Introducing
Your new presentation assistant.
Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.
Trending searches
ACT studenten produceren waardevol verslag over veenmos
Studio Tjeerd Veenhoven
Door Studio Tjeerd Veenhoven is onderzoek gedaan naar de teelt, verwerking en vermarkting van producten van Lisdodde, een waterplant met een flinke opbrengst aan organisch materiaal. Lisdodde heeft een hele range aan potentiële toepassingen, variërend van laag- tot hoogwaardig. Er zijn vijf lisdodde concepten gepresenteerd. Als grondstof voor voedingsmiddelen is lisdodde niet of nauwelijks economisch rendabel. Daarentegen zijn voedingsmiddelen wel de perfect manier om de regio en het Better Wetter Project tastbaar te maken en dient het de promotie van de regio. Lisdodde als grondstof voor isolatiemateriaal biedt meer kansen tot vermarkting. Van nature heeft de lisdodde veel open kamers in de stengel en blad. In de periode december-februari droogt lisdodde uit maar behoudt zijn volume. De luchtinsluiting maakt het materiaal van nature geschikt voor isolatiemateriaal. Studio Tjeerd Veenhoven ziet vele toepassingen voor industriële verwerking van deze plant tot isolatiepulp dat tot matten te kaarden is. Ook toepassing van lisdodde als biolaminaat voor bijvoorbeeld het vervaardigen van meubels, en toepassing als absorptiemateriaal in wateropvangbekkens of in groene daken (‘moerasdaken’) is kansrijk.
Zes vierdejaars studenten van de Universiteit van Wageningen zijn druk geweest met een onderzoek naar de vermarktingsmogelijkheden ("business cases) van de teelt van veenmos. De groep studenten heeft in een multidisciplinaire groep onderzoek gedaan naar de commerciële mogelijkheden van veenmos, waarbij onder andere gekeken is naar het telen en oogsten, de ecologische waarde en de producten die gemaakt kunnen worden van veenmos.
Een interessante eigenschap van veenmossen is dat de plant zijn eigen ecosysteem creëert door de zuurgraad en het vochtigheidsgehalte van zijn omgeving aan te passen. Hierdoor creëert veenmos een ideale leefomgeving voor een variëteit aan andere zeldzame plant- en diersoorten. Dit zijn allemaal factoren die bijdragen aan de ecologische waarde van het verbouwen van veenmos. Veenmossen groeien het best op een nutriëntarme bodem, maar recent onderzoek toont ook aan dat de plant kan groeien op nutriënt rijke bodems. Ook wordt in het rapport een teeltschema beschreven, met een meerjarige rotatie. Om het effect op het ecosysteem zo klein mogelijk te houden is het beter om handmatig te oogsten, waarbij veenmos 3 tot 5 jaar de kans krijgt om aan te groeien. Een ruim assortiment aan veenmos-producten is al te koop of wordt nog ontwikkeld. Veenmos kan bijvoorbeeld gebruikt worden als substraat voor het groeien van planten, maar ook voor terrariumvulling, hygiëneproducten, waterzuiveringsproducten, levensmiddelingconservering, decoratief materiaal en zelfs medische producten.
Videoclip Tjeerd Veenhoven
Kansrijke sporen
In het kader van de uitwisseling met andere programma’s en initiatieven (vanuit Universiteit Greifswald in Duitsland, Radboud Universiteit, Veenweide Innovatiecentrum, Landschap Noord-Holland) hebben we kennis kunnen nemen van eerdere martkverkenningen van producten uit natte teelten. Het onderzoek aan de marktverkenning in het kader van Better Wetter heeft met die kennis een volgende stap gezet, door te onderzoeken wat de meest kansrijke sporen zijn om in de tweede fase op door te gaan. Daaruit blijkt, dat de bio-laminaten die ontwikkeld zijn door Studio Tjeerd Veenhoven echt vernieuwend zijn, en ook isolatiemateriaal vanuit lisdodde veel perspectief heeft.
