Introducing 

Prezi AI.

Your new presentation assistant.

Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.

Loading…
Transcript

Raymond Cattell (1905-1998) - J. L. Horn (1929-2006)

AKICI ZEKÂ VE KRİSTALİZE ZEKÂ YAKLAŞIMI

Cattell'e göre zekâ, 'akıcı zekâ' ve 'kristalize zekâ' olarak iki temel bileşenden oluşmaktadır.

Bu kurama dayanan iki test bataryası, Kaufman Gençlik ve Yetişkinlik Zekâ Testi ve Woodcock-Johnson Bilişsel Yetenek Testleri -R dir. Kaufman Gençlik ve Yetişkinlik Zeka Testi, anlık ve orta süreli (intermediate-term) belleği de değerlendiren akıcı ve kristalize zekâya odaklaşmakta; Woodcock-Johnson Bilişsel Yetenek Testleri-R ise, yedi yetenek boyutunu değerlendiren çoklu faktör modeline dayanmaktadır

KRİSTALİZE ZEKÂ

AKICI ZEKÂ

Akıcı zekâ, kavram oluşturma ve benzerlikleri tanımlamada gerekli yetenekleri içermektedir.

Kelime hazinesi testleri, sınıf ortamında uygulanan testler ve çeşitli sosyal durumlarla ilgilidir.

Var olan zihinsel yapılardan yararlanmaktan çok, yeni yapılar kurmada aktif olan bu zekâ türünün sezgisel özellikler içerdiğini söylemek mümkündür.

Kristalize zekâ, yaşam boyunca artabilir yapıdadır (Baron, 1995: 417).

Akıcı zekâ, ilk yetişkinlik dönemlerinde en yüksek düzeye çıkabilir yapıdadır.

Fluid Intelligence and Cristalized Intelligence Approach (1963)

Salovey (1958-...) and Mayer (...-...)

DUYGUSAL ZEKÂ KURAMI

Salovey ve Mayer, dört temel duygusal yetenekten söz etmişlerdir (Epstein'den aktaran Gürel&Tat, 2010)

DUYGULARI YÖNETME YETENEĞİ

DUYGULARI ALGILAMA

Duygusal açıdan diğerlerinden daha zeki olan insanlar kendi duygularını ve başkalarının duygularını yönetme yeteneğine sahiptir.

Bireyin kendi duygularını tanımlayabilmesi ve insanların yüzlerinden, kültürel eserlerden, resimden, sesten duyguları yakalama ve anlamlarını çözmeyle ilgilidir.

DUYGULARI ANLAMA

DUYGULARI KULLANMA

Düşünme ve problem çözme gibi bilişsel aktiviteleri kolaylaştırmak için duygulardan yararlanma olarak değerlendirilir.

Farklı duygular arasındaki karmaşık ilişkileri değerlendirme, duygu dilini kavrama, duyguların zamanla nasıl değiştiğini farkedebilme olarak tanımlanmaktadır.

Emotional Inteligence Theory (1983)

J. Piaget (1896-1980)

Piaget'e göre, zihin gelişimi bebeklik döneminde nesnelerin evrilip çevrilmesiyle başlamakta ve ergenlik döneminde soyut hipotezler üzerinde sistemli biçimde düşünme yeteneğinin kazanılmasıyla son bulmaktadır (Akboy, 1997: 98).

Cognitive Development Theory (1970)

R. J. Sternberg (1949-...)

TRİARŞİK ZEKA TEORİSİ

Zekâyı, pratik bilgiyi kapsayan bir şekilde yeniden tanımlayan Sternberg, üç temel zekadan söz etmektedir (Plotnik'ten akataran Gürel, E. & Tat, M., 2010).

PRATİK ZEKÂ

ANALİTİK ZEKÂ

YARATICI ZEKÂ

Geleneksel zekâ testleri tarafından ölçümlenen analitik düşünme yeteneğini tanımlar.

Bireyin sosyo-kütürel çevresine uyum sağlamasına yardım eden pratik düşünme yeteneğini ifade etmektedir.

Problemleri yeni ve farklı yollarla çözme yeteneğini kapsamaktadır.

Triarhic Intelligence Theory (1985)

J. P. Guilford (1897-1987)

İÇERİK BOYUTU

Figür

Sembol

Anlam

Davranış

AKLIN YAPISI YAKLAŞIMI

H. Gardner (1943-...)

Guilford, insanın bilişsel sisteminin yapısal bütünlüğü olduğunu ve zihinsel işlemlerin kişiler arasında farklılık gösterdiğini savunmuştur.

