Introducing
Your new presentation assistant.
Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.
Trending searches
Ze względu na znaczne wysokości bezwzględne (ponad 5000 m n. p. m.) obszar Tybetu powinien być zaliczany do gór. Jednak tereny te zostały określone mianem Wyżyny Tybetańskiej, ponieważ dominują tam krajobrazy typowe dla wyżyn – lekko pofałdowana powierzchnia Ziemi o stosunkowo niedużych wysokościach względnych.
Morze Kaspijskie jest w zasadzie jeziorem, ponieważ nie ma naturalnego połączenia z wodami Wszechoceanu. Jednak ze względu na znaczne rozmiary tego akwenu, w powszechnym użytku przyjęła się nazwa morze.
Również Morze Martwe nie jest morzem lecz jeziorem. Leży ono na dnie najgłębszej depresji świata, 403 metry poniżej poziomu lustra wody Wszechoceanu. Morze Martwe jest też najbardziej zasolonym naturalnym zbiornikiem wodnym na naszej planecie.
Najważniejszymi gałęziami przemysłu Azji są: energetyka (20% światowej produkcji energii elektrycznej), hutnictwo (40% światowej produkcji surówki żelaznej i stali surowej), przemysł elektromaszynowy i elektrotechniczny, przemysł chemiczny, przemysł włókienniczy. Jest to jedyny obszar, poza Ameryką Północną i Europą Zachodnią, konkurujący w przemysłach wysokiej techniki. Pracuje tu (głównie w Japonii) 60% robotów przemysłowych i pochodzi stąd 18% sprzętu komputerowego produkowanego na świecie.
Spośród 10 największych portów świata aż 8 to porty azjatyckie.
Rolnictwo: W krajach Azji w uprawie dominuje kierunek zbożowy. Główne znaczenie mają ryż i pszenica, dostarczające około 80% zbiorów zbóż w skali regionu azjatyckiego. Duże znaczenie ma także uprawa roślin bulwiastych (batatów, ziemniaków i manioku), strączkowych (soczewica, soja, fasola), owoców (grusze, śliwy, brzoskwinie, daktyle, morele, mandarynki, grejpfruty, cytryny, banany, ananasy i inne) i warzyw. W grupie roślin przemysłowych na uwagę zasługują: rośliny oleiste (orzeszki ziemne, palma oleista i kokosowa); rośliny włóknodajne (bawełna, sizal, juta); trzcina cukrowa i buraki cukrowe; kauczukowiec oraz używki (herbata i tytoń). Kontynent azjatycki dostarcza 91% światowej produkcji ryżu, 97% juty, 81% herbaty i 94% kauczuku naturalnego.
Świat zwierzęcy kontynentu azjatyckiego jest niezmiernie bogaty. W tundrze żyją: białe niedźwiedzie, renifery, lisy polarne, lemingi. Z ptaków na uwagę zasługują: pardwy, alki i mewy.
Dla strefy tajgi charakterystyczne są: jeleniowate, łosie, niedźwiedzie, rosomaki, rysie, żbiki, wilki, sobole i bobry. Wśród ptaków należy wymienić; cietrzewie, głuszce i polatuchy.
Na południowym wschodzie, w Mandżurii, żyją: tygrysy syberyjskie, jenoty i makaki. Wśród ptaków ciekawymi gatunkami są: bieliki i sowy japońskie oraz żurawie mandżurskie.
Na stepach żyją: antylopy suhaki, susły, bobaki i chomiki; z ptaków na uwagę zasługują: dropie i skowronki stepowe, a z gadów mokasyny dalekowschodnie i stepowe żółwie.
W strefie umiarkowanych półpustyń i pustyń możemy spotkać dwugarbne wielbłądy, gazele, dżejrany oraz (silnie zagrożone wyginięciem) konie Przewalskiego.
Na obszarach wyżynnych i górskich, środkowej części kontynentu azjatyckiego, możemy spotkać: jaki, gazele tybetańskie, dzikie owce, koziorożce syberyjskie, pantery śnieżne, niedźwiedzie himalajskie i (powoli ginące) pandy wielkie. Wśród ptaków charakterystyczny jest tu: orzeł przedni, sęp kasztanowy i himalajski.
