылыми зерттеу жұмыстарының нәтижесі және соңғы (2001 -2005 ж.ж) ғылыми жетістіктер мен зиянды организмдерден қорғаудың озық тәжірибесі. Зерттеу жұмыстарының нәтижесі, өсімдік қорғауда кешенді шаралар, оның ішінде агротехникалық, ұйымдастыру-шаруашылық және химиялық шаралар жүйесін қолдану тиімді екенін көрсетті.

Орындаған: Табылганова.Г

Рустем.У

Кулмаганбетова.Д

Смахан.Н

КК