NỀN VĂN MINH HY - LA CỔ ĐẠI

NỀN VĂN MINH HY - LA CỔ ĐẠI

HY LẠP CỔ ĐẠI

LA MÃ CỔ ĐẠI

TÔN GIÁO

CƠ SỞ HÌNH THÀNH VĂN MINH LA MÃ CỔ ĐẠI

• Người La Mã nguyên thủy theo đa thần giáo

• Một đặc điểm nữa là khi nói đế tôn giáo ở đế quốc La Mã phải nói đến đạo Kitô, mặc dù đạo Kitô không phải ra đời tại La Mã

• Về tổ chức, lúc đầu các tín đồ đạo Kitô tổ chứ thành công xã vừa mang tính chất tôn giáo, vừa giúp đỡ lẫn nhau trong cuộc sống

• Sau này, khi đế quốc La Mã tan vỡ thì đạo Kitô đã ăn sâu, lan rộng khắp Châu Âu

DÂN CƯ

ĐỊA LÝ

SƠ LƯỢC VỀ QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA VĂN MINH LA MÃ CỔ ĐẠI

• Cư dân có mặt sớm nhất là người Italotes ở bán đảo Ý & người Latinh ở vùng Latium

• Phía Bắc bán đảo có dãy núi Anpơ, phía Nam có bán đảo Xirin, phía Tây có đảo Coócxơ & đảo Xacđenhơ

• Thời kì cổ đại Estrusque (753 - 510 TCN): thời kì tan rã của công xã thị tộc, nhà nước La Mã ra đời

• Nhiều đồng bằng màu mỡ => thuận tiện chăn nuôi gia súc

• Về sau còn có người La Mã, Gôloa, Êtơruxcơ, người Hy Lạp

• Nhiều kim loại => chế tạo công cụ sản xuất & chế tạo vũ khí

• Thời kì Cộng hòa La Mã (510 - 27 TCN): La Mã đã chinh phục được toàn bộ bán đảo Ý & Địa Trung Hải, kinh tế phát triển mạnh

• Ba mặt Đông, Tây, Nam đều giáp biển => thuận lợi phát triển hàng hải

• Thời kì Đế quốc La Mã (TK I - V): từ TK I TCN, La Mã dần bị chế độ độc tài thay thế

• => Điều kiện đó cho phép kinh tế La Mã phát triển một cách toàn diện

TRIẾT HỌC

TRƯỜNG PHÁI

DUY TÂM

TRƯỜNG PHÁI

DUY VẬT

ARISTOTLE (384 - 322 TCN)

PLATON (427 - 347 TCN)

• Platon là nhà triết học duy tâm lớn nhất Hy Lạp cổ đại

• Ông là nhà triết học vĩ đại nhất của Hy Lạp

DEMOCRITUS (460 - 370 TCN)

HERACLITUS (535 - 475 TCN)

THALES (642 - 548 TCN)

• Tác phẩm tiêu biểu: "Nước cộng hòa"

• Ông là một nhà triết học nhị nguyên nhân

• Heraclitus cho rằng lửa là nguồn gốc sinh ra tất thảy mọi vật

• Nhà triết học đầu tiên của Hy Lạp cũng là nhà toán học Thales

Ông cho rằng vũ trụ tạo thành là do sự vận động không ngừng của nguyên tử, trong đó nguyên tử là hạt vật chất cực nhỏ tồn tại vĩnh viễn không thể phân chia được

• Heraclitus coi lửa không chỉ là thực thế sản sinh ra mọi vật, mà còn là khởi tố thống trị toàn thế giới

• Ông cho rằng nước là nguyên tố cơ bản của vũ trụ, là nguồn gố của vũ trụ và sinh mệnh của con người

EPICTETUS (55 - 135):

Đặc điểm triết học của ông là chủ nghĩa bi quan à luân lí cá nhân chủ nghĩa

LUCRETIUS (98 - 54 TCN):

Ông là nhà triết học xuất sấc nhất của La Mã

Tác phẩm tiêu biểu "Về bản chất của sự vật"

MARCUS AURELIUS (121 - 180):

• Là hoàng đế La Mã (161 - 180)
• Tác phẩm: "Suy ngẫm"