Bu düşünceye göre zekâ, açımlanabilen üç boyuttan oluşmaktadır (Bümen, 2002: 2-3)

D. Goleman (1946-...)

ÜRÜN BOYUTU

İŞLEM BOYUTU

Birim

Grup

İlişki

Sistem

Farklı durumları formüle etme yeteneği

Biliş

Bellek

Ayrıştırıcı düşünme

Birleştirici düşünme

Değerlendirme

ÇOKLU ZEKÂ KURAMI

Tek bir zekânın varlığını reddeden Gardner, dokuz zekâ türünden söz etmiştir. Bu bağlamda 'sözel/dilbilimsel zekâ' , 'mantıksal/matematiksel zekâ' , 'görsel/uzamsal zekâ' , 'müziksel/ritmik zekâ' , 'kişilerarası/sosyal zekâ' , 'özedönük/içsel zekâ' , 'doğa zekâsı' ve 'varoluşçu zeka' Gardner tarafından gündeme getirilen Çoklu Zekâ Kuramı'nın temelinde yer alan zekâ türlerindendir.

DUYGUSAL YETENEK ÇERÇEVESİ

Stephen J. Ceci (...-...)

Goleman, duygusal zekâyı belirleyici etkenler olarak kişisel yetenek ve sosyal yetenekten söz etmektedir (Tuyan ve Beceren, 2014).

Structure of Intellect Approach (1967)

SOSYAL YETENEK

KİŞİSEL YETENEK

Sosyal yetenek olarak değerlendirilen özellikler arasında empati kurabilme, diğerlerinin bakış açısı ve ihtiyaçlarını anlayabilme, iletişimde açık ve ikna edici mesajlar gönderebilme, çatışmaları yönetebilme, ortak hedefler doğrultusunda başkalarıyla işbirliği içinde çalışabilme gibi beceriler bulunmaktadır.

Kişisel yetenek tanımı içinde duygularının güç ve sınırlarını bilme, tepkisel duyguları yönetme, baskı altında bile net düşünebilme, hedeflere ulaşmada yüksek düzeyde performans geliştirebilme gibi yeteneklerin sıralanabilmesi mümkündür.

BİYO EKOLOJİK YAKLAŞIM

Ceci, Spearman'ın ileri sürdüğü gibi zekânın 'g' faktörü olarak adlandırılan tek bir genel yetenekle açıklanamayacağını, bunun yerine farklı sayılarda yeteneklerin olduğunu iddia etmiştir.

Bu kapsamda, bilginin ve doğal yeteneğin ayrılmaz olduğunu vurgulayarak ortamsal, biyolojik, üst bilişsel ve güdüsel değişkenlerin de zekâ kavramı içinde bulunduğunu savunmuştur (Selçuk vd., 2004: 6).

Multiple Intelligence Theory (1983)

Emotional Competence Framework (1998)

Bio-Ecological Approach (1990)

KAYNAKÇA

T.C.

ANKARA ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ANABİLİM DALI

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME BİLİM DALI

AKBOY, Rengin ve Ebru İkiz. (2007). Psikolojik Danışma Rehberlikte Çağdaş Bir Anlayış, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

BÜMEN, Nilay (2002). Okulda Çoklu Zekâ Kuramı, Ankara: Pegem Yayıncılık.

BARON, A. Robert (1995). Psychology, USA: Allyn and Bacon.

GÜREL, E. & TAT, M. (2010). Çoklu Zekâ Kuramı: Tekli Zekâ Anlayışından Çoklu Zekâ Yaklaşımına, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Vol.3, Issue 11, p336-356.

SELÇUK, Z., H. Kayılı ve L. Okut (2004). Çoklu Zekâ Uygulamaları, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

TUYAN, S., E. Beceren. Duygularımız ve Biz. (Online) (erişim tarihi 21 Şubat 2014) (www.duygusalzeka.org).

GENEL YETENEK TESTLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ

"ZEKA KURAMLARININ TARİHSEL GELİŞİMİ: 1960 VE SONRASI"

MUSTAFA ÖZKAN

10610608

şUBAT - 2014

ANKARA

Luria nın (1973, 1980) nöropsikolojik işleyiş modeline dayanarak geliştirilen testler ise Kaufman Çocuklar İçin Değerlendirme Bataryası (K-ABC) ile Das-Naglieri Bilişsel Değerlendirme Sistemi(CAS)'dir (Daniel, 1997; Sternberg, 1997b). Bu modele göre, her biri beynin bir alanıyla ilişkili üç fonksiyonel düzey vardır: Genel uyarılmışlık ile dikkat en alt düzeyde, onun üstünde bilgileme (information), planlama ve kurgulama gibi eşzamanlı ve ardışık olarak işleyen üst düzey işlevler (PASS) yer alır. K-ABC, iki kodlama sürecini (eşzamanlık ve ardışıklık); CAS ise, bunlara ek olarak dikkat ve planlama sürecini içermektedir.

Learn more about creating dynamic, engaging presentations with Prezi