Introducing 

Prezi AI.

Your new presentation assistant.

Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.

Loading content…
Transcript

Kaynakları

Gereksinim

Folik asit bitkilerde ve mo.larda pteridin ve P-aminobenzoik asitten sentezlenir ve hayvan organizmalarına bu yolla geçer.

En önemli kaynakları; karaciğer, böbrek, koyu yeşil yapraklı sebzeler, kurufasulye, bezelye ve mayadır.

Diğer kaynakları; yumurta sarısı, brokoli, fıstık, ve bademdir.

Çabuk okside olmasından dolayı taze sebzelerde üç günde %70 oranında kaybolur.

Kolonda bakteriler tarafından folasin sentezlenir ancak vücudun bu folasinden ne miktarda yararlandığı belli değildir. Bununla beraber diyetle alımın %50sinden yararlanılabilmektedir. Önerilen miktar günde 3mcg/kg dır, bu miktar bireyin depolarını normal düzeyde tutmak için yeterlidir. Erken yaşlarda , hamilelikte, büyüme ve gelişmenin hızlı olduğu dönemlerde gereksinme artar. Buna göre erişkinler için günde 200mcg, 0-1 yaş için 50mcg, 1-12 yaş için 50-200 mcg, hamilelik ve emziklilikte bunlara ilave sırasıyla 100mcg ve 60mcg önerilmektedir.

  • Adölesan dönemde, büyüme hızlanır ve yağsız vücut kütlesi artar. Hızlı büyümede birçok besine ihtiyaç arttığı gibi folat gereksinimi de artar.
  • Yaşlıların folat düzeylerinin düşük olduğu tespit edilmiştir. Bunun nedenleri; kronik hastalıklar, sigara içimi, alkol kullanımı ve diyetle yetersiz alım olabilir.
  • Kronik alkoliklerde folat yetersizliğine sık rastlanır.
  • Folik asit antogonisti olan ilaçlar vardır ( kemoterpik ajan methotraxate, sıtma tedavisinde pyrimethamine, diüretik olan triamterene ve antibiyotik olan trimethoprim.)
  • Folat eksikliği çeşitli konjenital bozukluklara neden olabilir. Megolablastik anemi beraberinde mental geriliği, konvülsiyonları ve nörolojik motor bozukluğunu getirir.

Vitaminin Yetersizliği ve Hastalıklarla İlişkisi

2)Folat Düzeyini Etkileyen Faktörler

Folat Gereksinimi, Toksik Etkileri ve Kaynakları

Serum eritrositlerde folik asit düzeyinin düşük olması bebeğin ''nöral tüp defekti (NTD)'' omurilikte sipina bifida sorunuyla doğmasına yol açar. Anne adayına folik asit desteği bu riski düşürür.

Gebelikte

  • Folatın yalnız başına diyetle alınması biyoyararlılığı için yeterli olmamakta, beraberinde C vit. , niasin, B12 vitaminlerinin de alınması gerekmektedir.
  • Çoğunlukla indirgenmiş yapıda bulunduğundan kolay okside olabilir. Yiyeceklerin pişirilmesi ve depolanmasında, özellikle kızartma gibi uygulamalarda %70'i kaybolmaktadır. (sterilize-kaynatılmış sütlerde kayıp yüksektir.
  • Keçi sütü gibi özel yiyeceklerde folat düzeyi düşüktür, böyle bir sütle uzun süre beslenen bir bebekte vitaminin yetersizliği riski artar.
  • Plesantanın büyümesi, uterusun genişlemesi ve kan hacminin artmasından dolayı folat gereksinimi artar. Hamilelerin demir gereksinimi de yükselir, hatta yetersizlik anemisine rastlanabilir. Hemolitik anemide kemik hücreleri hiper aktiftir, bu DNA sentezini hızlandırır ve folata gereksinmeyi arttırır. Çok düşük folat yetersizliği olan hemolitik anemili kişilerde megaloblastik anemi görülme riski yüksektir.

Toksik Etki

Doğurganlık çağındaki kadınlara folik asit

preparatı önerilmesi

Nöral tüp defektlerinin önlenmesi çabaları

kapsamında önerilerden birisi de gebe kalmayı

planlayan kadınların gebelik öncesi dönemden

başlayarak gebeliğin 12 haftası süresince ilaç

eklentisi olarak günde 400 mcg folik asit

almalarıdır. Ancak İngiltere’de yapılan iki

çalışmanın sonuçlarına göre kadınların % 36 ve %

30’u planlamadan gebe kalmaktadırlar (11,15).