SENECA (4 TCN - 65 CN):

Ông là thầy học của bạo chúa Neron

Tác phẩm:

• "Bàn về nhân từ"
• "Bàn về phẫn nộ"
• "Bàn về sự yên tĩnh của tinh thần

TRIẾT HỌC

LUẬT PHÁP

KHOA HỌC TỰ NHIÊN VÀ KĨ THUẬT

• Luật La Mã cổ đại là nền tảng chính của hệ thống luật Châu Âu lục địa

• Luật La Mã cổ đại tập trung pháp điền hóa lĩnh vực dân luật, tức là luật tư mà bỏ qua luật công

THALES (642 - 548 TCN)

EUCLID (330 - 275 TCN)

Ông là người đứng đầu các nhà toán học ở Alexandria

PYTHAGORAS (580 - 500 TCN)

• Ông là nhà toán học, triết học, thiên văn học, là người đã đặt nên móng cho khoa học và triết hoc
• Phát minh quan trọng nhất của Thales là tỷ lệ thức

• Ông là nhà toán học, lý học,triết học, thiên văn học nổi tiếng của Hy Lạp cổ đại

Những tác phẩm tiêu biểu:

• Phép chia các hình
• Quang học
• Toán học sơ đẳng

• Ông thiết lập nhiều công thức, định lý

• Định lý Pythagoras

• Khái niệm vô cực

• Tổng các góc trong 1 tam giác bằng 180 độ

• Ngoài ra ông còn cho rằng Trái Đất hình cầu và chuyển động theo một quỹ đạo nhất định

ARCHIMEDE (287 - 212 TCN)

ARISTARQUE (310 - 230 TCN)

• Về toán học:

• Tính được số pi

• Ông là người đã tính toán được thể tích của mặt trời, mặt trăng, trái đất và khoảng cách giữa chúng nhưng cho kết quả chưa chính xác
• Ông là người khẳng định trái đất quay xung quanh mặt trời

• Tìm được cách tính thể tích và diện tích toàn phần của nhiều hình khối

• Về vật lý học:

ERATOSTHENES (284 - 192 TCN)

• Phát minh ra nguyên lý đòn bẩy

• Thiết lập định luật Archimede về sức đẩy của nước

• Ông là một nhà khoa học giỏi về nhiều lĩnh vực: Thiên văn học, toán học, vật lý,...
• Thành tích nổi bật:
• Tính được độ dài của òng kính tuyến trái đất là 39700Km
• Tính được góc tạo nên bởi hoàng đạo và xích đạo

• Chế tạo ra hệ thống máy móc đầu tiên ở Hy Lạp

SỬ HỌC

THUCYDIES (460 - 396 TCN)

• Thucydides là người đầu tiên ở phương Tây đã viết sử một cách nghiêm túc

• Tác phẩm: "Lịch sử chiến tranh Poloponese"

NHỮNG THÀNH TỰU CHỦ YẾU CỦA NỀN VĂN MINH LA MÃ CỔ ĐẠI

HERODOT (484 - 425 TCN):

• Herodot là nhà sử học đầu tiên của Hy Lạp, là người được gọi là "người cha của nền sử học phương Tây"

CATO (234 - 149 TCN):

Ông là nhà sử học thực sự đầu tiên của La Mã

TITUS LIVIUS (59 TCN - 17 CN):

Tác phẩm tiêu biểu "Lịch sử La Mã" dài 142 chương

• Tác phẩm: "Lịch sử của chieesn tranh Hy Lạp - Ba Tư

PLUTARCH (46 - 125):

Ông là tác giả của 200 cuốn sách rất có giá trị, tiêu biểu là cuốn "Tiểu sử các doanh nhân Hy Lạp - La Mã"

TACITUS (15 - 120):

Nổi tiếng với các tác phẩm "Xứ Giecman"

POLYBIUS (201 - 120 TCN):

Tác phẩm tiêu biểu "Thông sử" (gồm 40 tập)

Xenophon là nhà sử học Hy Lạo cổ đại và là nhà văn Athens

Tác phẩm tiêu biểu:

