Introducing 

Prezi AI.

Your new presentation assistant.

Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.

Loading…
Transcript

Bitwa pod Mokrą

Piątek, 1 września 1939r.

O miejscowości

Mokra

Przed bitwą

Było to jedno z pierwszych starć zbrojnych Wojska Polskiego podczas drugiej wojny światowej, które miało miejsce dnia 1 września 1939 roku w pobliżu wsi Mokra, znajdującej się 5 km na północ od miasta Kłobuck, 23 km na północny zachód od Częstochowy. Wołyńska Brygada Kawalerii pod dowództwem płk. Juliana Filipowicza powstrzymywała przez cały dzień niemiecką 4 Dywizję Pancerną gen. Reinhardta wspieraną przez lotnictwo - m.in. bombowce nurkujące.

Jest to wieś w Polsce,

położona w województwie śląskim,

w powiecie kłobuckim, w gminie

Miedźno. W latach 1975–1998

miejscowość administracyjnie

należała do województwa

częstochowskiego. Wieś jest

miejscem wygranej przez Polaków

bitwy, stoczonej 1 września 1939

roku. W Mokrej znajduje się

upamiętniający to wydarzenie

pomnik oraz Muzeum Kultury

Przeworskiej i Izba Pamięci

Bitwy pod Mokrą.

Wołyńska BK osłaniała lewe (południowe) skrzydło Armii Łódź, na które (zgodnie z przewidywaniami polskich strategów) skierowało się główne uderzenie największej niemieckiej armii – 10 armii gen. Reichenau. Wołyńska BK miała do wykonania dwa zadania:

-polityczne–podjąć walkę natychmiast po przekroczeniu przez Niemców granicy, w celu przekonania sojuszników Polski, że jakakolwiek agresja hitlerowska zakończy się wojną (co się ostatecznie udało),

-strategiczne–powstrzymać atak niemiecki na przedpolu, w celu umożliwienia dokończenie mobilizacji Wojska Polskiego (co, pomimo wypełnienia zadania przez Brygadę ostatecznie się nie udało).

W tym celu dodatkowo wzmocniona Wołyńska Brygada Kawalerii zajęła po zmroku 31 sierpnia pozycje obronne wokół Miedźna, przy czym 21 pułk znalazł się na pozycjach już w nocy z 30 na 31 sierpnia. Umocnienie się „W” BK w tym rejonie zaskoczyło dowództwo niemieckie.

Po bitwie

Przebieg bitwy

Straty

Bitwa zakończyła się dużym sukcesem Polaków, którzy przez cały dzień zatrzymywali napór kilkakrotnie silniejszych jednostek nieprzyjaciela zadając mu przy tym duże straty wynoszące około 300 zabitych ponadto zniszczono 150 wozów bojowych i ok. 40-50 czołgów z których sporo naprawiono w ciągu dwóch dni. Straty polskie to 500 zabitych i rannych żołnierzy, 5 dział, 4 armaty przeciwpancerne. kilka tankietek i samochodów pancernych oraz 500 koni. Walki pod Mokrą miały ogromne znaczenie militarne i polityczne.

W piątek, dnia 1 września 1939r. o godzinie 4.30 nad ranem drzemiących ułanów, kanonierów i strzelców poderwał huk armatnich dział nieprzyjaciela. Nie było wątpliwości, że Niemcy zaatakowali Polskę, wszyscy zrozumieli, że to wojna! Bitwę stoczyła Wołyńska Brygada Kawalerii dowodzona przez płk. dypl. Juliana Filipowicza.

Na pozycje obronne Wołyńskiej BK w rejonie Miedźno-Mokra spadło uderzenie niemieckiej 4 dywizji pancernej generała Reinhardta mającej do dyspozycji 341 czołgów i około 90 samochodów pancernych. Do walki doszło jak tylko siły nieprzyjaciela przekroczyły granicę. Drugie niemieckie natarcie rozpoczęło się około godziny 10:00. Niemcy wysłali do boju 36. pułk pancerny, który miał za zadanie przebicie się przez polskie pozycje obronne. Napastnicy mimo celnego ognia polskich artylerzystów przedarli się przez polskie pozycje, ale tu do walki włączył się polski pociąg pancerny, który z nasypu kolejowego ostrzelał niemieckie czołgi zmuszając je do odwrotu.

Około godziny 12:00 ruszyło trzecie niemieckie natarcie. 35. pułk pancerny mimo początkowych sukcesów został zatrzymany i zmuszony do odwrotu. W tym samym czasie 12. Pułk strzelców zmotoryzowanych próbował obejść polskie pozycje od północy lecz został zatrzymany.

Czwarte natarcie nastąpiło około godziny 15:00. Wspierał je ogień lotnictwa i artylerii. Niemcy zadali ciężkie straty broniącej się na pierwszej linii polskiej artylerii lecz nie wyparli 12 pułku ułanów z pozycji obronnych. Ostatni atak Niemcy podjęli po godzinie 17:00 lecz i ten nie przyniósł oczekiwanego rezultatu.

Około godziny 18:00 spełniwszy swoje zadanie polskie oddziały rozpoczęły odwrót ponosząc przy tym duże straty.