Samenwerking met het onderwijs is zeer waardevol
Er zijn vanuit verschillende velden van het onderwijs studentengroepen betrokken binnen Better Wetter. Hierbij heeft Kenniswerkplaats Noordoost Fryslân een belangrijke rol gespeeld. Hieronder zijn de verschillende projecten op een rij gezet.
Er is een grote stap gezet door samen met twee ondernemers uit de regio, Ale Pilat uit De Falom, en Hindrik Wester uit Earnewâld – beide creatieve makers van meubels en decoratieve producten - te onderzoeken waar mogelijkheden voor toepassing liggen. Daartoe is lisdodde geoogst bij de Groote Wielen en is plaatmateriaal gemaakt, waarmee de ondernemers nu (maart 2017) bezig zijn om hun eerste eigen producten uit te maken. Daarnaast is een verkenning uitgevoerd met bouwondernemers om na te gaan of er belangstelling is verder te werken met isolatiemateriaal. Ook die stap kan nu worden gemaakt.
Samenwerking met hogeschool Van Hall Larenstein
Samen met het lectoraat Sustainable Watersystems is een onderzoek- en onderwijsproject gestart over het klimaatbestendig maken van het watersysteem van NO-Fryslân (RAAK). De volgende studentenprojecten zijn in 2016 uitgevoerd.
Brûsplak
Brûsplak Bûtefjild
De fysieke locatie ‘Brûsplak Bûtefjild’ is opgezet en ingericht als praktijkcentrum voor vernieuwingen in waterbeheer, kennisknooppunt voor innovaties en laagdrempelige brug naar de regio (streek) voor ondernemers. Een voormalige zeecontainer is door Studio Tjeerd Veenhoven onherkenbaar verbouwd tot een verrassende en inspirerende plek op het erf van de Mariahoeve met faciliteiten voor studenten en anderen voor onderzoek, kleine bijeenkomsten, voorlichting en vergaderingen. Velen waren aanwezig bij de officiële opening, of kwamen een kijkje nemen: overheid, ondernemers, onderwijs, maatschappelijke organisaties en de omgeving.
Artikel in de Leeuwarder Courant:
http://www.lc.nl/friesland/Soep-en-bier-van-de-stinksigaar-21776042.html
Video van Omrop Fryslân:
http://www.omropfryslan.nl/nieuws/678637-video-brusplak-klimaatverandering-geopend-bij-feanwalden
Samenwerking met het Nordwin College (Mbo-Lifesciences)
Samen met het Nordwin college en regionale ondernemers is een project gestart voor het toepassen van natte teelten als hernieuwbare grondstof in een circulaire economie (RIF). De volgende studentenprojecten zijn in 2016 uitgevoerd.
Lisdodde teeltbedden 2016
Samenwerking met Wageningen Universiteit (ACT)
Grote lisdodde (Typha latifolia)
De belangrijkste conclusies van de pilotproef en een inventarisatie studie op een rij
Groei en standplaatscondities
Teeltvoorwaarden
Veenbodemeigenschappen op lokatie pilotproef (bovenste 30 cm):
P-tot 34,6 μmol/ gram droge bodem
NO3 105,4 μmol/l vochtige bodem
NH4 1020 μmol/l vochtige bodem
Haakveenmos (Sphagnum squarrosum)
De belangrijkste conclusies van de pilotproef op een rij
Belangrijkste conclusies v.w.b. groei en standplaatscondities
Belangrijkste conclusies v.w.b. teeltvoorwaarden
12-07 2016
Veenmos teeltbedden 2016
Excursie naar Greifswald (Duitsland)
Adaptation Futures 2016
In september is een excursie georganiseerd naar de proefteeltbedden van de Greifswald Universiteit nabij Oldenburg in Duitsland. De excursie betrof een ontmoeting met een groep onderzoekers van de Universiteit van Greifswald in Duitsland, waarin de laatste inzichten in het toepassen van natte teelten in gedegenereerde veengebieden werden gedeeld. De Universteit van Greifswald behoort tot de voorlopers in Europa in het ontwikkelen van paludicultuur. Ze onderzoeken niet alleen de teelttechnische en ecologische kant van de zaak maar ook de markteconomische kant en de verdienmogelijkheden. Het economisch perspectief staat of valt met de productieomvang en factoren als transportkosten en grondprijzen. In dit laatste ligt een belangrijk verschil tussen het buitenland en Nederland. In de gebieden waar veenconservatie met natte teelten speelt, is in Nederland vrijwel zonder uitzondering de grondprijs twee tot drie keer hoger dan in bijvoorbeeld Duitsland.