Ülkemizde ise bu oranın % 40 olduğu

belirtilmektedir

Turan JM, Say L, Bulut A. Nöral tüp defektlerinin önlenmesinde folik asit kullanımı.

Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 2000, 9:288-291

  • Malabsorpsiyon, çölyak, kron hastalıkları intestinaldeki hidroliz işleminden sorumlu enzim yetersizliğinden dolayı vitaminin emilimini bozar.
  • Bazı yiyecekler (maya, kurubaklagiller gb) ''intestinal konjügaz inhibitör'' enzimleri içerir. Bunları içeren diyette folatın emilimi etkilenir.
  • İB fırça yüzeyinde bulunan ''folat hidrolitik konjügaz'' enzim aktivitesi için çinkoya gereksinim duyar. Çinko yetersizliğinde folat emilimi etkilenir-azalır

Güvenli üst düzey alımı 400 mcg/gündür ancak hamilelerde bu düzey önerilmez. Erişkinlerde 15mg kadar alımda toksik etki görülmemiştir.

Megoloblastik Anemi

Serumdaki düşük folik asit düzeyinin kalp-damar hastalıklarıyla ilişkili olabileceği savunulmaktadır. Bunun nedeninin homositeinden metionine dönüşümün yavaşlaması ve homosistein düzeyinin yüksek kalması gösterilmektedir. Bunu önlemek için günlük 200-400mcg folik asit alımının yardımcı olacağı ileri sürülmektedir.

Megoloblastik Anemi

Vitamin , kemik iliğinde eritrositlerin ve lökositlerin oluşumu ve olgunlaşması için gereklidir. Folik asit yetersizliği bu hücreleri fazlasıyla etkiler. Eritrositlerin yapıları büyür ve yeni sentezlenenler yeterli olgunlaşamaz. Eritrositler yapısal olarak büyürken, sayıları azalır ancak hemoglobin düzeyleri değişmez aynı kalır. Bu yapıya ''megaloblastik'' anemi denilir.

DNA sentezi azalır, hücre bölünmesi yetersiz kalır ancak RNA oluşumuna devam eder.

Makrositik anemi de yorgunluk, nefes darlığı, deride solgunluk ve stolik hırıltıya rastlanır. Yetersizlik semptomları, B12 yetersizliğinden kaynaklanan hematolojik belirtilerden farklı değildir.

Dönüşüm hızı villuslarda 30, eritrositlerde 120 gündür yani intestinal hücreler yetersizlikten ilk etkilenendir.Gi bölgedeki vitamin yetersizlik semptomları; dilde yanma, ülser, keylozis, iştah kaybı, karın ağrısı bazen diyaredir.

1)Yetersizlik

Vitaminin pürin ve primidin oluşumlarında ve dolayısıyla DNA sentezinde yer alması, yetersizliğinde DNA replikasyonu ve hücre bölünmesinin bozulmasına yol açabilir. Hızlı çoğalan, özellikle intestinal mukoza, karaciğer rejenerasyonu ve kemik iliği gibi hücrelerde yetersizlik hemen kendini gösterir.

FOLİK ASİT

Teşekkürler

Hafif asit ortamda (pH 6.3) emilim artar, asidik veya alkali ortamda ise düşer. Normal bir diyetteki miktarının emilimi %50-75 arasındadır.

Folatın Emilimi

Folatın Taşınması

Dolaşımda en fazla ''5-metiltetrahidrofolat'' yapısı yer alır. Çeşitli monoglutamatların karaçiğere eriştikten sonra bu yapıya dönüştüğü düşünülmektedir. Folat derivatiflerinin çoğu karaciğere eriştikten sonra safra içine çıkarılır.

Folik asidin monoglutamat yapıları özellikle '5-metiltetrahidrofolat' hücreler tarafından alınır ve yine moliglutamat yapısına met. edilir. Vücuttaki folatın %50si karaciğerde depo edilir.

