Хялгасан толгойт буюу
ташуур хорхой
TRICHOCEPHALUS TRICHIURUS
амьдралын мөчлөг
Aнкилостомидууд
Хүнд трихоцефалез өвчин үүсгэдэг. Хүний мухар гэдэс, мухар олгой, бүдүүн гэдсэнд амьдардаг.
Эмэгчин нь 5,5см эрэгчин нь 4-5см урттай. Цайвар шаргал өнгөтэй. Гэдсэнд амьдарч байгаа хорхойн биеийн өмнөд хэсгээрээ гэдэсний ханын салст бүрхүүлийг нэвтлэж цусаар хооллодог.
Урьдчилан сэргийлэх: Хувийн ариун цэвэр сайтар сахих. Хоол идэхийн өмнө, бие зассаны дараа, газар шорооны ажил хийсний дараа гараа заавал угааж цэвэрлэх хэрэгтэй.
Энэ бүлэгт гадаад байдал, амьдралын мөчлөг, эмгэг үйлчлэлээрээ төстэй 12 хуруу гэдэсний тахир толгойт хорхой /Ancylostoma duodenale/, некатор /Necator americanus/ гэх 2 зүйл багтана. Эдгээр нь анкилостомидоз өвчин үүсгэнэ. Хүний нарийн гэдэс болон 12 хуруу гэдсэнд байрладаг.
Хүний хүж хорхой
ASCARIS LUBRICOIDES
эмгэг үйлчилгээ
биеэр жижиг эсэргэнэ туурах
Хүнд аскаридоз өвчин үүсгэдэг. Маш өргөн тархалттай байдаг. Биэ нь ээрүүл хэлбэртэй том хэмжээтэй байдаг. Эмэгчин нь 20-40см Эрэгчин нь 10-15см урт ягаан цайвар өнгөтэй. Эрэгчин хорхойн биеийн төгсгөл нь хэвлийн тал руу тахийсан. Эмэгчнийх нь шулуун байдаг.Гэдэс нь шулуун гуурс хэлбэртэй. Өмнөд гэдэс нь зөвхөн улаан хоолойноос тогтдог.
Эмэгчин хорхойн бэлгийн систэм нь хос харин эрэгчнийх нь хос бус бүтэцтэй.
Трихинелл хорхой
TRICHINELLA SPIRALIS
амьдралын мөчлөг
Урьдчилан сэргийлэх:
Хувийн болон гэр орон, хүнсний зүйлийн ариу цэврийг сайтар сахих нь чухал.Хүнсний ногоо жимсийг хоолонд хэрэглэх, түүхийгээр нь идэхийн өмнө халуун усаар сайтар угаах. Цэцэрлэг тариалангийн талбайг ялгадасаар бордохыг хориглох.
Дугариг хорхой
цагаан мөгөөрсөн хоолойгоор дээш өгсөж, шүлсний хамт буцаж залгигдана.
NEMATHELMINTHES
Эмгэг үйлчилгээ
Халдварлалт:
Бохир гараар халдварлалт
тогтмол давтан явагддаг
- Төгсгөлийн сүв загатнах
- Шулуун гэдсэний салстын шархлаа
- Мухар олгойн үрэвсэл
- Гэдэс өвдөх, суулгах, хоолонд дургүй болох,бөөлжис цутгах гэх мэт
- Мэдрэлийн системийг огцом цочроох
Урьдчилан сэргийлэлт:
Лабораторийн шинжилгээ
Ариун цэврийг сахих
Хүүхдийн хялгасан хорхой
ENTEROBIUS VERMICULARIS
Анхаарал тавьсанд
баярлалаа
Шимэгч хорхой хамгийн их тархсан өвчин нь гэдэсний хялгасан хорхойн халдвар буюу энтеробиоз юм. Хялгасан хорхой хүний нарийн гэдэсний доод хэсэг, мухар гэдэс, бүдүүн гэдэсний эхний хэсэгт байрлана. Эрэгчин хорхой нь 0.2-0.5см, эм 10-12мм урт, гүрвэлзсэн хөдөлгөөнтэй, цагаан өнгөтэй.
Дугариг хорхойн бие урт,цилиндр ээрүүл хэлбэртэй, 2 талын тэгш хэмтэй, биеийг нь аль ч хэсгээр огтлоход дугариг харагдана. Бие үечилсэн бус тогтоцтой . Түүний хана кутикул,гиподерм булчингаас тогтсон арьс булчингийн уут хэлбэртэй анхдагч хөндийтэй.
В.А.Догелийн (1981) ангиллаар дугариг хорхойн хүрээг 5 анги болгож хуваадаг.Үүнд:
1.Анги.Дугариг хорхой (NEMATODA)
2.Анги.Хэвлий сормуустан (GASTROTRICHA)
3.Анги.Киноринх (KINORINCHI)
4.Анги.Үсэнцэр биетэн (GORDIACEA)
5.Анги.Коловратки (ROTARORIA)
толгойн төгсгөл үзүүрт кутикулын цүлхэн -везикул байрладаг. Энэ нь гэдэсний хананд бэхлэгдэхэд оролцдог.
Бөмбөлөг хэлбэрийн цүлхэн- бульбус
Эрэгчин хорхойн бэлгийн хүрэлцэх эрхтэнг-спикул
Жинхэнэ дугариг хорхой
NEMATODA
Ангийн бүтэц, үйл ажиллагааны шинж
Чөлөөт, шимэгч амьдралын хэлбэртэй маш олон зүйл хамаарагддагаас ихэнх зүйлүүд нь хүний биед шимэгчлэн амьдардаг
Хоол боловсруулах, ялгаруулах, мэдрэх, бэлгийн систем сайн хөгжсөн, харин амьсгал ба цусны системгүй.
Амьдралын мөчлөг
Жинхэнэ дугариг хорхойнуудын үүсгэж байгаа өвчнийг НЕМАТОЗОД гэнэ. Маш өргөн тархсан, хүнд хэлбэрийн өвчин үүсгэдэг.
Авгалдайн хэлбэр солигдохгүй мөн хөгжил нь эзэн солигдохгүйгээр явагддаг. Өндөг, авгайлдай гадаад орчинд завсрын эзний оролцоогүйгээр хөгждөг бүлгийг ГЕОГЕЛЬМИНТ, харин бусад зүйлийн авгалдайд завсрын эзэн шаардлагатай байдаг. Энэ бүлгийг БИОГЕЛЬМИНТ гэдэг.