De Adaptation Futures conferentie in mei 2016 in Rotterdam was een uitgelezen mogelijkheid om het programma Better Wetter in een nationale en internationale arena te etaleren en een breder netwerk op te bouwen. Er is een mondelinge presentatie gegeven vanuit A&W.
Aanleiding in het kort: het huidige landgebruik met sterk ontwaterde polders is verre van duurzaam:
- Zakking van het maaiveld
- Uitstoot broeikasgassen
Better Wetter wil bijdragen aan de ontwikkeling richting een veenweidegebied in de provincie Fryslân met een duurzaam en toekomstbestendig waterbeheer dat kansen biedt aan sociaaleconomische ontwikkeling in de regio. Dat vergt in tijd en ruimte een meer flexibel waterbeheer, onder meer voor waterberging (wateroverlast beperken) en waterretentie (verdroging tegengaan). Better Wetter richt zich op het vinden van mogelijkheden daarvoor en (nieuwe) verdienmodellen onder dit soort omstandigheden. Deze verdienmodellen dragen bij aan het (sociaal-)economisch perspectief in de regio en vergroten ook het draagvlak voor (ruimtelijke) veranderingen in het waterbeheer. Door gebieden met flexibel waterbeheer slim te verbinden met de boezem, waar dat kan, wordt het watersysteem ecologisch vitaler en veerkrachtiger.
In het middagprogramma zijn proefvelden bezocht met de teelt van veenmos op een voormalige veenafgraving in het Hankhausermoor bij Oldenburg. Op de testlocatie wordt onderzocht hoe het veenmos het beste groeit op een meer of minder veraarde veenondergrond. Na 5 jaar is het resultaat boven verwachting. Het veenmos slaat goed aan op het afgegraven veen met waterpeilen tussen 0 en 10 cm onder maaiveld, zelfs bij wateraanvoer van voedselrijk oppervlaktewater. Experimenten hebben uitgewezen dat 'vers' veenmos prima geschikt is als substraat in de teelt van potplanten, en dat het wellicht commercieel interessant is voor toepassing op grote schaal.
Het overzicht van paludicultuurinitiatieven en de vermarktingsvoorbeelden bleek een belangrijke inspiratie voor de excursiedeelnemers. In de hogere grondprijzen ligt een belangrijke uitdaging voor Better Wetter om de natte teelten ook in Nederland als verdienmodel interessant te maken.
http://www.betterwetter.nl
In 2016 is een start gemaakt met de verkenning van de mogelijkheden van alternatieve vormen van landgebruik met hoge waterstanden.
In de vorm van veld inventarisaties en experimentele pilot-studies in het Bûtefjild is inzicht gekregen in de vereiste condities en de praktische kant van het concept van 'natte teelten'.
Er is onderzoek uitgevoerd naar oogstmethoden, mogelijke producten en vermarkting ('business cases').
Er zijn vanuit verschillende velden van het onderwijs studentengroepen betrokken binnen het project.
De plannen en het gedachtegoed van Better Wetter zijn in een breed netwerk geëtaleerd, zowel nationaal als internationaal.
Deze verschillende onderdelen worden in dit beeldverslag nader toegelicht