W Azji Zachodniej można spotkać: daniela mezopotamskiego, lamparta, geparda, hienę pręgowatą i szakala złocistego. Z ptaków liczne są kuraki i ścierwniki białe, z gadów jaszczurki skalne i żmije lewantyjskie.
ołudniowa część kontynentu jest uważana za jeden z najbogatszych faunistycznie obszarów świata. Występują tu największe zwierzęta Azji - słonie indyjskie oraz nosorożce indyjskie. Ponadto żyją tu: bawoły, jeleniowate, tapiry, antylopy garny, małpy (orangutany, makaki, gibbony); z drapieżników należy wymienić tygrysy i gepardy. Wśród gadów występują: gekony (największe węże świata), pytony siatkowe i kobry; z krokodyli gawiany gangesowe, z żółwi batagury, z płazów jawajskie żaby latające. Świat ptaków reprezentują: kuraki, sępy, pawie indyjskie, żurawie indyjskie i sowy bosonogie.
Hodowla:Produkcja zwierzęca w przeliczeniu na 1 osobę wykazuje największą dynamikę na świecie. W wieku krajach azjatyckich chów zwierząt stanowi uzupełniającą dziedzinę gospodarki rolnej, stanowiąc przede wszystkim źródło siły pociągowej dla rolnictwa i transportu. Pogłowie bydła w Azji stanowi około 35% pogłowia światowego, pogłowie świń - 54%. Ważne miejsce zajmuje także hodowla owiec, drobiu i kóz.
Ogromna rozciągłość południkowa Azji powoduje, że leży ona we wszystkich strefach klimatycznych występujących na Ziemi, od polarnej na północy, poprzez subpolarną, umiarkowaną chłodną i ciepłą, podzwrotnikową, zwrotnikową, podrównikową i równikową na południu. Na klimat kontynentu azjatyckiego, oprócz strefowości, wpływa:
odległość od dużych zbiorników wodnych,
wzniesienie nad poziom morza,
występowanie wysokich pasm górskich,
cyrkulacja monsunowa na południu i południowym-wschodzie.
Występujący w Azji klimat monsunowy charakteryzuje się suchą zimą i obfitymi opadami latem Wielkie łańcuchy górskie i wyżyny mają klimat chłodny i suchy. W środkowej części kontynentu występuje klimat kontynentalny o łagodnych latach i bardzo mroźnych zimach. Obszar ten oddzielają od oceanu góry, które powstrzymują napływ wilgotnych mas powietrza oceanicznego (latem chłodniejszych, zimą cieplejszych).
Surowce mineralne:Pomimo dynamicznego rozwoju techniki, bogactwa mineralne Azji nie zostały jeszcze do końca rozpoznane, chociaż zasoby niektórych surowców należą do najbogatszych na świecie. I tak, złoża ropy naftowej szacowane są na 70% zasobów światowych. Bardzo często towarzyszą im złoża gazu ziemnego. Wydobycie węgla kamiennego rozwinęło się w północno-wschodnich Chinach, w Korei, na Półwyspie Indyjskim oraz w Kazachstanie i w południowej Syberii. W Azji Środkowej występują złoża uranu. Bogate są też złoża rud metali: żelaza, manganu, niklu, chromu, miedzi, cyny, cynku, ołowiu, antymonu, rtęci i boksytów. Na Syberii eksploatuje się złoto, srebro i diamenty.
Półwyspy: Największe z nich to: Półwysep Arabski - największy półwysep świata (2,7 mln km2), Półwysep Indochiński (2,2 mln km2), Półwysep Indyjski (2,1 mln km2), Azja Mniejsza (0,5 mln km2), Tajmyr (0,4 km2), Kamczatka i Koreański.