Straty Wołyńskiej BK wyniosły około 530 żołnierzy (rannych, zabitych i zaginionych, w tym 27 oficerów), 5 dział i 4 armatki przeciwpancerne, kilkanaście karabinów maszynowych oraz 300 koni. Niemcy stracili ponad 100 czołgów i kilka samochodów pancernych (z których większość naprawiono w ciągu dwóch dni) i kilkuset żołnierzy. 4 Dywizja Pancerna przez 2 dni była niezdolna do zdecydowanej akcji. Przyczyną sukcesu polskiego było doskonałe wykorzystanie przez płk. Filipowicza i podległych mu oficerów wszystkich zalet uzbrojenia, wyszkolenia i pozycji Wołyńskiej Brygady Kawalerii oraz błąd gen. Reinhardta. Zamaskowane i wstrzelane w teren polskie środki ogniowe okazały się bardzo skuteczne w starciu z lekkimi czołgami niemieckimi, a udział w bitwie „ruchomej fortecy” – pociągu pancernego – przeważył szalę bitwy na polską stronę. Gen. Reinhardt błędnie założył, że siła przełamująca jego czołgów wystarczy dla pokonania okopanego przeciwnika i zmarnował czas oraz siły dywizji na ponawiane, frontalne ataki na wieś Mokra i wiadukt kolejowy. Pierwszego dnia wojny współdziałanie wojsk naziemnych i lotnictwa niemieckiego pozostawiało wiele do życzenia – samoloty nie bombardowały przeszkód na drodze czołgów, tylko usiłowały wywołać panikę w oddziałach tyłowych (1/4 kawalerzystów nie brała udziału w walce na pierwszej linii, gdyż pilnowała koni). Osiągnęły w tym zresztą sukces, który jednak nie wpłynął na wynik bitwy, gdyż zamieszanie powstało także u Niemców. Pod Mokrą Wołyńska Brygada Kawalerii zniszczyła lub uszkodziła ponad 100 czołgów i innych pojazdów mechanicznych nieprzyjaciela. Według ustaleń płk. Mariana Porwita poniesione w bitwie straty niemieckiej 4 Dywizji Pancernej wyniosły 62 czołgi i ok. 50 transporterów opancerzonych.

Izba Pamięci Bitwy pod Mokrą

Pomnik Bohaterów Bitwy pod Mokrą

Obecnie wszystkie eksponaty związane z bitwą pod Mokrą, pamiątki z uroczystości oraz cmentarzyskiem z okresu kultury Przeworskiej są zgromadzone i przechowywane w budynku muzeum. Na polu bitwy corocznie odbywają się uroczystości patriotyczne z udziałem turystów, władz wojewódzkich i krajowych. Zadaniem Muzeum jest właściwe przechowywanie i eksponowanie zbiorów, które pochodzą z różnych okresów. Część z nich (manierki, łuski od nabojów) z okresu po II wojnie światowej. Eksponaty dotyczą nie tylko wojsk polskich, ale i niemieckich oraz sowieckich. Poza stałymi wystawami w roku 2011 zorganizowane zostały także wystawy czasowe m.in. wystawa modeli czołgów, okrętów wojennych oraz samolotów z okresu II Wojny Światowej.

W 1975 r. społeczeństwo regionu kłobuckiego oraz młodzież harcerska okolicznych Hufców ZHP dla uczczenia poległych żołnierzy Wołyńskiej Brygady Kawalerii wzniosło pomnik usytuowany w sąsiedztwie niemego świadka Bitwy - Kościoła pw. Św. Apostołów Szymona i Judy Tadeuszana. Pomnik ten jest symbolem bohaterskiej i patriotycznej walki żołnierza polskiego w obronie ojczyzny. Twórcą pomnika jest artysta rzeźbiarz Gabryjel Hajdas. Corocznie w początkach września odbywają się pod pomnikiem w Mokrej uroczystości patriotyczne upamiętniające bohaterstwo żołnierzy września.

Pamięć o walczących

Zbiorowa mogiła polskich żołnierzy poległych w bitwie pod Mokrą znajduje się na cmentarzu w Miedźnie, a zmarłych podczas odwrotu w lesie obok miejscowości Lemańsk. Niemcy zostali pochowani pod kościołem we wsi Mokra, a następnie w latach okupacji ich ciała ekshumowano i przewieziono do rodzinnych miejscowości. Istnieją także uzasadnione przypuszczenia, że zmarli z powodu ran żołnierze oraz cywile z Mokrej pochowani zostali także na cmentarzu komunalnym w Opolu (wówczas Oppeln).

Walki żołnierza polskiego pod Mokrą zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie napisem na jednej z tablic po 1990 r. "MOKRA 1 - 2 IX 1939"

Przez miejsce bitwy biegnie turystyczny szlak turystyczny zielony Zielony Szlak Kłobucki łączący miejsca ważne historycznie w rejonie Kłobucka.

1 września 1999 roku, dzięki działaczom Regionalnego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego w Miedźnie, do Mokrej przybyło 17 byłych żołnierzy Wołyńskiej Brygady Kawalerii oraz 3 byłych żołnierzy niemieckiej 4 DP, którzy walczyli ze sobą 60 lat wcześniej w Mokrej. W akcie pojednania, wymieniono proporczyki oraz obejrzano reprodukcję bitwy.

W 2002 roku odbyła się uroczystość poświęcenia dzwonu Pokoju i Pojednania w kościele w Mokrej, ufundowanego przez weteranów Wehrmachtu. W uroczystościach udział wzięło 5 uczestników bitwy – Austriak, Niemiec i trzech Polaków.

11 listopada 2010 roku w Mokrej nastąpiło otwarcie Muzeum Kultury Przeworskiej I Izba Pamięci Bitwy Pod Mokrą. W izbie pamięci zgromadzono pamiątki żołnierzy Wołyńskiej Brygady, zdjęcia, mundury oraz broń pozostawioną na polu walki lub przekazaną przez weteranów.

Learn more about creating dynamic, engaging presentations with Prezi