• "Anabasis"
• "Lịch sử của Hy Lạp"
• "Những kỉ niệm của Socrates"

Y HỌC

SỬ HỌC

• HIPPOCRASTES một trong những danh y giỏi nhất mọi thời và thường được xem là cha đẻ của y học
• Các tư tưởng và bài giảng y khoa của ông được tập hợp thành "Tập Sao lục của Hippocrastes" bao gồm 60 tác phẩm về nhiều lĩnh vực y khoa gồm chẩn đoán, dịch tễ học, sản khoa, nhi khoa, dinh dưỡng và phẩu thuật
• Ông cũng soạn thảo: "Lời thề Đạo đức Y khoa" (còn gọi là "Lời thề Hippocrates" để y sinh nói theo

VĂN HỌC

NGHỆ THUẬT

Văn học La Mã chủ yếu tiếp thu và chịu ảnh hưởng sâu sắc của văn học Hy Lạp

HỘI HỌA

ĐIÊU KHẮC

KIẾN TRÚC

Nhà văn tiêu biểu:

Các tác phẩm hội họa của La Mã cổ đại còn giữ lại chủ yếu là các bức bích họa, trên đó vẽ phong cảnh, các đồ trang sức, tĩnh vật,....

• Thành tựu về kiến trúc La Mã rất rực rỡ

• Các công trình kiến trúc La Mã bao gồm tường thành, đền miếu, cung điện, rạp hát,...

• Plautus (254 - 184 TCN): "Anh lính khoác lác", "Tù binh", "Cadina",...

• Nghề điêu khắc của người La Mã thường chú ý đến nghệ thuật trong các tác phẩm điêu khắc, chủ yếu là tượng bán thân

• Các bức phù điêu thường khắc trên các cột trụ kỉ niệm chiến thắng của các hoàng đế và trên các vòm khải hoàn môn

• Marcus Tulius Cicero (106 - 43 TCN): "Bàn về người hùng biện", "Nhà hùng biện",...

• Vergilius (70 - 19 TCN): "Những bài ca của người chăn nuôi", "Khuyến nông",...

• Julius Caesar (102 - 44 TCN): "Bìh phẩm về cuộc chiến tranh ở xứ Gaule",....

CHỮ VIẾT

Trên cơ sở chữ viết Hy Lạp cổ, người La Mã đã bổ sung và hoàn thiện, đặt ra một loại chữ riêng của mình mà ngày nay ta quen gọi là chữ Latinh

CƠ SỞ HÌNH THÀNH NỀN VĂN MINH HY LẠP CỔ ĐẠI

DÂN CƯ

ĐỊA LÝ

SƠ LƯỢC QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA VĂN MINH HY LẠP CỔ ĐẠI

• Nằm gần miền Nam bán đảo Bancăng các đảo trên biểu Êgiê và phía Tây tiểu Á. Trung tâm của thế giới Hy Lạo cổ đại nằm ở phía Nam bán đảo Bancăng

Dân Hy Lạo gồm nhiều tộc người. Nhưng về sau từ thế kỉ VIII - VII TCN các tộc người đều tự gọi một tên chung là Helenes và gọi tên nước mình là Hella tứ Hy Lạp

• Đất đai Hy Lạp không được phì nhiêu, không thuận lợi cho việc trồng cây lương thực, địa hình lại còn bị chia cắt, đồng bằng eo hẹp

• Thời kì văn hóa Cret - Myxen (TNK III - cuối TK XII TCN): văn minh tiền Hy Lạp, tồn tại văn minh rực rỡ
• Thời kì Homer (TK XI - IX TCN): đây cũng chính là giai đoạn cuối của xã hội nguyên thủy
• Thời kì thành bang (TK VIII - IV TCN): thời kì quan trọng nhất, đạt những thành tự văn minh rực rỡ nhất - xuất hiện nhiều nhà nước nhỏ (thành bang), mạnh nhất là Sparta & Althens
• Thời kì Hy Lạp hóa (377 - 30 TCN) nội chiến giành quyền bá chủ năm 146 TCN, Hy Lạp bị nhập vào đế quốc La Mã