Yiyeceklerdeki folik asit poliglutamat molekülü ile konjuge halde bulunur. Emilmeden önce, intestinal mukozadaki hidrolitik enzimlerle dekonjügasyona uğrar. Buradaki enzim ''konjügaz'' enzimidir. Folik asit indirgenmiş yapısına (FH4-tetrahidroksi folat) emilim işlemi sırasında dönüşür. Bu tepkime iki aşamada NADPH'ye bağımlı ''dihidrofolat redüktaz ve tetrahidrofolat redüktaz'' enzimleri yardımıyla olur. Folik asidin bu indirgenmiş yapısı enerjiye gereksinim duyarak aktif transportla ince bağırsakların üst kısmından emilir.

Beslenmesi normal bir kişi idrarla günde 5-40mcg vitamin atar.

Metabolize olan folatın %20si dışkıda bulunur. Bunun içinde emilmeyen folat miktarı ise 60-90 mikrogramdır.

Folatın Genel Tanımı

Peki folik asit nasıl gözüküyor?

Adını yaprak anlamına gelen “ folium” dan alan folik asit, suda eriyen B grubu vitaminlerden birisi olup, ilk olarak 1943 yılında doğal besinlerden ayrıştırılmıştır.

Folik asit molekülünün yapısında ''pteridin, p-amino benzoik asit(PABA), a-glutamik asit ve tek karbonlu formil, metil, metilen gibi gruplar'' bulunur. Peridin halkası ve PABA, pteoik asidin parçalarıdır ve a- glutamik asitle koagüle olur. Bu yapıdan dolayı folik aside ''pteroglutamik asit''de denilir.

Jacob AR. Folate, DNA methylation, and gene

expression: factors of nature and nurture. Am

J Clin Nutr 2000,72:903-904

  • Folatın genel tanımı
  • Folatın emilimi ve taşınması
  • Folatın işlevleri
  • Folat yetersizliği ve hastalıklarla ilişkisi
  • Folat gereksinimi,toksik etkileri ve kaynakları

1)Tek karbon birimlerinin taşınması

Biyolojik aktif yapısı olan FH4,çeşitli oksidasyon olaylarında tek karbon birimlerini taşır. Taşıdığı gruplar; ''metil (-CH4),metilen (-CH2), formimino (-CH=NH), formil (-CH=O) ve methenil (-CH=) yapısında olanlardır. En okside karbon birimi karbondioksit olup (CO2), biyotin tarafından taşınır. Bu işlevinden dolayı vitamin, birçok biyolojik tepkimede yaşamsal rol oynar.

2)Metionin Sentezi

Karaciğerde sentezlenen 5-metiltetrahidrofolat, B12 vitaminine bağımlı ''metionin sentetaz'' enzimiyle FH4'de dönüşür. Tepkime sırasında (5'-CH3- (FH4))'deki metil grubu homosisteine transfer edilir ve sonra metionin ile FH4 oluşur. B12 vitamini yetersizliği folat ve metionin metabolizmasını bozar.

3) Nükleik Asitlerin Biyosentezi

Vitaminin

İşlevleri

Timidilat Biyosentezi

Folik asit ko-enzimleri timidilat ve dolayısıyla primidin sentezine de karışırlar. Timidilat ''timidilat sentetaz'' enzimi yardımıyla deoksiüridilattan sentezlenir.

Adenin, guanin ve timin nükleik asitlerin önemli pürin bazlarıdır. Aktif folat ko-enzimleri bu bazların, dolayısıyla DNA'nın sentezinde etkindirler. Aktif folat ko-enzimlerinden formil birimi taşıyıcısı, pürin halkasının 2. ve 8. pozisyonlarına tek karbon biriminin katılması için gereklidir. 10-formil FH4 ve 5,10-methenil FH4 pürin molekülündeki bu pozisyona spesifik formil grubu vericileridir.

4)Aminoasitlerin Dönüşümü

  • Homosisteinden metionin sentezinin dışında, folat ko-enzimleri diğer bazı aminoasitlerin dönüşümünde rol alırlar. Bunlardan, serinin glisine dönüşümünde ''serin hidrooksi metil transferaz'' enzimi serinden FH4'e taşır ve glisin ile 5,10-metilen FH4 oluşur.
  • Folat, formiminoglutamatın met. da karışır. ''Formino transferaz'' enzimiyle katalize edilir. Formimino grubu FH4 de transfer edilir ve glutamat ile 5-formimino FH4 oluşur.
Learn more about creating dynamic, engaging presentations with Prezi