Wyspy: W południowej części kontynentu znajduje się największy na świecie Archipelag Malajski, zajmujący prawie 1,7 mln km2. Do największych wsyp tego archipelagu należy zaliczyć: Borneo (736 tys. km2), Sumatrę (434 tys. km2), Celebes i Jawę. Dużymi archipelagami są także: archipelag Wysp Japońskich (369 tys. km2) z Honsiu (230 tys. km2) i Hokkaido, archipelag Filipin (300 tys. km2) z wsypami Luzon i Mindanao oraz archipelagi Ziemi Północnej i Wysp Nowosybirskich. Ponadto dużymi wyspami są: Sachalin, Cejlon, Tajwan, Hajnan i Cypr.
Azję zamieszkuje ponad 3,6 mld ludzi, tj. 60% ludności świata. Wskaźnik przyrostu naturalnego wynosi 15, przy czym najwyższe wartości osiąga on w Syrii (37,1?), Iraku (36,8?), najniższe - w Japonii (3,2). Pięć krajów - Chiny, Indie, Indonezja, Japonia i Bangladesz liczy ponad 100 mln mieszkańców.
Średnia gęstość zaludnienia wynosi 113 osób/km2. Ludność jest rozmieszczona nierównomiernie. Najgęściej zaludnionymi obszarami Azji są: Nizina Hindustańska, Jawa oraz Nizina Chińska, gdzie gęstość zaludnienia wynosi ponad 700 osób/km2. Obszary wysokogórskie, pustynne oraz położone na dalekiej północy są praktycznie bezludne.
Na kontynencie azjatyckim przeważają przedstawiciele odmiany żółtej (1 370 mln) i białej (1 270 mln). Zalewie 1 mln osób zalicza się do odmiany czarnej. Najliczniejszymi rodzinami językowymi są: rodzina chińsko-tybetańska oraz rodzina indoeuropejska. Azja jest kolebką najstarszych, a zarazem głównych religii świata: hinduizmu, islamu, buddyzmu, chrześcijaństwa i judaizmu, a zarazem religii narodowych : konfucjanizmu (w Chinach) i szintoizmu (w Japonii).
Azja, pomimo dużej liczby wielkich miast, jest drugim po Afryce najsłabiej zurbanizowanym kontynentem świata; w miastach mieszka tylko 35% ludności. Największymi miastami Azji są: Seul (10,3 mln), Bombaj (9,9 mln), Szanghaj (9,5 mln) Dżakarta (9,3 mln), i Tokio (8 mln). Największe zespoły miejskie tworzą: Seul (16,3 mln), Czungking (15,3 mln), Bombaj (15,1 mln), Osaka (13,8 mln), Szanghaj (13,1 mln), Pekin (12,3 mln), Tokio (11,8 mln) i Kalkuta (11,7 mln).
W Azji znajduje się 47 niepodległych państw i tylko jedno terytorium zależne - Strefa Gazy, znajdująca się pod administracją Izraela. Do niedawna terytoriami zależnymi były: Hongkong (do 1 lipca 1997 roku administrowany przez Wielką Brytanię) oraz Makau (do 19 grudnia 1999 roku administrowany przez Portugalię). Terytoria te są współcześnie określane "specjalnymi strefami ekonomicznymi" Chińskiej Republiki Ludowej.
Rozmieszczenie głównych zbiorowisk roślinnych Azji jest uzależnione od strefowości klimatycznej, wzniesienia nad poziom morza, stopnia kontynentalizmu (odległości od morza) oraz wpływu cyrkulacji monsunowej.
Północną część kontynentu azjatyckiego porasta tundra, przechodząca ku południowi poprzez pas lasotundry w strefę iglastych lasów borealnych zwanych tajgą syberyjską. Dalej na południe pojawiają się lasostepy, stepy, półpustynie strefy umiarkowanej. Charakterystyczne dla strefy umiarkowanej lasy mieszane i liściaste występują tylko we wschodniej (wilgotniejszej) części kontynentu, stopniowo przechodząc na południe w wiecznie zielone lasy podzwrotnikowe. Natomiast w zachodniej części Azji występuje roślinność podzwrotnikowa typu śródziemnomorskiego z lasami śródziemnomorskimi, gdzie spotkać można wiele gatunków sosen oraz zimozielone zarośla makii i frygany.