• Hy Lạp có nhiều vũng, vịnh, thuận lợi cho việc lập những cảng, hải cảng, có nhiều khoáng sản

THẦN THOẠI

• Điểm nổi bật trong thần thoại Hy Lạp chính là hình ảnh các vị thần
• Hệ thống các vị thần trong thần thoại Hy Lạo đa dạng và phong phú, được miêu tả rất gần với cuộc sống đời thường con người, khác với các vị thần của phương Đông

THẦN POSEIDON

THẦN ARES

THẦN ZEUS

THẦN HADES

THẦN APHRODITE

THƠ CA

Nổi bật lên là 2 bộ sử thi Iliade và Odixe của Homer, có giá trị cả về lịch sử lẫn văn học, đẻ lại cho thế giới nhiều điển tích văn học cho đến ngày nay: gót chân Achilles, con ngựa thành Troy,...

KỊCH

Nghệ thuật kịch Hy Lạp ra đời và phát triển rực rỡ với nhiều nhà soạn kịch nổi tiếng: Etsin, Sôpôctơ,...

Những vở kịch đặc sắc:

• Vở "Quân Ba Tư" của Eschyle

• Vở "Bảy tướng đánh thành Thèbes"

• Vở "Những người thiếu nữ cầu xin"

VĂN HỌC

KHOA HỌC - KĨ THUẬT

PLINY (23 - 79):

• Nhà khoa học nổi tiếng nhất và tiêu biểu nhất của La Mã
• Tác phẩm tiêu biểu: "Lịch sử tự nhiên" gồm 37 chương

HERON (TK I):

• Là một kĩ sư tài ba và là nhà toán học xuất sắc
• Ông đưa ra các cách tính diện tích hình cầu và phép tính gần đúng của nó

CLAUDIUS GALEN (130 - 200):

• Đại biểu xuất sắc nhất về y học thời bấy giờ
• Tác phẩm: "Phương pháp chữa bệnh".

CLAUDIUS PTOLEMY ( khoảng TK II):

• Là người đầu tiên vẽ bản đồ trái đất, lấy địa trung hải làm trung gian
• Tác phẩm nổi tiếng: "Hệ thống vũ trụ"

TỔ CHỨC NHÀ NƯỚC VÀ LUẬT PHÁP

• Về tổ chức nhà nước

KIẾN TRÚC VÀ ĐIÊU KHẮC

ĐỒ GỐM

Đồ gốm của Hy Lạp cổ đại có thể xem như những tác phẩm tuyệt đẹp và có sức lan tỏa, thấm đượm tinh chất huyền thoại và thơ ca Hy Lạp cổ

• Kiến trúc Hy Lạp cổ đại và điêu khắc của nền văn minh Hy Lạp phát triển rực rỡ và để lại dấu ấn sâu sắc hơn cả

CHỮ VIẾT

• Kiến trúc và điêu khắc Hy Lạp cổ thường đi song hành bên nhau

• Các quốc gia ở phương Tây chịu ảnh hưởng nhiều về hệ thống pháp luật và cách tổ chức nhà nước từ Hy Lạp cổ đại
• Nhà nước ở Hy Lạp cổ đại hình thành trên cơ sở sự tan rã của xã hội thị tộc
• Nhà nước dân chủ chủ nô ở Hy Lạp ngày càng được hoàn thiện qua những cải cách của Solon, Cleisthemes và Pericles

• Chữ viết của Hy Lạp đã xuất hiện từ tời Crete - Myxen
• Từ chữ cái Hy Lạp cổ sau này đã hình thành nên chữ cái Latinh

• Về pháp luật

• Bộ luật cổ nhất của Hy Lạp là b luật Draco
• Luật pháp Hy Lạp ngày càng mang tính dân chủ hơn (nhưng cũng chỉ công dân tự do mới được hưởng, nô lệ thì không)

NGHỆ THUẬT

NHỮNG THÀNH TỰU CHỦ YẾU CỦA NỀN VĂN MINH HY LẠO CỔ ĐẠI

LÊ NHẬT TÂN

NGUYỄN TẤN LỢI

LÊ QUỐC ANH

NGUYỄN NGUYỆT TRINH

VŨ TRẦN NGỌC TIÊN