W Azji Południowo-Zachodniej, w strefie zwrotnikowej, występują charakterystyczne dla tej strefy półpustynie i pustynie. We wschodniej części kontynentu, z powodu obfitych opadów, lasy podzwrotnikowe bezpośrednio przechodzą w lasy podrównikowe. Typowe dla strefy podrównikowej sawanny zajmują stosunkowo niewielkie przestrzenie. Natomiast wiecznie zielone, wilgotne lasy równikowe porastają znaczne przestrzenie Archipelagu Malajskiego, Filipin oraz południowej części Półwyspu Indochińskiego. Na błotnistych wybrzeżach mórz bogato rozwinęły się formacje namorzynów.
Wysokie pasma górskie Azji Środkowej są w większej części bezleśne, tylko ich stoki zewnętrzne, m. in. we wschodnim Tybecie i południowych Himalajach porastają lasy (głównie iglaste).
Wielkie przestrzenie kontynentu azjatyckiego zachowały swój naturalny, pierwotny charakter. Najsilniej przekształcone przez człowieka obszary występują w Azji Wschodniej i Południowej.
Półkule:Azja jest położona w ogromnej większości na półkuli północnej (na półkuli południowej leży tylko część Archipelagu Malajskiego) i wschodniej (na półkuli zachodniej znajduje się tylko Półwysep Czukocki). Wraz z Europą tworzy wielki kontynent - Eurazję, a wraz z Europą i z Afryką zaliczana jest do Starego Świata.
Otaczajace wody:Do najważniejszych basenów morskich należy zaliczyć: Morze Śródziemne, Czarne, Karskie, aptiewów, Wschodniosyberyjskie, Czukockie, Beringa, Ochockie, Japońskie, Żółte, Wschodniochińskie, Południowochińskie, Arabskie, Czerwone, oraz tzw. Indonezyjskie Morze Śródziemne (obejmujące wszystkie morza wokół Archipelagu Malajskiego i Filipin). Dwie największe zatoki Azji to Zatoka Bengalska i Perska.
Azja jest jedyną częścią świata, której brzegi stykają się ze wszystkimi czterema oceanami: Indyjskim na południu, Spokojnym na wschodzie, Atlantyckim na zachodzie (Morze Śródziemne) i Arktycznym na północy
Azja jest największym kontynentem świata, zajmującym 44,5 mln km2 (około 30% wszystkich lądów)
Granica rozdzielająca Azję z Europą o łącznej długości 3 000 km ma charakter umowny
Rozciągłość południkowa Azji wynosi około 9 700 km, a równoleżnikowa około 6 500 km.
Azja jest jednym z najbardziej rozczłonkowanych kontynentów świata. Średnia odległość od morza wynosi tu 756 km, maksymalna około 2 360 km. Są to największe wartości spośród kontynentów, będące wynikiem olbrzymiej rozciągłości równoleżnikowej i południkowej. Długość linii brzegowej Azji wynosi 70,6 tys. km. Większą długość osiąga tylko linia brzegowa Ameryki Północnej.
Półwyspy zajmują 19,5% powierzchni Azji.
Wyspy zajmują tylko 6,2% powierzchni Azji.
Przyladki:
Na stałym lądzie najdalej wysuniętymi punktami są:
na północ - Przylądek Czeluskin na półwyspie Tajmyr w Rosji (77°43'N);
na południe - Przylądek Piai (Bulus) na Półwyspie Malajskim w Malezji (1°16'N);
na wschód - Przylądek Dieżniewa na Półwyspie Czukockim w Rosji (169°40'W);
na zachód - Przylądek Baba na półwyspie Azja Mniejsza w Turcji (26°03'E).
Nazwa Azja pochodzi od greckiego słowa asis, co oznacza "namuł rzeczny". Największe starożytne cywilizacje, na tym kontynencie, rozwinęły się właśnie w dolinach rzek, wypełnionych żyznymi namułami Tygrysu i Eufratu, Indusu, Jangcy i Rzeki Żółtej.